Remove ads
Toinowate (Apocynaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu goryczkowców. Obejmuje ponad 4,5 tys. gatunków (według niektórych szacunków nawet do ok. 6 tys.[4]) łączonych w ok. 400 rodzajów[2]. Toinowate występują głównie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Rośliny drewniejące są najbardziej zróżnicowane w wilgotnych lasach równikowych i na mokradłach w Azji południowo-wschodniej, rośliny zielne zajmują głównie siedliska okresowo suche. Zasięg nielicznych rodzajów sięga strefy umiarkowanej[4]. W Polsce rosną dwa gatunki rodzime z rodzajów barwinek Vinca i ciemiężyk Vincetoxicum[5]. Wielu przedstawicieli wykorzystywanych jest jako źródło związków wykorzystywanych w medycynie i wartościowego drewna (np. Landolphia, Alstonia, Aspidosperma). Rośliny z licznych rodzajów uprawiane są jako ozdobne (np. hoja, plumeria, trojeść, oleander, stefanotis, barwinek, mandewila)[4].
.JPG) Apocynum androsaemifolium | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
toinowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Apocynaceae Juss. Gen. Pl.: 143. 4 Aug 1789[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Apocynum L. (1753)[3] | |
Remove ads
- Pokrój
- Przeważnie drzewa, krzewy, liany i rośliny zielne, głównie byliny, rzadko rośliny jednoroczne, w tym nawet efemerydy. Wielu przedstawicieli jest sukulentami[4].
- Liście
- Pojedyncze i zwykle całobrzegie. Najczęściej ulistnienie jest naprzeciwległe, nierzadko też okółkowe, rzadko zaś skrętoległe[4].
- Kwiaty
- Kwiaty promieniste, obupłciowe, zwykle 5-krotne, często okazałe. Płatki korony są zrośnięte przynajmniej u nasady. Kształt korony jest zróżnicowany – od kołowego, poprzez lejkowaty, dzwonkowaty do rurkowatego, często z łatkami korony nakładającymi się częściowo. Pręciki mają nitki przyrośnięte u nasady do korony, zrośnięte bywają w rurkę lub są wolne. Pylniki często ze skrzydełkami lub strukturami naprowadzającymi zapylacze. Pyłek uwalniany jest jako pojedyncze ziarna, tetrady lub najczęściej jako pyłkowiny. Pyłkowiny z pyłku sklejonego woskiem z dwóch sąsiadujących pylników złączone są stwardniałą wydzieliną główki słupka zwaną uczepkiem. Zalążnia jest górna lub wpół dolna. Powstaje z dwóch owocolistków zrastających się lub pozostających wolnymi i zrastającymi się tylko na szczycie w główce słupka, w której znamię przyjmujące pyłek formuje się od dolnej strony[4]. Do główki słupka mogą przylegać lub zrastać się z nią główki pręcików, tworząc w ten sposób prętosłup[6].
- Owoce
- Zwykle mieszki złączone brzusznie, czasem pojedyncze w wyniku redukcji drugiego. Rzadziej występują jagody, torebki i pestkowce[4].
Remove ads
Wiele gatunków jest trujących z powodu glikozydów i innych alkaloidów[6]. Często wytwarzają sok mleczny, najczęściej biały, rzadziej żółty, czerwony lub przejrzysty (ten ostatni zwykle u sukulentów z plemienia Ceropegieae)[4].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z kladów w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales), rodzina siostrzana dla goryczkowatych z grupy astrowych (okrytonasienne)[2].
| goryczkowce |
| ||||||||||||||||||||||||
Tradycyjnie w obrębie rodziny wyróżniane były dwie podrodziny – Rauvolfioideae i Apocynoideae. Ponieważ rośliny z wyodrębnianej dawniej rodziny trojeściowatych Asclepiadaceae okazały się być zagnieżdżone w obrębie toinowatych – zostały tu włączone wraz ze swymi podrodzinami Periplocoideae, Secamonoideae i Asclepiadoideae. Dalsze analizy filogenetyczne wykazały, że różne grupy wyodrębniane w randze plemion spośród Rauvolfioideae i Apocynoideae są rozproszone w drzewie filogenetycznym rodziny. Charakter monofiletyczny zachowały tylko (wąsko ujmowane) podrodziny Periplocoideae, Secamonoideae i Asclepiadoideae[2].
| toinowate |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Plemię Aspidospermateae Miers
- Aspidosperma Martius & Zuccarini
- Geissospermum Allemão
- Haplophyton A. de Candolle
- Microplumeria Baillon
- Strempeliopsis Bentham & J. D. Hooker
- Vallesia Ruiz & Pavón
Plemię Alstonieae G. Don
- Alstonia R. Brown
- Dyera J. D. Hooker
.jpg)
Plemię Vinceae D. Don.
- Catharanthus G. Don – katarantus
- Kamettia Kostel.
- Kopsia Blume
- Laxoplumeria Markgraf
- Ochrosia Jussieu
- Petchia Livera
- Rauvolfia L.
- Tonduzia Pittier
- Vinca L. – barwinek
Plemię Willughbeieae A. de Candolle
- Ancylobothrys Pierre
- Bousigonia Pierre
- Chamaeclitandra (Stapf) Pichon
- Clitandra Bentham
- Couma Aublet
- Cyclocotyla Stapf
- Cylindropsis Pierre
- Dictyophleba Pierre
- Hancornia Gomes
- Lacmellea H. Karsten
- Landolphia P. Beauvois
- Leuconotis Jack
- Orthopichonia H. Huber
- Pacouria Aublet
- Parahancornia Ducke
- Saba (Pichon) Pichon
- Vahadenia Stapf
- Willughbeia Roxburgh
Plemię Tabernaemontaneae G. Don
- Ambelania Aublet
- Callichilia Stapf
- Calocrater K. Schumann
- Carvalhoa K. Schumann
- Crioceras Pierre
- Macoubea Aublet
- Molongum Pichon
- Mucoa Zarucchi
- Neocouma Pierre
- Rhigospira Miers
- Schizozygia Baillon
- Spongiosperma Zarucchi
- Tabernaemontana L.
- Tabernanthe Baillon – iboga
- Voacanga Thouars
Plemię Melodineae G. Don
- Craspidospermum A. de Candolle
- Diplorhynchus Ficalho & Hiern
- Melodinus J. R. Forster & G. Forster
- Pycnobotrya Bentham & J. D. Hooker
- Stephanostegia Baillon
Plemię Hunterieae Miers
- Gonioma E. Mey.
- Hunteria Roxburgh
- Picralima Pierre
- Pleiocarpa Bentham & Hooker
Plemię Amsonieae M. E. Endress
- Amsonia Walter – amsonia
Plemię Alyxieae G. Don
- Alyxia R. Brown
- Chilocarpus Blume
- Condylocarpon Desfontaines
- Lepinia Decaisne
- Lepiniopsis Valeton
- Plectaneia Thouars
- Pteralyxia K. Schumann
_(4125134278).jpg)
Plemię Plumerieae E. Meyer
Plemię Carisseae Dumortier
- Acokanthera G. Don
- Carissa L.
Plemię Wrightieae G. Don
- Pleioceras Baillon
- Stephanostema K. Schumann
- Wrightia R. Brown
Plemię Nerieae Baillon
- Adenium Roem. & Schultes – adenium
- Alafia Thouars
- Farquharia Stapf
- Isonema R. Brown
- Nerium L. – oleander
- Strophanthus de Candolle
Plemię Malouetieae Müller Argovensis
- Allowoodsonia Markgraf
- Carruthersia Seem.
- Eucorymbia Stapf
- Funtumia Stapf
- Galactophora Woodson
- Holarrhena R. Brown
- Kibatalia G. Don
- Malouetia A. de Candolle
- Malouetiella Pichon
- Mascarenhasia A. de Candolle
- Neobracea Britton
- Pachypodium Lindley – pachypodium[8]
- Spirolobium Baillon
Podrodzina Periplocoideae Endlicher
- Atherandra Decaisne
- Baroniella Costantin & Gallaud
- Baseonema Schlechter & Rendle
- Batesanthus N. E. Brown
- Buckollia Venter & R. L. Verh.
- Camptocarpus Decaisne
- Chlorocyathus Oliver
- Cryptolepis R. Brown
- Cryptostegia R. Brown
- Decalepis Wight & Arnott
- Ectadium E. Meyer
- Epistemma D. V. Field & J. B. Hall
- Finlaysonia Wallich
- Gymnanthera R. Brown
- Hemidesmus R. Brown
- Ischnolepis Jumelle & H. Perrier
- Maclaudia Venter & Verhoeven
- Mondia Skeels
- Myriopteron Griffith
- Pentopentia Bullock
- Pentopetia Decaisne
- Periploca L. – obwojnik
- Petopentia Bullock
- Phyllanthera Blume
- Raphionacme Harvey
- Sacleuxia Baillon
- Sarcorrhiza Bullock
- Schlechterella K. Schumann
- Stomatostemma N. E. Brown
- Streptocaulon Wight & Arnott
- Tacazzea Decaisne
- Telectadium Baillon
- Zygostelma Bentham & J. D. Hooker
Plemię Echiteae Bartling
- Artia Guillaumin
- Asketanthera Woodson
- Echites P. Browne
- Ecua Middleton
- Hylaea J. F. Morales
- Laubertia A. de Candolle
- Macropharynx Rusby
- Parsonsia R. Brown
- Prestonia R. Brown
- Rhodocalyx Müller Argovensis
- Temnadenia Miers
- Thenardia Kunth
- Thoreauea J. K. Williams
Plemię Mesechiteae Miers
- Allomarkgrafia Woodson
- Forsteronia G. Mey.
- Mandevilla Lindley – mandewila
- Mesechites Müller Argovensis
- Tintinnabularia Woodson
Plemię Odontadenieae Miers
- Angadenia Miers
- Cycladenia Bentham
- Elytropus Müller Argovensis
- Odontadenia Bentham
- Pentalinon Voigt
- Pinochia B. F. Hansen & M. E. Endress
- Salpinctes Woodson
- Secondatia A. de Candolle
- Stipecoma Müller Argovensis
- Thyrsanthella (Baillon) Pichon
Plemię Rhabdadenieae M. E. Endress
- Rhabdadenia Müller Argovensis
Plemię Apocyneae Reichenbach
- Aganonerion Spire
- Aganosma (Blume) G. Don
- Amalocalyx Pierre
- Amphineurion (A. de Candolle) Pichon
- Anodendron A. de Candolle
- Apocynum L. – toina
- Baharuia Middleton
- Beaumontia Wallich
- Chonemorpha G. Don
- Cleghornia Wight
- Epigynum Wight
- Ichnocarpus R. Brown
- Ixodonerium Pitard
- Micrechites Miquel
- Papuechites Markgraf
- Parameria Bentham & Hooker
- Parepigynium Tsiang & P. T. Li
- Pottsia Hooker & Arnott
- Sindechites Oliver
- Streptoechites Middleton & Livshultz
- Urceola Roxburgh
- Vallaris Burman f.
Plemię Baisseeae M. Endress
- Baissea A. de Candolle
- Dewevrella De Wild.
- Motandra A. de Candolle
- Ocinotis Bentham
Podrodzina Secamonoideae Endlicher
- Calyptranthera Klackenberg
- Genianthus J. D. Hooker
- Goniostemma Wight
- Pervillaea Decaisne
- Secamone R. Brown
- Secamonopsis Jumelle
- Toxocarpus Wight & Arnott
Podrodzina Asclepiadoideae Burnett
Plemię Fockeeae H. Kunze, Meve & Liede
- Cibirhiza Bruyns
- Fockea Endlicher
Plemię Eustegieae Liede & Meve
- Emicocarpus K. Schumann & Schlechter
- Eustegia R. Brown
_crown_flowers_bunch_at_Tenneti_beach_park.jpg)
Plemię Asclepiadeae Duby
- Adelostemma J. D. Hooker
- Aidomene Stopp
- Anemotrochus Mangelsdorff et al.
- Araujia Broterus
- Asclepias L. – trojeść
- Aspidoglossum E. Meyer
- Aspidonepis Nicholas & Goyder
- Astephanus R. Brown
- Barjonia Decaisne
- Blepharodon Decaisne
- Calciphila Liede & Meve
- Calotropis R. Brown – mleczara
- Cordylogyne E. Meyer
- Cynanchum L. – obojnik
- Diplolepis R. Brown
- Ditassa R. Brown
- Fanninia Harvey
- Fischeria Candolle
- Funastrum E. Fournier
- Glossonema Decaisne
- Glossostelma Schlechter
- Gomphocarpus R. Brown
- Gonolobus Michaux
- Graphistemma (Bentham) Bentham & J. D. Hooker
- Gyrostelma E. Fournier
- Hemipogon Decaisne
- Holostemma R. Brown
- Hypolobus E. Fournier
- Ibatia Decaisne
- Jobinia E. Fournier
- Kanahia R. Brown
- Lachnostoma Kunth
- Lagarinthus E. Meyer
- Macroscepis Kunth
- Mahawoa Schlechter
- Margaretta Oliver
- Matelea Aublet
- Merrillanthus Chun & Tsiang
- Metaplexis R. Brown
- Metastelma R. Brown
- Microloma R. Brown
- Minaria Konno & Rapini
- Miraglossum Kupicha
- Monsanima Liede & Meve
- Morrenia Lindley
- Nautonia Decaisne
- Nephradenia Decaisne
- Odontanthera Wight
- Odontostelma Rendle
- Oncinema Arnott
- Orthosia Decaisne
- Oxypetalum R. Brown
- Oxystelma R. Brown
- Pachycarpus E. Meyer
- Parapodium E. Meyer
- Pentacyphus Schlechter
- Pentarrhinum E. Meyer
- Pentastelma Tsiang & P. T. Li
- Pentatropis Wight & Arnott
- Peplonia Decaisne
- Pergularia L.
- Petalostelma E. Fournier
- Pherotrichis Decaisne
- Pseudolachnostoma Morillo
- Rhyssostelma Decaisne
- Rhytidostemma Morillo
- Rojasia Malme
- Schizoglossum E. Meyer
- Schizostephanus Bentham & J. D. Hooker
- Schubertia Martius
- Scyphostelma Baillon
- Solenostemma Hayne
- Stathmostelma K. Schumann
- Stelmagonum Baillon
- Stenomeria Turczaninow
- Stenostelma Schlechter
- Tassadia Decaisne
- Trachycalymma (K. Schumann) Bullock
- Tweedia Hooker & Arnott
- Tylodontia Grisebach
- Vincetoxicum Wolf – ciemiężyk
- Widgrenia Malme
- Woodia Schlechter
- Xysmalobium R. Brown
Plemię Marsdenieae Bentham
- Anatropanthus Schlechter
- Anisopus N. E. Brown
- Asterostemma Decaisne
- Campestigma Costantin
- Cathetostemma Blume
- Cionura Grisebach
- Cosmostigma Wight
- Dischidia R. Brown – opięta
- Dolichopetalum Tsiang
- Gongronema (Endlicher) Decaisne
- Gunnessia P. I. Forster
- Gymnema R. Brown
- Heynella Backer
- Hoya R. Brown – hoja
- Jasminanthes Blume
- Lygisma J. D. Hooker
- Marsdenia R. Brown
- Oreosparte Schlechter
- Papuahoya Rodda & Simonsson
- Pycnorhachis Bentham & J. D. Hooker
- Rhyssolobium E. Meyer
- Sarcolobus R. Brown
- Stephanotis Thouars – stefanotis
- Stigmatorhynchus Schlechter
- Telosma Coville
- Treutlera J. D. Hooker
- Wattakaka Hasskarl
Plemię Ceropegieae Orban
- Angolluma R. Munster
- Anisotoma Fenzl
- Apteranthes J. C. Mikan
- Ceropegia L.
- Conomitra Fenzl
- Dittoceras J. D. Hooker
- Emplectanthus N. E. Brown
- Heterostemma Wight & Arnott
- Leptadenia R. Brown
- Neoschumannia Schlechter
- Orbeanthus L. C. Leach
- Orthanthera Wight
- Pentasacme Wight
- Piaranthus R. Brown
- Riocreuxia Decaisne
- Sisyranthus E. Meyer
- Tenaris E. Mey.
- Bahiella J. F. Morales
- Cabucala Pichon
- Dregea E. Mey.
- Fissiglossum Rusby
- Hanghomia Gagnepain & Thenint
- Macrosiphonia Müller Argovensis
- Neisosperma Rafinesque
- Nouettea Pierre
- Oncinotis Bentham
- Pezisicarpus Vernet
- Quiotania Zarucchi
- Rhazya Decaisne – razja
- Rhynchodia Bentham
- Trachelospermum Lem.
- Trichosandra Decaisne
- Urnularia Stapf
- Vallariopsis Woodson
- Woytkowskia Woodson
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads