Azja Express

Azja Express (edycje trzecia i czwarta: Ameryka Express) – polski program telewizyjny typu reality show oparty na niderlandzko-belgijskim formacie Peking Express, emitowany w latach 2016–2018, 2020 i od 2023 na antenie telewizji TVN.

Azja Express

Nazwa formatu	Peking Express
Rodzaj programu	reality show
Kraj produkcji	Polska Zobacz sekcję Trasy pokonywane przez uczestników
Język	polski
Prowadzący	Agnieszka Woźniak-Starak (1–3) Daria Ładocha (od 4)
Data premiery	7 września 2016
Lata emisji	2016–2018, 2020, od 2023
Pora emisji	środa 21.30 (1–4) sobota 20.00 (5) sobota 19.30 (od 6)
Liczba odcinków	65[a] (5 edycji)
Czas trwania odcinka	ok. 66 minut
Format nadawania	16:9 4K
Produkcja
Produkcja	Grupa TVN, Eccholine
Stacja telewizyjna	TVN
Strona internetowa

Pierwsze trzy edycje programu prowadziła Agnieszka Woźniak-Starak^[1], a od czwartej serii gospodynią formatu jest Daria Ładocha^[2]. Producentem wykonawczym jest Grupa TVN, która współpracuje z Eccholine (właścicielem praw do międzynarodowego formatu).

Zasady programu

W programie bierze udział osiem par, w których skład wchodzą postacie polskiego show-biznesu oraz ich przyjaciele^[3]. Uczestnicy wyruszają w podróż za granicę (w pierwszej, drugiej i piątej edycji – do Azji, w trzeciej i czwartej – do Ameryki Południowej). W każdym z państw muszą przebyć wyznaczoną trasę, dysponując budżetem w kwocie jednego dolara na dzień na osobę. Najszybsi otrzymują immunitet chroniący przed eliminacjami. W co drugim odcinku drużyna, która dotarła jako ostatnia do wyznaczonego celu, jest eliminowana z dalszej rywalizacji^[4].

W czwartym odcinku drugiej edycji przegrana para otrzymała informację o tym, że jedna osoba pozostaje w programie i gra w duecie z osobą z pary, która odpada w szóstym odcinku. Nowo utworzoną parą zostali Stanisław Karpiel-Bułecka i Marta Wierzbicka. W trzeciej edycji doszło do analogicznej sytuacji, w wyniku której nową parę stworzyły Magda Steczkowska i Katarzyna Meller.

Emisja programu

Edycja	Kontynent	Odcinki	Pierwsza emisja telewizyjna (TVN)					Źródło
			Sezon	Początek emisji		Pora emisji	Średnia oglądalność
1.	Azja	1–13 (13)	jesień 2016	7 września 2016	30 listopada 2016	środa 21.30	1,62 mln	[5]
2.		14–26 (13)	jesień 2017	6 września 2017	29 listopada 2017		1,42 mln	[6]
3.	Ameryka	27–39 (13)	jesień 2018	5 września 2018	28 listopada 2018		1,53 mln	[7]
4.		40–52 (13)	wiosna 2020	4 marca 2020	27 maja 2020		1,08 mln	[8]
5.	Azja	53–65 (13)	wiosna 2023	4 marca 2023	27 maja 2023	sobota 20.00	931 tys.	[9]
6.		66-77 (12)	jesień 2024	31 sierpnia 2024	16 listopada 2024	sobota 19.30[10]		[11]

W serwisie Player.pl udostępniano dodatkowe materiały towarzyszące głównym wydaniom programu. Dla kolejnych edycji były to:

1. Azja Express. Więcej,
2. Azja Express: Domówka,
3. Ameryka Express: Domówka,
4. Ameryka Express: La Impreza^[12],
5. Azja Express. Po powrocie (jeden odcinek, VOD.pl)^[13].

Trasy pokonywane przez uczestników

Edycja	Państwa
1.	Wietnam,  Laos,  Kambodża,  Tajlandia
2.	Sri Lanka,  Indie
3.	Ekwador,  Peru
4.	Gwatemala,  Kolumbia
5.	Turcja,  Gruzja,  Uzbekistan
6.	Filipiny,  Tajwan

Wyniki rozgrywki

Pierwsza edycja (2016)

Miejsce[14]	Uczestnicy[15]
1.	Michał Żurawski i Ludwik Borkowski
2.	Agnieszka Włodarczyk i Maria Konarowska
3.	Izabella Miko i Leszek Stanek
4.	Pascal Brodnicki i Paweł Dobrzański
5.	Renata Kaczoruk i Weronika Budziło
6.	Hanna Lis i Łukasz Jemioł
7.	Małgorzata Rozenek i Radosław Majdan
8.	Przemysław Saleta i Dariusz Kuźniak

Druga edycja (2017)

Miejsce	Uczestnicy[16]
1.	Antoni Pawlicki i Paweł Ławrynowicz
2.	Michał Piróg i Piotr Czaykowski
3.	Stanisław Karpiel-Bułecka i Marta Wierzbicka
4.	Joanna Przetakiewicz i Łukasz Jakóbiak
5.	Zuzanna Bijoch i Julia Bijoch
6.	Dorota Gardias i Katarzyna Domeracka
7.	Oliwia Cabaj[b] i Szymon Chyc-Magdzin[c]
8.	Tymon Tymański i Lucas Heller

Trzecia edycja (2018)

Miejsce	Uczestnicy[17]
1.	Aleksandra Domańska i Dawid Domański
2.	Pamela Stefanowicz i Mateusz Janusz
3.	Maciej Musiałowski i Anna Małysa
4.	Tomasz Karolak i Jakub Urbański
5.	Filip Chajzer i Zygmunt Chajzer
6.	Lara Gessler i Piotr Sałata
7.	Magda Steczkowska i Piotr Królik
8.	Monika Zagajewska i Katarzyna Meller[d]

Czwarta edycja (2020)

Miejsce	Uczestnicy[18]
1.	Karolina Pisarek i Marta Gajewska-Komorowska
2.	Grzegorz i Rafał Collinsowie
3.	Paweł Deląg i Dariusz Lipka
4.	Małgorzata Heretyk i Ernest Musiał
5.	Patrycja Markowska i Żaneta Lubera
6.	Marcin Różalski i Bartosz Fabiński[e]
7.	Grażyna Wolszczak i Filip Sikora
8.	Iwona i Reggie Benjaminowie

Piąta edycja (2023)

Miejsce	Uczestnicy
1.	Angelika i Łukasz Trochonowiczowie
2.	Paulina Krupińska i Izabela Połeć
3.	Reni Jusis i Remigiusz Dorawa
4.	Adam i Dariusz Zdrójkowscy
5.	Katarzyna i Andrzej Gąsienicowie
6.	Wojciech Łozowski i Bartosz Kochanek
7.	Krystian i Oliwia Pestowie
8.	Czesław i Dorota Mozilowie

Szósta edycja (2024)

Miejsce	Uczestnicy
	Jan Błachowicz i Józef Gąsienica - Gładczan
	Gabi Drzewiecka i Jagna Niedzielska
	Mandaryna i Fabienne Wiśniewska
	Piotr i Agnieszka Głowaccy
5.	Jacek Jelonek i Oliwer Kubiak
6.	Aleksandra Adamska i Ewelina Porczyk
7.	Wiktor Dyduła i Anna Chrzanowska
8.	Jessica Mercedes i Justin Kirschner

Odbiór i krytyka

Hanna Frejlak z magazynu „Kontakt” skrytykowała Azję Express jako „narzędzie reprodukujące stereotypy na temat Wschodu, cementujące i naturalizujące tym samym europocentryczny obraz świata i nierówny układ sił – politycznych i symbolicznych”. Frejlak stwierdziła, iż program telewizji TVN „banalizuje problem globalnych nierówności i biedy w krajach rozwijających się, sprowadzając je do egzotycznej ciekawostki, tła dodającego dramaturgii zmaganiom bohaterów”^[20]. Karol Kopańko z portalu Spider’s Web ironicznie zauważał, iż w Azji Express „zamiast dowiedzieć się tego, jak żyje się w Azji, widzimy celebrytów, którzy pojechali na żebry”^[21].

Program był nominowany do Telekamer 2017 w kategorii Program rozrywkowy^[22].

Kontrowersje

W 10. odcinku trzeciej edycji, premierowo wyemitowanym 7 listopada 2018, jedno z zadań wymagało, by uczestnicy – Filip Chajzer, Tomasz Karolak i Jakub Urbański – pocałowali w usta przypadkową osobę płci przeciwnej, czego dokonali bez wyraźnej zgody spotkanych kobiet^[23][24][25]. Filip Chajzer dodatkowo bez pozwolenia dotknął piersi jednej z nich^[26][27][28]. Cała sytuacja wywołała kontrowersje w mediach, a uczestnikom zarzucono molestowanie seksualne^{[29][30][31][32][33]}, w związku z czym do prokuratury wpłynęło zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa wystosowane przez Fundację Feminoteka i Fundację przeciwko Kulturze Gwałtu im. Margarete Hodgkinson^{[34][35][36][37][38]}. Dodatkowo do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji trafiło sześć skarg na wyemitowany odcinek, który pod wpływem krytyki został usunięty z serwisu VOD Player^[39][40], a produkcja i nadawca programu TVN wystosowali przeprosiny^{[41][42][43][44]} względem widzów.

Uwagi

1. Stan na 27 maja 2023 roku.
2. Oliwia Cabaj, towarzyszka Marty Wierzbickiej, odpadła w szóstym odcinku. Zgodnie z zasadami, jedna z uczestniczek musiała kontynuować rywalizację wraz z uczestnikiem, który analogicznie pozostał w stawce pomimo dotarcia na metę jako ostatni w czwartym odcinku.
3. Szymon Chyc-Magdzin, towarzysz Stanisława Karpiela-Bułecki, odpadł w czwartym odcinku. Zgodnie z zasadami, jeden z uczestników musiał kontynuować rywalizację wraz z uczestnikiem, który analogicznie pozostanie w stawce pomimo dotarcia na metę jako ostatni w szóstym odcinku.
4. Monika Zagajewska, towarzyszka Katarzyny Meller, odpadła w drugim odcinku. Zgodnie z zasadami, jedna z nich kontynuowała rywalizację wraz z jedną z osób, która analogicznie pozostała w stawce pomimo dotarcia na metę jako ostatnia w czwartym odcinku. Wówczas odpadli Piotr Królik i Magda Steczkowska, która zdecydowała się na dalszy udział w programie.
5. Para odpadła w czwartym odcinku. Zgodnie z zasadami pozostali w Gwatemali, by wziąć udział w szóstym odcinku. Mieli za zadanie przejść trasę odcinka pozostając niezauważonymi przez pozostałych graczy. Zadanie wykonali, dzięki czemu mogli kontynuować swój udział w programie^[19].

Przypisy

1. Koniec programów „Na językach” i „Stylowy magazyn”. Agnieszka Szulim poprowadzi dwa nowe formaty. [w:] Wirtualne Media [on-line]. wirtualnemedia.pl, 2016-07-07. [dostęp 2016-08-18]. (pol.).
2. „Ameryka Express 2" – poznaj wszystkich uczestników i nową prowadzącą program [online], pinbook.pl [dostęp 2019-12-15] (pol.).
3. TVN zabierze gwiazdy do Azji w reality show „Azja Express”. [w:] Wirtualne Media [on-line]. wirtualnemedia.pl, 2016-05-10. [dostęp 2016-08-18]. (pol.).
4. l, „Azja Express”: Gwiazdy walczą o przetrwanie w ekstremalnych warunkach [online], tvn.pl [dostęp 2016-09-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-14].
5. Michał Kurdupski: Program „Azja Express” oglądało 1,6 mln widzów, TVN liderem w 16-49. Za rok druga edycja. wirtualnemedia.pl, 2016-12-02. [dostęp 2016-12-03]. (pol.).
6. Michał Kurdupski: „Azja Express” miała 1,4 mln widzów. TVN liderem w 16-49. wirtualnemedia.pl, 2017-12-01. [dostęp 2018-06-08]. (pol.).
7. „Ameryka Express” hitem TVN. Program zyskał 110 tys. widzów. www.wirtualnemedia.pl. [dostęp 2019-08-23]. (pol.).
8. Show „Ameryka Express 2” oglądało 1,1 mln widzów. TVN zdecydowanym liderem w 16-49. www.wirtualnemedia.pl, 2020-05-29. [dostęp 2020-05-29]. (pol.).
9. Michał Kurdupski: 931 tys. widzów „Azji Express 3”, TVN liderem w 16-49 i 20-54. www.wirtualnemedia.pl, 30 maja 2023. [dostęp 2023-05-30]. (pol.).
10. Warner Bros Discovery w Polsce |W.B.D.P.| Pressroom Warner Bros Discovery w Polsce |W.B.D.P.|, Jesienna ramówka TVN: największe hity przychodzą wcześniej – wielkie zmiany w układzie programu! [online], prasa.wbdpoland.pl [dostęp 2024-08-06] (ang.).
11. Telenowela dokumentalna TVN "B&B Love" będzie nadawana w paśmie "Milionerów" [online], Press.pl [dostęp 2024-07-29] (pol.).
12. La Impreza: Daria Ładocha i uczestnicy skomentowali 1. odcinek Ameryka Express [online], amerykaexpress.tvn.pl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
13. Emilia Waszkiewicz: „Azja Express - po powrocie” - odcinek specjalny programu!. Biuro Prasowe TVN Warner Bros. Discovery (online), 25 maja 2023. [dostęp 2023-06-26]. (pol.).
14. Sergiusz Królak: „Azja Express”: Finał już za nami. Kto wygrał?. [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2016-12-01. [dostęp 2016-12-01]. (pol.).
    Sergiusz Królak: „Azja Express”, odcinek 10: Jedzenie tarantul, spisek przeciwko Kaczoruk i ryzykowanie życie. Kto odpadł?. [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2016-11-10. [dostęp 2016-11-10]. (pol.).
    Sergiusz Królak: „Azja Express”, odcinek 12: Znamy finalistów! Z programu odpadli faworyci. [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2016-11-24. [dostęp 2016-11-24]. (pol.).
    Sergiusz Królak: „Azja Express”, odcinek 8: Jedna para zrezygnowała z programu. Wszystko przez.... [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2016-10-27. [dostęp 2016-10-27]. (pol.).
    Sergiusz Królak: „Azja Express”, odcinek 4: kto odpadł z programu? Tego nikt się nie spodziewał!. [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2016-09-29. [dostęp 2016-09-29]. (pol.).
    Sergiusz Królak: „Azja Express”, odcinek 2: odpadli pierwsi uczestnicy. Złamali regulamin! Co zrobili?. [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2016-09-15. [dostęp 2016-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-14)]. (pol.).
15. Lis, Włodarczyk, Saleta, Rozenek i Majdan uczestnikami „Azja Express” w TVN. [w:] Wirtualne Media [on-line]. Wirtualne Media, 2016-05-13. [dostęp 2016-08-18]. (pol.).
16. TVN szykuje „Azja Express 2” w Indiach i na Sri Lance. „Osiem par na trasie 5 tys. kilometrów”. [w:] Wirtualne Media [on-line]. Wirtualne Media, 2017-03-22. [dostęp 2017-03-22]. (pol.).
17. Ameryka Express: kto wystąpi? Pełna lista uczestników!. [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2018-06-08. [dostęp 2018-06-08]. (pol.).
18. Michał Kurdupski: „Ameryka Express 2” wiosną w TVN. Daria Ładocha prowadzącą. [w:] Wirtualne Media [on-line]. wirtualnemedia.pl, 2019-12-12. [dostęp 2019-12-12]. (pol.).
19. Marcin Różalski i Bartosz Fabiński odpadli z Ameryka Express, ale mogą wrócić do programu!. amerykaexpress.tvn.pl, 2020-03-25. [dostęp 2020-04-03]. (pol.).
20. HannaH. Frejlak HannaH., „Azja Express” – podróż do źródeł dominacji [online], Kontakt, 2 stycznia 2018 [dostęp 2020-01-30] (pol.).
21. KarolK. Kopańko KarolK., Azja Express w TVN to żenada jakich mało [online], Spider’s Web, 8 września 2016 [dostęp 2020-01-30] (pol.).
22. Telekamery Tele Tygodnia 2017: Poznajmy nominowanych. film.interia.pl. [dostęp 2016-11-28]. (pol.).
23. List otwarty do TVN i KRRiT ws. "Ameryka Express" i zachowania Filipa Chajzera [online], Donald.pl [dostęp 2024-07-22] (pol.).
24. Produkcja programu „Ameryka Express” zabrała głos w sprawie skandalu! [online], Viva.pl, 8 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
25. n, Burza w sieci po ostatnim odcinku „Ameryka Express”. Produkcja programu przeprasza [online], PRoto.pl, 13 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
26. Chajzer, Woźniak-Starak i ekipa „Ameryki Express” przepraszają za całowanie nieznajomych, odcinek usunięto z Player.pl [online], www.wirtualnemedia.pl, 10 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
27. Filip Chajzer może odpowiedzieć za całowanie kobiet w "Ameryce Express". Sprawa trafiła do prokuratury [online], naTemat.pl [dostęp 2024-07-22] (pol.).
28. Uczestnicy "Ameryka Express" molestowali kobiety? Zygmunt Chajzer odpowiada na zarzuty [online], Plejada, 12 marca 2019 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
29. Produkcja programu „Ameryka Express” zabrała głos w sprawie skandalu! [online], Viva.pl, 8 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
30. Molestowanie seksualne w "Ameryka Express". "Przekroczony ogranice" - Rozrywka Radio ZET [online], rozrywka.radiozet.pl, 9 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
31. Kontrowersje wokół Ameryka Express: Filip Chajzer bohaterem skandalu! [online], Viva.pl, 8 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
32. LIST DO TVN I KRRiT: Molestowanie seksualne w „Ameryka Express” to skandaliczny przejaw kultury gwałtu i legitymizowania przemocy wobec kobiet [online], Codziennik Feministyczny, 10 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
33. Molestowanie seksualne w "Ameryka Express". "Przekroczony ogranice" - Rozrywka Radio ZET [online], rozrywka.radiozet.pl, 9 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
34. Jest zawiadomienie w sprawie popełnienia przestępstwa przez uczestników "Ameryka Express" [online], Donald.pl [dostęp 2024-07-22] (pol.).
35. Zawiadomienie ws. podejrzenia popełnienia przestępstwa przez uczestników "Ameryka Express" [online], Teleshow, 8 marca 2019 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
36. Ruszyło śledztwo w sprawie molestowania w "Ameryka Express": trwają przesłuchania [online], Plejada, 24 maja 2019 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
37. "Ameryka Express": uczestnicy popełnili przestępstwo na tle seksualnym? Sprawą zajęła się prokuratura [online], Plejada, 9 marca 2019 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
38. Przestępstwo w „Ameryka Express”? Jest zawiadomienie do prokuratury na Chajzera, Karolaka i Urbańskiego [online], Rozrywka Wprost, 8 marca 2019 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
39. Skargi do KRRiT na całowanie nieznajomych w „Ameryce Express”. Zarzuty molestowania i propagowania szkodliwych schematów [online], www.wirtualnemedia.pl, 14 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
40. Ameryka Express odcinek 10 zniknął z sieci! Produkcja przeprasza za zachowanie uczestników [online], www.se.pl [dostęp 2024-07-22] (pol.).
41. Produkcja "Ameryki Express" przeprasza widzów. Z sieci zniknął ostatni odcinek [online], Plejada, 12 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
42. "Ameryka Express": prokuratura nie zajmie się molestowaniem seksualnym w programie [online], Onet Kultura, 23 sierpnia 2019 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
43. „Ameryka Express” przeprasza za kontrowersyjny odcinek [online], Press.pl, 10 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).
44. "Ameryka Express" przeprasza za odcinek z molestowaniem - Rozrywka Radio ZET [online], rozrywka.radiozet.pl, 13 listopada 2018 [dostęp 2024-07-22] (pol.).

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa programu