Loganiowate

Loganiowate, połatowate (Loganiaceae R. Br.) – rodzina roślin należąca do rzędu goryczkowców. Obejmuje 13 rodzajów z około 420 gatunkami roślin rocznych, krzewów, drzew i lian. Występują one w strefie umiarkowanej i subtropikalnej, zwłaszcza w Australii i na Nowej Kaledonii^[2]. Zasiedlają tereny suche (rośliny zielne) i deszczowe lasy równikowe (rośliny zdrewniałe). Różne gatunki z rodzaju kulczyba dostarczają silnie trujących alkaloidów takich jak strychnina i brucyna, używane m.in. do trucia strzał i ryb. Z tych samych roślin i innych rodzajów pozyskuje się także związki stosowane w medycynie. Owoce niektórych przedstawicieli rodziny są jadalne^[4].

Loganiowate

Logania campanulata
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	loganiowate
Nazwa systematyczna
Loganiaceae R. Br. ex Mart. Nov. Gen. Sp. Pl. 2: 133. Jan-Jun 1827, nom. cons.[3]
Typ nomenklatoryczny
Logania R. Br., nom. cons. (1810)[3]

Owoce Strychnos spinosa

Morfologia

Spigelia marilandica

Pokrój

Drobne rośliny jednoroczne, pnącza, krzewy i okazałe drzewa. U różnych przedstawicieli występują proste lub zakrzywione ciernie będące zredukowanymi pędami wegetatywnymi. Podobną genezę mają występujące u pnączy wąsy czepne, powstające jako zmodyfikowane odgałęzienia pędu lub też kwiatostany. Zwijają się one, drewnieją i grubieją w miejscu wygięcia^[5].

Liście

Naprzeciwległe, o nasadach połączonych linią. Blaszka liściowa pojedyncza, całobrzega^[4].

Kwiaty

Zwykle zebrane w rozbudowane kwiatostany – szczytowe lub wyrastające w kątach liści wierzchotki. Kwiaty są promieniste, 4 i 5-krotne, najczęściej obupłciowe. Kielich tworzą zazwyczaj cztery lub pięć zrośniętych przynajmniej u nasady działek. Czasem (np. Usteria) działki bywają bardzo asymetryczne. Korona zrośnięta z takiej samej liczby płatków jak liczba działek kielicha, zwykle rurkowata, z krótkimi łatkami na końcach. Pręciki schowane są w rurce korony. Zalążnia jest górna (rzadko wpół dolna), powstaje z dwóch owocolistków i zwykle jest dwukomorowa, rzadko z jedną komorą^[4].

Owoc

Przeważnie torebka. U roślin z rodzaju Neuburgia pestkowiec, u Strychnos owoc jest jagodopodobny i osiągać może do 20 cm średnicy^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z kladów w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych^[2].

goryczkowce	Rubiaceae marzanowate Gelsemiaceae Loganiaceae loganiowate Gentianaceae goryczkowate Apocynaceae toinowate

Zaliczane tu w dawniejszych systemach rodzaje poprzenoszone zostały do innych rodzin: Plocosperma do monotypowej Plocospermataceae, Gelsemium i Mostuea do Gelsemiaceae, Buddleja i kilka innych tworzących plemię Buddlejeae zaliczanych jest do trędownikowatych Scrophulariaceae, Retzia i Nuxia do Stilbaceae, Potalia, Anthocleista, Fagraea do goryczkowatych Gentianaceae, Desfontainia do Columelliaceae^[6].

Podział na plemiona i rodzaje^[2][7][6]

Plemię Spigelieae

• Adelphacme K.L.Gibbons, B.J.Conn & Henwood
• Mitrasacme Labill.
• Mitreola L.
• Phyllangium Dunlop
• Pseudospigelia Klett
• Schizacme Dunlop
• Spigelia L. – spigelia

Plemię Loganieae

• Geniostoma J. R. Forster & G. Forster
• Logania R. Brown
• Orianthera C.S.P.Foster & B.J.Conn

Plemię Strychneae

• Gardneria Wall.
• Neuburgia Blume
• Strychnos L. – kulczyba

Plemię Antonieae

• Antonia Pohl
• Bonyunia M.R.Schomb. ex Progel
• Norrisia Gardner
• Usteria Willd.