Remove ads
Antoni Małecki (ur. 16 lipca 1821 w Objezierzu, zm. 7 października 1913 we Lwowie) – polski historyk literatury, historyk-mediewista, językoznawca, filolog klasyczny, heraldyk, dramaturg, slawista, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, profesor uniwersytetów: Jagiellońskiego, Lwowskiego, oraz w Innsbrucku, poseł na Sejm Krajowy Galicji.
.jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
 | |
| Odznaczenia | |
 | |
Remove ads
W 1841, po ukończeniu Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, wstąpił na uniwersytet w Berlinie, gdzie w owym czasie licznie kształciła się młodzież polska. Studiował filologię klasyczną, germanistykę, slawistykę, filozofię (m.in. pod kierunkiem K.L. Micheleta[1]) i historię (u Leopolda Rankego)[2])[3].
Fryderyk Henryk Lewestam napisał w „Tygodniku Ilustrowanym” z 12 grudnia 1863 o studentach polskich kształcących się na uniwersytecie berlińskim:
Ruch umysłowy w tej młodzieży, jej zapał do nauki, jej przeświadczenie o ważności duchowego swojego posłannictwa, rokowały najpiękniejsze nadzieje. Podczas kiedy studenci niemieccy trwonili dnie i noce na pijackich hulankach i pojedynkach, młodzi Polacy, ze wzrokiem niewzruszenie w świątynię nauk wlepionym, uzupełniali jednostronność cudzoziemskiej wszechnicy poważnymi studiami nad własną przeszłością, nad jej dziejami, literaturą, instytucjami społecznymi. Małecki był jednym z najgorliwiej i najgoręcej zabierających się do pracy około literatury ojczystej.
W grudniu 1844 obronił doktorat z filologii na podstawie rozprawy o szkole Platona. W lutym 1845 złożył w Berlinie egzamin na nauczyciela gimnazjalnego. W tym też roku rozpoczął pracę w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny jako wykładowca języka polskiego, łaciny, greki oraz historii.
W latach 1850–1852 był profesorem nadzwyczajnym filologii klasycznej na Uniwersytecie Krakowskim.
W grudniu 1852 został usunięty z uniwersytetu za „brak politycznej lojalności” – sprzeciwiał się wprowadzeniu języka niemieckiego jako wykładowego do szkół średnich. W czerwcu 1853 na polecenie policji musiał opuścić Kraków.
Udał się do Poznania, gdzie otrzymał pracę w miejskiej szkole realnej jako wykładowca języka polskiego. Od 1854 do 1856 był profesorem filologii klasycznej na Uniwersytecie w Innsbrucku. Od 1856 był profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Lwowskim w katedrze literatury i języka polskiego; prowadził także wykłady z historii. Od 1864 był członkiem austriackiej Rady Szkolnej (Unterichtsrat) w Wiedniu. Współorganizował i był członkiem galicyjskiej Rady Szkolnej Krajowej. W latach 1872–1873 był rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. W grudniu 1874 przeszedł na emeryturę.
Związany z Ossolineum – w latach 1869–1872 i 1882–1913 pełnił funkcję zastępcy kuratora Zakładu. Od 1871 był członkiem Rady Miejskiej Lwowa. W 1872 został członkiem Akademii Umiejętności; był także członkiem korespondentem Serbskiego Towarzystwa Naukowego w Belgradzie. Długoletni poseł na sejm krajowy galicyjski (1876–1889), a w 1881 został dożywotnim członkiem austriackiej Izby Panów. Był współzałożycielem Macierzy Polskiej we Lwowie, od 1888 na czele jej Rady Wykonawczej.
W latach 1873–1893 był współwydawcą serii „Monumenta Poloniae Historica”. W 1869 otrzymał tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie[4]. Był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[5]. W 1901 został prezesem nowo założonego we Lwowie Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej[6], stanowisko to piastował prawie 12 lat, do dnia swojej śmierci[7]. W 1905 został wybrany członkiem komisji mającej zbadać gospodarkę w fabryce wagonów w Sanoku celem rozpoznania jej nierentowności[8].
Antoni Małecki zmarł 7 października 1913 we Lwowie. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Był żonaty z Wincentyną z domu Kierską[9].
Remove ads
Beletrystyka
- Dramaty:
- List żelazny, 1854,
- Grochowy wieniec, czyli Mazury w Krakowie, 1855,
Działalność naukowa
- Prace filologiczne:
- Prace historyczne:
- Co rozumieć o runach słowiańskich i autentyczności napisów na mikorzyńskich kamieniach, 1872,
- Panowanie Bolesława Krzywoustego, 1873,
- Biskupstwa w pierwotnej epoce Polski oraz klasztory w Polsce w obrębie wieków średnich, 1875,
- Wewnętrzny ustrój w pierwotnej Polsce (Przewodnik naukowy i literacki, Lwów 1875),
- Z przeszłości dziejowej pomniejsze pisma Tom 1., Tom 2., Kraków 1897 (pierwodruk 1875),
- Studia heraldyczne Tom 1., Tom 2., 1890,
- Lechici w świetle historycznej krytyki, 1897, wyd. 2, przejrzane przez autora (1907)
- W kwestii fałszerstw dokumentów, 1904,
- Wybór mów staropolskich świeckich sejmowych i innych,
- Redakcje naukowe:
- Biblia Królowéj Zofii żony Jagiełły z Kodexu Szaroszpatackiego, Lwów: nakładem księcia Jerzego Henryka Lubomirskiego, 1871, s. 349.
Remove ads
- 21 stycznia 1892 został honorowym obywatelem Lwowa.
- W 1892 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Przed 1899 został wyróżniony Odznaką Honorową za Dzieła Sztuki i Umiejętności[10][11].
- W 1901 został wybity medal upamiętniający Antoniego Małeckiego, wydany przez Uniwersytet Lwowski, a zaprojektowany przez Stanisława Romana Lewandowskiego[12].
- Jeszcze za jego życia nadano jednej z ulic Lwowa imię Antoniego Małeckiego.
- Imieniem Antoni Małeckiego nazwano ulice w Poznaniu (Ulica Antoniego Małeckiego w Poznaniu), Olsztynie, Sanoku (obecnie ulica gen. W. Sikorskiego w Sanoku[13][14]).
- Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Obornikach nosi imię Antoniego Małeckiego.
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads