Leon XIII (łac. Leo PP. XIII, wł. Leone XIII; właśc. Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci, wym. [d͡ʒoakˈkiːno vinˈt͡ʃɛnt͡so raffaˈɛːle luˈiːd͡ʒi ˈpett͡ʃi]; ur. 2 marca 1810 w Carpineto, zm. 20 lipca 1903 w Watykanie[1]) – włoski duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup Perugii w latach 1846–1878, kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego w latach 1877–1878, 256. papież w okresie od 20 lutego 1878 do 20 lipca 1903.
| Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci | |||
| Papież Biskup Rzymu | |||
 Leon XIII (ok. 1899) | |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
2 marca 1810 | ||
| Data i miejsce śmierci |
20 lipca 1903 | ||
| Miejsce pochówku | |||
| Papież | |||
| Okres sprawowania |
20 lutego 1878–20 lipca 1903 | ||
| Kamerling | |||
| Okres sprawowania |
21 września 1877–20 lutego 1878 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Prezbiterat |
31 grudnia 1837 | ||
| Nominacja biskupia |
27 stycznia 1843 | ||
| Sakra biskupia |
19 lutego 1843 | ||
| Kreacja kardynalska |
19 grudnia 1853 | ||
| Kościół tytularny | |||
| Pontyfikat |
20 lutego 1878 | ||
 | |||
| Strona internetowa | |||
| Data konsekracji |
19 lutego 1843 | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||||||||||||||||||
| Współkonsekratorzy |
Fabio Maria Asquini | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Życiorys
Wczesne życie
Urodził się w zubożałej rodzinie szlacheckiej, jako syn Ludovica Pecciego i Anny Prosperi-Buzi[2]. Rodzina Peccich była uboga, ale szczyciła się starymi szlacheckimi tradycjami, zwłaszcza matka wywodziła swój ród od słynnego Cola di Rienzo. Ojciec był pułkownikiem w milicji baronalnej. Po wejściu Francuzów sprawował też funkcje administracyjne w nowym zarządzie miasta. Rodzina była liczna, a przyszły papież był szóstym dzieckiem, obok trzech braci i dwóch sióstr[3]. Jego bratem był kardynał Giuseppe Pecci[2].
Kształcił się w kolegium jezuickim w Viterbo, do którego trafił wraz z bratem Giuseppem w 1818 r. Nauka trwała 6 lat[3]. Następnie kontynuował naukę na Kolegium Rzymskim[2] oraz w Kościelnej Akademii Szlacheckiej[4]. Uzyskał doktorat z teologii (w roku 1836) oraz obojga praw[2]. 31 grudnia 1837 przyjął święcenia kapłańskie[2].
W 1837 był prałatem Jego Świątobliwości oraz referendarzem Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej[2]. 27 stycznia 1843 został wybrany arcybiskupem tytularnym Damietty oraz nuncjuszem apostolskim w Belgii, którym był w latach 1843–46[2]. Następnie, 19 stycznia 1846 został arcybiskupem Perugii[2]. W tym czasie protestował przeciwko zajęciu miasta przez Sardynię, a także zreformował działanie tamtejszego seminarium duchownego[1]. Popierał tomizm i pragnął zbliżenia katolicyzmu i kultury nowoczesnej[1]. 19 grudnia 1853 został kreowany kardynałem prezbiterem i otrzymał kościół tytularny S. Lorenzo in Panisperna, natomiast 21 września 1877 został kamerlingiem i pozostał nim do elekcji[2].
Wybór na papieża
Podczas konklawe był kandydatem umiarkowanej frakcji. Został wybrany 20 lutego 1878 w trzecim głosowaniu[1], a następnie ukoronowany 3 marca 1878 w bazylice watykańskiej.
Pontyfikat
Sprawy religijne
Leona XIII uznaje się za pierwszego nowoczesnego papieża, dążącego do dialogu ze współczesnym światem, ale nierezygnującego jednocześnie z ewangelizacji życia społecznego[5]. W kwestiach potępiania masonerii, socjalizmu czy nihilizmu, kontynuował politykę Piusa IX[1]. Podobnie jak poprzednik, popierał centralizację władzy kościelnej, między innymi poprzez wzmocnienie władzy nuncjuszów, a także popierał tomizm jako system filozoficzny odpowiadający doktrynie katolickiej (encyklika Aeterni Patris z 4 sierpnia 1879)[1].
W 1893 ustanowił uroczystość Świętej Rodziny[1], które obchodzone jest w oktawie Bożego Narodzenia. Siedem lat później, przy okazji obchodów Roku Jubileuszowego, poświęcił rodzaj ludzki Najświętszemu Sercu Jezusowemu[1].
13 września 1896 r. listem apostolskim Apostolicae curae święcenia w kościele anglikańskim uznał za nieważne, a sukcesję apostolską za przerwaną[6][7].
Kreował 147 kardynałów na dwudziestu siedmiu konsystorzach[2]. Za czasów Leona XIII w Polsce powstał mariawityzm, a w Stanach Zjednoczonych – Narodowy Kościół katolicki[5].
Łącznie powołał 248 nowych biskupstw, a także pierwszego delegata w USA[1]. W latach 90 XIX w. napisał dwa listy apostolskie: Praeclara i Satis cognitum, skierowane do chrześcijan niekatolickich, których zaprosił do ponownego przyłączenia się do Kościoła rzymskokatolickiego[1].
Sprawy kościelne i społeczne
18 sierpnia 1883 otworzył Tajne Archiwa Watykanu, umożliwiając dostęp do nich wszystkim naukowcom, niezależnie od wyznania[1]. Pod koniec pontyfikatu, ustalił nowe kryteria cenzury (1897) i nowego Indeksu ksiąg zakazanych (1900)[1]. 30 października 1902 powołał Papieską Komisję Biblijną, której zadaniem było troska o nauki o Biblii[5]. Ustanowił również odznaczenie „Pro Ecclesia et Pontifice”.
Leon był tercjarzem franciszkańskim i troszczył się o rozwój tego zakonu[8]. Aby przywrócić XII-wieczne ideały i zwiększyć liczbę członków, złagodził regułę zakonną w konstytucji Misericors Dei Filius z 1888 roku[8]. Był związany z sanktuarium stygmatów w La Verna, do którego szereg razy pielgrzymował, czemu dał wyraz w encyklice Auspicato concessum z 17 września 1882 roku[9].
Papież dużą uwagę poświęcał sprawom społecznym[5]. Już na początku pontyfikatu wypowiedział się przychylnie na temat ustrojów demokratycznych (encyklika Diuturnum illud z 29 czerwca 1881)[1]. Cztery lata później, 1 listopada 1885 wydał encyklikę Immortale Dei, gdzie określił zakres władzy duchowej i świeckiej oraz podkreślił, że każda władza jest legalna, o ile zapewnia dobrobyt społeczny[1]. 20 czerwca 1888 w encyklice Libertas praestantissimum, stwierdził natomiast, że Kościół winien być strażnikiem dobrze rozumianej wolności[1].
Leon stał się znany jako autor pierwszej[5] encykliki społecznej Rerum novarum, w której przedstawione zostały zasady katolickiej nauki społecznej. Encyklika ta, wydana 15 maja 1891 roku, zawiera poglądy opowiadające się za uczciwą płacą, prawami robotników i związkami zawodowymi, przez co Leon został określony mianem „papieża robotników”[1].
Sprawy wewnętrzne i zagraniczne
Podobnie jak Pius IX, Leon XIII pragnął przywrócić Państwo Kościelne z jego wpływami[1]. Nowy papież był jednak zdecydowanie bardziej otwarty na dyplomację, co doprowadziło do wycofania się kanclerza Niemiec Ottona von Bismarcka z Kulturkampfu i ustaw antykościelnych[1]. Leon poczynił dalsze ustępstwa na rzecz Niemiec licząc, że wraz z Austrią wystąpią one przeciw Zjednoczonemu Królestwu Włoch[1]. Jednak nadzieje okazały się płonne, ponadto Niemcy i Austria zawarły trójprzymierze z Włochami w 1882, odnowione w 1887 i latach następnych[1]. Wówczas papież usiłował nawiązać kontakty z Francją, co również zakończyło się niepowodzeniem[5]. Katolicy francuscy byli na tyle oburzeni, że odnowiono konkordat z 1801 i wprowadzono ustawy antykościelne, a papież nie otrzymał pomocy w rozwiązaniu tzw. kwestii rzymskiej[1].
Ustanowił stosunki dyplomatyczne z Belgią, lecz nie udało mu się to z Wielką Brytanią, pomimo że poparł ją w walce ze zbuntowanymi katolikami irlandzkimi[1]. Po zabójstwie cesarza Wszechrusi Aleksandra II i wstąpieniu na tron Aleksandra III udało się nawiązać stosunki dyplomatyczne z Imperium Rosyjskim[5]. Dzięki temu Leon XIII w 1882 roku wskrzesił diecezję kielecką i mianował 12 biskupów w 1883[5]. Skierował także w 1894 roku encyklikę Charitatis providentiaeque do biskupów polskich w której podkreślił zasługi Polski dla chrześcijaństwa[5], ale jednocześnie wezwał wiernych do lojalności wobec zaborców[10].
Śmierć
Leon XIII zmarł 20 lipca 1903 w wieku 93 lat[11] na skutek chronicznej choroby nerek i infekcji oskrzeli[12]. W ostatnich dniach życia podyktował sekretarzowi łacińskojęzyczne wiersze poświęcone problematyce umierania (ostatni z nich nosił tytuł Strapionej duszy nocne rozmyślania)[13]. 22 października 1924 przeniesiono jego szczątki z tymczasowego grobowca w bazylice św. Piotra do bazyliki laterańskiej, gdzie spoczęły w krypcie stworzonej w kaplicy Severina w grobowcu wykonanym przez Enrico Tadaldiniego[14][2].
Został najdłużej żyjącym papieżem w historii. 2 września 2020 wiekowo wyprzedził go Benedykt XVI, był on jednak emerytowanym papieżem[15].
Encykliki
- Inscrutabili Dei consilio, O postaciach zła w społeczeństwie oraz misji Kościoła i papiestwa, 21 kwietnia 1878
- Quod apostolici muneris, O błędach socjalistów, komunistów i nihilistów, 28 grudnia 1878
- Aeterni Patris, O znaczeniu filozofii, 4 sierpnia 1879
- Arcanum divinae sapientiae, O chrześcijańskim małżeństwie, 10 lutego 1880
- Grande Munus, O św. Cyrylu i Metodym, 30 września 1880[16]
- Sancta Dei Civitas (tekst encykliki), O misjach, 3 grudnia 1880
- Diuturnum illud, O pochodzeniu władzy cywilnej, 29 czerwca 1881
- Licet multa, O Katolicyzmie w Belgii, 3 sierpnia 1881
- Etsi nos, O warunkach Kościoła we Włoszech, 15 lutego 1882
- Auspicato Concessum, O św. Franciszku z Asyżu, 17 września 1882
- Cum Multa Sint, O warunkach Kościoła w Hiszpanii, 8 grudnia 1882
- Supremi Apostolatus Officio, O pobożności różańcowej, 1 września 1883
- Nobilissima Gallorum Gens, O kwestiach religijnych we Francji, 8 lutego 1884
- Humanum genus, O masonerii 20 kwietnia 1884
- Superiore anno, O odmawianiu Różańca Świętego, 30 sierpnia 1884
- Immortale Dei (tekst encykliki), O państwie chrześcijańskim, 1 listopada 1885
- Spectata fides, O edukacji chrześcijańskiej w Anglii, 27 listopada 1885
- Quod auctoritatae, O ogłoszeniu nadzwyczajnego Roku Jubileuszowego, 22 grudnia 1885
- Iampridem nobis, O katolicyzmie w Niemczech, 6 stycznia 1886
- Quod multum, O wolności Kościoła na Węgrzech, 22 sierpnia 1886
- Pergrata nobis, O Kościele w Portugalii, 14 września 1886
- Vi è ben noto, O Różańcu Świętym w kontekście sytuacji Kościoła we Włoszech, 20 września 1887
- Officio sanctissimo, O Kościele w Bawarii, 22 grudnia 1887
- Quod anniversarius, W 50. rocznicę święceń kapłańskich Papieża, 1 kwietnia 1888
- In Plurimis (tekst encykliki), O niewolnictwie, 5 maja 1888
- Libertas (tekst encykliki), O wolności człowieka, 20 czerwca 1888
- Saepe nos, O bojkocie w Irlandii, 24 czerwca 1888
- Paterna caritas, O jedności Ormiańskiego Kościoła Katolickiego z Rzymem, 25 czerwca 1888
- Quam aeruminosa, O włoskich imigrantach, 10 grudnia 1888
- Esti cunctas, O Kościele w Irlandii 21 grudnia 1888
- Exeunte iam anno, O świętym kształtowaniu życia, 25 grudnia 1888
- Magni nobis gaudi, O katolickim uniwersytecie w USA, 7 marca 1889
- Quamquam pluries, O kulcie Świętego Józefa, 15 sierpnia 1889
- Sapientiae christianae, O chrześcijanach jako obywatelach, 10 stycznia 1890
- Dall'alto dell'Apostolico Seggio, O masonerii we Włoszech, 15 października 1890
- Catholicae Ecclesiae, (tekst encykliki), O ofierze na rzecz wykupywania niewolników i misjonarzy w Afryce, 20 listopada 1890
- In ipso supremi, O zebraniach Episkopatu w Austrii, 3 marca 1891
- Rerum novarum (tekst encykliki), O kwestii robotniczej, 15 maja 1891
- Pastoralis, O unii religijnej w Portugalii, 25 lipca 1891
- Pastoralis officii, O pojedynkach w państwach niemieckich i Austro-Węgrzech, 12 września 1891
- Octobri mense, O Różańcu Świętym, 22 września 1891
- Au Milieu Des Sollicitudes, O Kościele i państwie we Francji, 16 lutego 1892
- Quarto abeunte saeculo, O czterechsetleciu odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba, 16 lipca 1892
- Magnae Dei matris, O Różańcu Świętym, 8 września 1892
- Custodi di quella Fede, O masonerii, 8 grudnia 1892
- Inimica vis, O masonerii, 8 grudnia 1892
- Ad extremas, O seminariach dla rodzimego duchowieństwa, 24 czerwca 1893
- Constanti Hungarorum, O Kościele na Węgrzech, 2 września 1893
- Laetitiae sanctae, O pochwale nabożeństwa różańcowego, 8 września 1893
- Non mediocri, O Kolegium Hiszpańskim w Rzymie, 25 października 1893
- Providentissimus Deus, O studiach nad Pismem Świętym, 18 listopada 1893
- Caritatis (tekst encykliki), O Kościele w Polsce, 19 marca 1894
- Inter graves, O Kościele w Peru, 1 maja 1894
- Litteras a vobis, O duchowieństwie w Brazylii, 2 czerwca 1894
- Iucunda semper expectatione, O Różańcu Świętym, 8 września 1894
- Christi nomen et regnum (tekst encykliki), O Kościele na dalekim Wschodzie, 24 grudnia 1894
- Longinqua, O katolicyzmie w USA, 6 stycznia 1895
- Permoti nos, O sytuacji społecznej w Belgii, 10 lipca 1895
- Adiutricem populi, O Różańcu Świętym, 5 września 1895
- Insignes, O jubileuszu tysiąclecia Węgier, 1 maja 1896
- Satis cognitum, O jedności Kościoła, 29 czerwca 1896
- Fidentem piumque animum, O Różańcu Świętym, 20 września 1896
- Divinum illud munus, O Duchu Świętym, 9 maja 1897
- Militantis ecclesiae, O Świętym Piotrze Kanizjuszu, 1 sierpnia 1897
- Augustissimae virginis mariae, O Bractwach Różańcowych, 12 września 1897
- Affari vos, O kwestiach szkoły w Manitobie, 8 grudnia 1897
- Caritatis studium, O Kościele w Szkocji, 25 czerwca 1898
- Spesse volte, O prześladowaniu organizacji katolickich we Włoszech, 5 sierpnia 1898
- Quam religiosa, O państwowym prawie małżeńskim w Peru, 16 sierpnia 1898
- Diuturni temporis, O Różańcu Świętym, 5 września 1898
- Quum diuturnum, O zgromadzeniu plenarnym Episkopatu Ameryki Łacińskiej, 25 grudnia 1898
- Annum Sacrum, O zawierzeniu ludzkości Najświętszemu Sercu Jezusa, 25 maja 1899
- Depuis le jour, O edukacji duchowieństwa we Francji, 8 września 1899
- Paternae, O edukacji duchowieństwa w Brazylii, 18 września 1899
- Omnibus compertum, O jedności z Kościołem Melchickim, 21 lipca 1900
- Tametsi futura prospicientibus, O Jezusie Chrystusie Odkupicielu, 1 sierpnia 1900
- Graves de communi (tekst encykliki), O demokracji chrześcijańskiej, 18 stycznia 1901
- Gravissimas, O zakonach w Portugalii, 16 maja 1901
- Reputantibus, O kwestiach językowych w Czechach, 20 sierpnia 1901
- Urbanitatis veteris, O założeniu seminarium w Atenach, 20 listopada 1901
- In amplissimo, O Kościele w USA, 15 kwietnia 1902
- Quod votis, O powstaniu uniwersytetów katolickich na terenie Austro-Węgier, 30 kwietnia 1902
- Mirae caritatis, O Eucharystii, 28 maja 1902
- Quae ad nos, O Kościele w Czechach i Morawach, 22 sierpnia 1902
- Fin dal principio, O edukacji duchowieństwa we Włoszech, 8 grudnia 1902
- Dum multa, O ustawodawstwie małżeńskim w Ekwadorze, 24 grudnia 1902
Inne opracowania
- Praktyka pokory, Wydawnictwo „Duc in Altum”, 2013, ss. 104, ISBN 978-83-60710-30-2
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
