Belzebub

Belzebub (hebr. בעל זבוב *ba‘al zəvûv, arab. بعل الذباب, gr. Βεελζεβούλ – dosł.: pan much i komarów, popularnie: władca much^[1]) – semickie imię demona, wodza demonów. Pojawia się ono w Ewangelii Łukasza, w opisie sytuacji, gdy Żydzi (faryzeusze i uczeni^[1]) oskarżają Jezusa, że mocą Belzebuba, władcy złych duchów, wyrzuca złe duchy^[1] (Łk 11, 15). Bywał także nazywany karmazynowym królem bądź antychrystem. W niektórych kodeksach Nowego Testamentu pojawiają się ponadto inne greckie wersje zapisu Βεελζεβούλ, takie jak Βεζεβούλ i Βεελζεβούβ. Z tymi różnicami leksykalnymi nie wiążą się żadne nowe odcienie znaczeniowe. W celu pogodzenia tych rozbieżności leksykalnych, niektórzy egzegeci stosują zapis Βεελζεβούλ(β), który jednak nie wydaje się ani praktyczny, ani konieczny^[2].

Belzebub jako mucha. Ilustracja ze Słownika wiedzy tajemnej Collina de Plancy (1863).

Prawdopodobnie imię Belzebub pochodzi od jednego z imion boga Baala: Baal-Zebul^[1] (sem. pan podziemia lub pan podziemnych wód). Pierwotnie był kananejskim bóstwem opiekuńczym miasta Akkron (Ekron). Bóstwo to rywalizowało z kultem Boga Jahwe, dlatego też Żydzi starali się zdyskredytować Baal-Zebula (pana podziemi), przekręcając jego imię na Baal-Zevuv (pan much) lub Beel-Zebul (pan odchodów)^[3].

W późniejszej literaturze Belzebub stał się synonimem diabła^[1]. Uważany jest w okultyzmie oraz w demonologii chrześcijańskiej za strażnika bram piekielnych^[4]. Według rang piekielnych ma być „przybocznym generałem piekła”. Przedstawiany jako demon (w tej postaci posiada wiele wizerunków) albo mucha. Belzebub jest dobrze poświadczony w literaturze ugaryckiej, gdzie występuje w formach zbl b’l lub zbl b’l ars jako „pan podziemia”, „książę podziemnego świata”. To znaczenie jest wyraźną analogią do chrześcijańskiej lokalizacji Belzebuba spotykanej w apokryfach (zob. np. Ewangelia Bartłomieja 11; Ewangelia Nikodema)^[5].

W kulturze masowej

• Jest jednym z panów Otchłani w książce „Dzieje ludzkiej duszy” Johna Bunyana
• Od jednego z jego imion (Karmazynowy Król) nazwę wziął zespół King Crimson
• William Golding użył określenia władca much jako tytuł swojej powieści.
• Pojawia się w serii książek „Mroczna Wieża” oraz powieści „Bezsenność” Stephena Kinga
• Występuje w słowach utworu „Bohemian Rhapsody” zespołu Queen.
• Pojawia się w mandze 666 Satan, autorstwa Seishiego Kishimoto
• Jest czwartym z siedmiu piekielnych płomieni w mandze „Code: Breaker”
• Pojawia się jako Demon lub Persona w grach z serii „Megami Tensei”
• Jest główną postacią w anime i mandze Beelzebub, autorstwa Ryūheia Tamury
• Jest jednym z trzech władców piekieł w pierwszym tomie komiksu Sandman, autorstwa Neila Gaimana
• W filmie/musicalu Tenacious D występuje jako diabeł (Beelzeboss)
• Pojawia się też w „Dziadach” Adam Mickiewicza
• Jest Księciem Piekła w książce i serialu „Good Omens”
• Występuje w serialu „Chilling Adventures of Sabrina”
• Występuje w Vocaloid w serii „Seven Deadly Sins” jako demon nieumiarkowania
• Pojawia się jako jedna z postaci w grze Helltaker
• Pojawia się jako jeden z bohaterów w cyklu Anety Jadowskiej „Heksalogia o Wiedźmie”
• Pojawia się jako jedna z postaci w grze Obey Me!
• W grze Genshin Impact Beelzebub jest boskim imieniem bogini Ei, siostry bogini Baal
• Jest jednym z walczących o zniszczenie ludzkości bogów w mandze i anime Record of Ragnarok
• Pojawia się w grze The Binding of Isaac
• Nawiązanie w Świat Według Kiepskich odc. 195 "Galareta społeczna" postać Beaty Belzebub polskiej skandalistki będącej gościem w TV show Kuby Rarytasa.

Zobacz też

Zobacz kolekcję cytatów o Belzebubie w Wikicytatach

Zobacz hasło Belzebub w Wikisłowniku

• Upadły anioł
• Władca Much