Loading AI tools
nadnaturalna zła istota występująca w wielu religiach, kusiciel, oszczerca Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Diabeł (gr. διάβολος diábolos „oskarżyciel, oszczerca”) – w judaizmie i chrześcijaństwie ogólna nazwa złych, upadłych aniołów; inne określenia: szatan (małą literą), demon[1].
.jpg)
W demonologii judaizmu i chrześcijaństwa oraz satanologii średniowiecznej diabły (szatany) tworzą hierarchię i są upostaciowione.
Według religioznawców początku XX w. z niemieckiej Religionsgeschichtliche Schule (Szkoła historii religii), diabeł jako pojęcie pojawił się w religiach i wierzeniach, których panteon był bipolarny, spolaryzowany na przeciwstawne sobie, walczące ze sobą dominia. Według tych autorów, dokonało się w tych religiach przejście od religii mitologicznej do soteriologicznej. Jednocześnie pojawiło się pojęcie zła moralnego. Tak w chrześcijaństwie i islamie pojęcie diabeł miało się pojawić poprzez judaizm z wierzeń starożytnego Iranu (mazdaizm i zaratusztrianizm). W manicheizmie, zwłaszcza w doktrynie katarskiej, uważa się, iż świat jest domeną diabła i jest on władcą materii; z tego powodu jest ona zła, świat duchowy i sam Bóg znajdują się poza materią, są więc wolne od wpływu diabła, zatem dobre.
Nazwa diabeł występuje w Nowym Testamencie równie często jak szatan (hebr. šatan, przeciwnik). Określa istotę o charakterze osobowym, której duchowe oddziaływanie widoczne jest w innych istotach, zwanych demonami lub duchami nieczystymi, oraz w pokusach. Jak zauważył Stanislas Lyonnet, Biblia w porównaniu z literaturą późnego judaizmu i sąsiednich cywilizacji starożytnego Wschodu „jest pełna wyjątkowego umiaru, ograniczając się do poinformowania nas o samym istnieniu tych osobowości, o ich podstępnym działaniu i o sposobach obrony przed nimi”[2]. Diabeł to upadłe stworzenie duchowe, które sprzeciwiło się Bogu. Jest uważany za przeciwnika prawdy, kłamcę i ojca kłamstwa[3]. Nowy Testament ukazuje go jako kusiciela samego Chrystusa na pustyni judzkiej w czasie jego 40 dniowego pobytu, podobnie jak kuszony był Izrael w czasie 40 letniej wędrówki przez pustynię do ziemi obiecanej[4].
W nauczaniu świętego Pawła, jak i wcześniej w nauczaniu samego Jezusa, diabeł stał za grzechem pierwszych rodziców i dalej stoi za grzesznością potomstwa Adama i Ewy, nakłaniając ich ku życiu według ciała (por. Rz 8,5-7). Jest on bytem osobowym, przywódcą wielkiej liczby duchów. Jego królowanie jest tożsame z panowaniem grzechu[5].
Według tak Pawła, jak i Jana, którzy kontynuowali tradycję biblijną zapisaną w rozdziale trzecim Księgi Rodzaju oraz w Księdze Mądrości 2,24, diabeł, wąż piekielny był pierwszym bytem osobowym, który nakłaniał Adama i Ewę do grzechu: „Ewa została zwiedziona przez przebiegłość węża” (2 Kor. 11, 3)[6]. Poprzez Ewę diabeł podziałał też na Adama (por. 1 Tm 2, 14)[7].
Jezus w Ewangelii Janowej określił diabła, jako ojca swoich rozmówców Żydów, sprzeciwiających się jego misji. Jego postawą, według Jezusa, jest dążenie do zabijania: „Od początku był on zabójcą i w prawdzie nie wytrwał, bo prawdy w nim nie ma” (J 8, 44nn). Księga Apokalipsy w rozdziale dwunastym w wersie 9 mówiła o diable jako o potworze: „Wąż starodawny, który się zwie diabeł i szatan, zwodzący całą zamieszkałą ziemię.” Diabeł według tej księgi kontynuuje na ziemi, w historii to, czego dokonał w życiu pierwszych rodziców. Rozszerza tyrańską władzę grzechu pierworodnego nad ludzkością.
Diabeł w Nowym Testamencie jest nazwany księciem królestwa grzechu, „księciem tego świata” (J 12, 31)[8]. Działa w synach buntu żyjących „według doczesnego sposobu tego świata, według sposobu Władcy mocarstwa powietrza, to jest ducha, który działa teraz w synach buntu (Ef 2,2)”[9]. Ma „władzę nad śmiercią” i trzyma w niewoli ludzi, gdyż mają w sobie lęk przed śmiercią (Hbr 2, 14-15)[10]. Jest też nazwany „bogiem tego świata”, zaślepiającym umysły niewierzących (2 Kor 4, 4)[5].
.jpg)
Chrześcijanie są wezwani, by walczyć z dominacją diabła w świecie:
„Obleczcie pełną zbroję Bożą, byście mogli się ostać wobec podstępnych zakusów diabła. Nie toczymy bowiem walki przeciw krwi i ciału, lecz przeciw Zwierzchnościom, przeciw Władzom, przeciw rządcom świata tych ciemności, przeciw pierwiastkom duchowym zła na wyżynach niebieskich. Dlatego weźcie na siebie pełną zbroję Bożą, abyście w dzień zły zdołali się przeciwstawić i ostać, zwalczywszy wszystko. Stańcie więc /do walki/ przepasawszy biodra wasze prawdą i oblókłszy pancerz, którym jest sprawiedliwość, a obuwszy nogi w gotowość [głoszenia] dobrej nowiny o pokoju. W każdym położeniu bierzcie wiarę jako tarczę, dzięki której zdołacie zgasić wszystkie rozżarzone pociski Złego. Weźcie też hełm zbawienia i miecz Ducha, to jest słowo Boże – wśród wszelakiej modlitwy i błagania. Przy każdej sposobności módlcie się w Duchu! Nad tym właśnie czuwajcie z całą usilnością (Ef 6,11)[5].
Diabeł jest w teologii katolickiej upadłym aniołem, który zbuntował się przeciwko Bogu. Jest uważany za osobową istotę duchową, która działa na świecie, kusi ludzi do grzechu i prowadzi do oddalenia od Boga. W Biblii często określany jest również jako szatan (hebr. שָּׂטָן, satan – 'przeciwnik')[11].
Diabeł według teologii katolickiej był niegdyś jednym z najważniejszych aniołów, lecz zbuntował się przeciwko Bogu z powodu swojej pychy i został strącony z nieba. Jak pisze Katechizm Kościoła Katolickiego: "Szatan był najpierw dobrym aniołem, stworzonym przez Boga. «Diabeł i inne demony zostały wprawdzie stworzone przez Boga jako byty dobre z natury, lecz same uczyniły się złymi»" (KKK 391)[11].
Według nauki Kościoła katolickiego, bunt diabła i innych upadłych aniołów miał miejsce przed stworzeniem świata materialnego[12]. Diabeł, nazywany także Lucyferem (z łac. lux – światło i ferre – nieść, czyli 'niosący światło'), był jednym z najpiękniejszych i najpotężniejszych aniołów. Jego upadek spowodowany był pychą, gdyż zapragnął on być równy Bogu[12].
W Biblii i tradycji katolickiej diabeł ma wiele imion i tytułów, które odzwierciedlają różne aspekty jego natury i działania:
Diabeł jest uważany za głównego sprawcę zła w świecie. Jego działanie przejawia się w:
W Nowym Testamencie diabeł jest ukazany jako istota aktywnie działająca w świecie. Jezus Chrystus wielokrotnie konfrontował się z diabłem i jego demonami, wypędzając je z opętanych ludzi (Mk 5,1-20)[19]. W listach św. Pawła diabeł jest opisywany jako ten, który stoi za grzechem i śmiercią (Rz 5,12)[20].
W Starym Testamencie diabeł pojawia się w różnych kontekstach. W Księdze Rodzaju (Rdz 3) jest on przedstawiony jako wąż, który kusi Ewę do popełnienia grzechu pierworodnego[21]. W Księdze Hioba (Hi 1-2) diabeł pełni rolę oskarżyciela, testującego wiarę Hioba[22].
W Nowym Testamencie diabeł odgrywa kluczową rolę jako przeciwnik Jezusa Chrystusa. Kuszenie Jezusa na pustyni (Mt 4,1-11) jest jednym z najważniejszych epizodów, gdzie diabeł stara się odwieść Jezusa od jego misji[17]. W Apokalipsie św. Jana (Ap 12) diabeł jest przedstawiony jako smok, który walczy przeciwko kobiecie i jej dziecku, symbolizując Kościół i Chrystusa[23].
W Kościele katolickim istnieje praktyka egzorcyzmów, czyli rytuałów mających na celu wypędzenie demonów. Egzorcyzmy są przeprowadzane przez specjalnie wyznaczonych do tego kapłanów, zwanych egzorcystami. Wiara w moc egzorcyzmów opiera się na licznych przykładach biblijnych, gdzie Jezus Chrystus wypędzał demony (Mk 5,1-20)[19].
Rytuał egzorcyzmów w Kościele katolickim jest dokładnie określony w księdze Rytuał Rzymski. Zawiera on modlitwy, błogosławieństwa i nakazy skierowane do demonów, aby opuściły ciało opętanego. Egzorcyzmy mogą być zarówno prostymi modlitwami, jak i bardziej skomplikowanymi rytuałami[24].
Egzorcyzmy mają długą historię w tradycji chrześcijańskiej. Pierwsze wzmianki o wypędzaniu demonów pochodzą z Nowego Testamentu, gdzie Jezus i jego uczniowie wypędzali demony z opętanych[25]. W ciągu wieków Kościół opracował konkretne rytuały i modlitwy egzorcyzmów, które były używane przez egzorcystów do walki z demonami[24].
Współczesne egzorcyzmy są nadal praktykowane w Kościele katolickim, choć są one rzadkością i są przeprowadzane tylko w najbardziej skrajnych przypadkach[24]. Współczesny Rytuał Rzymski został zaktualizowany przez papieża Jana Pawła II w 1999 roku, aby lepiej odpowiadać na potrzeby współczesnego Kościoła[26].
Kościół katolicki naucza, że najlepszą obroną przed działaniem diabła jest:
Kościół katolicki zaleca modlitwy ochronne, które mają chronić wiernych przed wpływem diabła. Do najbardziej znanych należy Modlitwa do św. Michała Archanioła, która została napisana przez papieża Leona XIII w 1886 roku[28]. Innymi modlitwami są Różaniec i Litania do Wszystkich Świętych[27].
Kościół katolicki używa także sakramentaliów, które mają chronić przed złem. Do najważniejszych należą woda święcona, krucyfiksy, medaliki i oleje święte. Sakramentalia są uważane za środki, które pomagają w walce duchowej i chronią przed wpływem diabła[27].
Kościół katolicki jasno określa, że diabeł i demony są realnymi bytami osobowymi, a nie tylko symbolami zła. Nauczanie to opiera się na tekstach biblijnych oraz Tradycji Kościoła. Papież Paweł VI w jednej ze swoich katechez powiedział: "Jedną z największych potrzeb Kościoła jest obrona przed tym złem, które nazywamy szatanem"[29].
Wielu papieży i teologów pisało o naturze i działaniu diabła. Do ważnych dokumentów należą:
Początkowo w folklorze polskim diabły były to legendarne, rogate postacie, wywodzące się od złych lub złośliwych demonów – tzw. czartów lub biesów – pochodzących z mitologii słowiańskiej. Dopiero po chrystianizacji słowo diabeł stało się synonimem słowa szatan.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
