Amos Oz

Amos Oz
	; Amos Oz
Imię i nazwisko	Amos Klausner
Data i miejsce urodzenia	4 maja 1939 ; Jerozolima
Data i miejsce śmierci	28 grudnia 2018 ; Tel Awiw
Narodowość	izraelska
Język	hebrajski
Alma Mater	Uniwersytet Hebrajski
Dziedzina sztuki	pisarz
	Ważne dzieła
	Mój Michael (1968); Spokój doskonały (1982); Czarna skrzynka (1987); Opowieść o miłości i mroku (2002)
	Nagrody
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Amos Oz, właśc. Amos Klausner, hebr. עמוס עוז (ur. 4 maja 1939 w Jerozolimie, zm. 28 grudnia 2018 w Tel Awiwie) – izraelski pisarz, eseista i publicysta tworzący w języku hebrajskim. Współzałożyciel organizacji Pokój Teraz (Szalom Achszaw). Wykładowca literatury na Uniwersytecie im. Ben Guriona w Beer Szewie.

Szybkie fakty Imię i nazwisko, Data i miejsce urodzenia ...

Zamknij

Urodził się 4 maja 1939 w Jerozolimie w ówczesnym Brytyjskim Mandacie Palestyny^[1], dokąd jego rodzice, Arie Klausner i Fania Mussman, wyemigrowali z Wilna i Równego w latach 30.

Dorastał w kibucu Chulda, gdzie ukończył szkołę średnią. Odbył obowiązkową służbę wojskową, następnie studiował historię literatury i filozofię na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Po ukończeniu nauki wrócił do kibucu, gdzie mieszkał przez następne 20 lat, pracując jako rolnik oraz nauczyciel. Kibuc opuścił w 1986 i osiedlił się w mieście Arad.

Brał udział w arabsko-izraelskich wojnach: sześciodniowej (w walkach na półwyspie Synaj) i w wojnie Jom Kipur (w walkach na Wzgórzach Golan).

Debiutował tomem opowiadań Tam, gdzie wyją szakale w 1965, w następnym roku ukazała się jego pierwsza powieść. Jego kolejne utwory (powieści, zbiory opowiadań, ale także eseje literackie oraz polityczne, w których wzywa do kompromisu między Izraelem a Palestyńczykami) były publikowane regularnie, w dwu- i trzyletnich odstępach. Do najważniejszych jego książek, wydanych także w Polsce (często jednak tłumaczonych w oparciu o angielski przekład) należą Mój Michael (1968), Czarna skrzynka (1987) i Fima (1991).

Uważany za najwybitniejszego pisarza izraelskiego. Przez kilka lat wymieniany był jako jeden z głównych faworytów do otrzymania literackiej Nagrody Nobla. W 1986 został nagrodzony prestiżową izraelską Nagrodą Bialika w dziedzinie literatury^[2]. W 2002 otrzymał Medal „Zasłużony dla Tolerancji”^[3]. 28 lutego 2012 Amos Oz otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Bukareszteńskiego, a 20 marca 2013 Uniwersytetu Łódzkiego^[4]^[5]. W tym samym roku otrzymał również Nagrodę Franza Kafki^[6]. Był także laureatem Nagrody Izraela^[1].

Zmarł 28 grudnia 2018 z powodu choroby nowotworowej^[7]^[1] w Tel Awiwie^[8].

W 2019 roku w Polsce ukazał się przekład zbioru rozmów Amosa Oza i Sziry Chadad, redaktorki hebrajskich wydań dwóch ostatnich książek pisarza^[9], zatytułowany: Z czego powstaje jabłko?, tłum. Leszek Kwiatkowski, Wydawnictwo Rebis, ISBN 978-83-8062-496-2.

Tam, gdzie wyją szakale (Arcot ha-tan 1965) Prószyński i S-ka 1998, ISBN 83-7180-473-3.
Mój Michał (Michael szeli 1968) Czytelnik 1991, ISBN 83-07-02232-0; Mój Michael, Czytelnik 2012, ISBN 978-83-07-03288-7.
Aż do śmierci (Ad mawet 1970) Dom Wydawniczy „Rebis” 1996, ISBN 83-7120-334-9.
Dotknij wiatru, dotknij wody (La-ga’at ba-majim, la-ga’at ba-ruach 1973) Muza 1998, ISBN 83-7079-811-X.
Wzgórze Złej Rady (Har ha-ecá ha-raá 1976) Cyklady 2009, ISBN 9798360279403.
Przygoda w Jerozolimie (Sumchi 1978) Jacek Santorski & Co. 2008, ISBN 978-83-7554-064-2.
Spokój doskonały (Menucha nechona 1982) Świat Książki 2010, ISBN 978-83-247-0779-9.
Na ziemi Izraela (Po we-szam be-Erec-Israel bi-staw 1982) Niezależna Oficyna Wydawnicza 1996, ISBN 978-83-07-03195-8.
Czarna skrzynka (Kufsa szechora 1987) Niezależna Oficyna Wydawnicza 1995, ISBN 83-7054-078-3.
Poznać kobietę (La-da’at isza 1989) Czytelnik 1995, ISBN 83-07-02445-5.
Fima (Ha-macaw ha-szliszi 1991) Muza 1996, ISBN 83-7079-584-6.
Nie mów noc (Al tagidi lajla 1994) Czytelnik 2000, ISBN 83-07-02767-5.
Pantera w piwnicy (Panter ba-martef 1995) Muza 1999, ISBN 83-7200-372-6.
Opowieść się rozpoczyna: Szkice o literaturze (Matchilim sipur 1996) Prószyński i S-ka 2003, ISBN 83-7337-585-6.
To samo morze (Oto ha-jam 1999) Muza 2002, ISBN 83-7200-888-4.
Opowieść o miłości i mroku (Sipur al ahawa we-choszech 2002) Muza 2005, ISBN 83-7079-717-2.
Nagle w głębi lasu (Pitom be-omek ha-ja’ar 2005) Dom Wydawniczy „Rebis” 2006, ISBN 83-7301-804-2.
Jak uleczyć fanatyka (How to cure a fanatic 2006) Prószyński Media 2010, ISBN 978-83-7648-412-9.
Rymy życia i śmierci (Charuzei ha-Chajim we-ha-Mawet 2007) Dom Wydawniczy „Rebis” 2008, ISBN 978-83-7510-050-1.
Sceny z życia wiejskiego (Tmunot Mi-Chaiei Ha-Kfar 2009) Dom Wydawniczy „Rebis” 2010, ISBN 978-83-7510-405-9.
Wśród swoich (Bejn chawerim 2012) Dom Wydawniczy „Rebis” 2013, ISBN 978-83-7510-900-9.
Do fanatyków: trzy refleksje (Shalom Lakanaim 2017) Dom Wydawniczy „Rebis” 2018, ISBN 978-83-8062-320-0.
Judasz (Judas) tłum. Leszek Kwiatkowski, Dom Wydawniczy „Rebis” 2021, ISBN 978-83-8188-247-7.

[1]
Amos Oz, Israeli Literary Giant, Dies at 79 [online], Ha-Arec, 28 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-29] (ang.).
[2]
Amos Oz. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2016-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-31)]. (pol.).
[3]
Wydarzenia. senat.gov.pl, 2002-11-15. [dostęp 2018-03-03].
[4]
Doctor Honoris Causa. [w:] Amos Oz; Domeniu: Literatură; Data acordării: 28 februarie 2012 [on-line]. unibuc.ro. [dostęp 2022-09-27]. (rum.).
[5]
Amos Oz doktorem honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. lodz.naszemiasto.pl, 2013-03-21, aktualizacja: 2013-03-22. [dostęp 2013-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)]. (pol.).
[6]
Cena Franze Kafky. Společnost Franze Kafky. [dostęp 2014-09-19]. (cz.).
[7]
IsabelI. Kershner IsabelI., Amos Oz, Israeli Author and Peace Advocate, Dies at 79, „The New York Times”, 28 grudnia 2018, ISSN 0362-4331 [dostęp 2018-12-28] (ang.).
[8]
Ушел из жизни легендарный писатель, его „прощальное” интервью впечатляет: „Я был предателем” [online], Політека, 28 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-03] (ukr.).
[9]
REBIS [online], www.rebis.com.pl [dostęp 2023-11-21].

[haaretz-1] [1]
Amos Oz, Israeli Literary Giant, Dies at 79 [online], Ha-Arec, 28 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-29] (ang.).

[2] [2]
Amos Oz. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2016-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-31)]. (pol.).

[3] [3]
Wydarzenia. senat.gov.pl, 2002-11-15. [dostęp 2018-03-03].

[4] [4]
Doctor Honoris Causa. [w:] Amos Oz; Domeniu: Literatură; Data acordării: 28 februarie 2012 [on-line]. unibuc.ro. [dostęp 2022-09-27]. (rum.).

[5] [5]
Amos Oz doktorem honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. lodz.naszemiasto.pl, 2013-03-21, aktualizacja: 2013-03-22. [dostęp 2013-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)]. (pol.).

[6] [6]
Cena Franze Kafky. Společnost Franze Kafky. [dostęp 2014-09-19]. (cz.).

[7] [7]
IsabelI. Kershner IsabelI., Amos Oz, Israeli Author and Peace Advocate, Dies at 79, „The New York Times”, 28 grudnia 2018, ISSN 0362-4331 [dostęp 2018-12-28] (ang.).

[8] [8]
Ушел из жизни легендарный писатель, его „прощальное” интервью впечатляет: „Я был предателем” [online], Політека, 28 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-03] (ukr.).

[9] [9]
REBIS [online], www.rebis.com.pl [dostęp 2023-11-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Amos Oz

Wikiwand in your browser!

Wikiwand in your browser!

Życiorys

Twórczość

Przypisy