Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Amanita

rodzaj grzybów Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Amanita
Remove ads

Amanita Pers. (muchomor) – rodzaj grzybów z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Remove ads

Charakterystyka

Naziemne grzyby kapeluszowe. Młode owocniki kuliste, chronione osłoną całkowitą, jej resztki pozostają w części gatunków u dorosłych osobników w postaci łatek na kapeluszu i pochwy u podstawy trzonu, występuje również osłona częściowa, której pozostałością jest pierścień (nie występuje u wszystkich gatunków). Występują w lasach, tworzą mykoryzę z drzewami[2][3].

Wiele muchomorów zawiera toksyny, nieraz bardzo silne, jak alfa-amanityna występująca w muchomorze zielonawym. Niektóre z alkaloidów muchomorów mają właściwości halucynogenne, jak muscymol w muchomorze czerwonym[2].

Większość gatunków niejadalnych i trujących, niektóre śmiertelnie (niebezpieczny muchomor sromotnikowy Amanita phalloides), są też gatunki jadalne. Dawniej muchomory stosowano do trucia much stąd nazwa mucho-mor. Skórka kapelusza muchomora, ze względu na odurzające działanie niewielkich dawek, wykorzystywana jest jako narkotyk. Z muchomorów czerwonych ludy syberyjskie przygotowywały odurzający napój, używany przez szamanów. W lecznictwie ludowym na polskiej wsi muchomory zalane spirytusem lub denaturatem były wykorzystywane do nacierania miejsc bolących z powodu reumatyzmu[4].

Remove ads

Systematyka i nazewnictwo

Podsumowanie
Perspektywa

Pozycja w klasyfikacji: Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Takson utworzył w 1797 r. Christiaan Hendrik Persoon[1]. Ma 25 synonimów naukowych[5]. Polską nazwę podał Feliks Berdau w 1876 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane też były jako bedłka, muchomorka, mglejarka i muchomór[6].

Podział na sekcje

W rodzaju Amanita do 2018 roku opisano 952 gatunki podzielone na 2 podrodzaje: Amanita podzielony na sekcje Amanita, Caesareae i Vaginatae oraz Lepidella podzielony na sekcje Validae, Phalloidae, Amidella i Lepidella. Sekcja Lepidella czasami oddzielana jest jako osobny rodzaj Saproamanita[7].

  • Podrodzaj Amanita

Podrodzaj Amanita obejmuje gatunki z zarodnikami nieamyloidalnymi (nie reagującymi na odczynnik Melzera).

  • Sekcja Amanita

Gatunki z sekcji Amanita cechują się owocnikiem wyrastającym z czubka początkowego jajowatego primordium w postaci bulwy, która wraz ze wzrostem zanika. Pochwa bywa szczątkowa. Gatunki toksyczne dla człowieka, o działaniu podobnym do muchomora czerwonego[8].

  • Sekcja Caesareae

W gatunkach z sekcji Caesareae owocnik zaczyna się pojawiać pośrodku primordium. Trzon bez bulwy, z wyraźnym pierścieniem i dużą pochwą. Kapelusz posiada na brzegu wyraźne prążkowanie. Charakterystyczny jest sposób przyłączenia trzonu do dna pochwy. Gatunki w większości należą do smacznych grzybów jadalnych[9].

  • Sekcja Vaginatae

Owocniki podobne w budowie do sekcji Caesareae,, lecz nie posiadają pierścienia ani przyłącza na dnie[10]. Gatunki w tej sekcji zawierają toksyny, które jednak po silnym podgrzaniu rozkładają się. Większość gatunków uważana za jadalne o niskiej wartości[11]. Jest bardzo liczną sekcją, wiele jej gatunków da się odróżnić jedynie przy bardzo dogłębnej analizie.

  • Podrodzaj Lepidella

Obejmuje gatunki z zarodnikami amyloidalnymi (reagującymi na odczynnik Melzera).

  • Sekcja Validae

Gatunki z tej sekcji posiadają wygląd podobny do sekcji Amanita, jednak pochwa praktycznie zawsze jest szczątkowa. Koniec trzonu z bulwą, kapelusz zazwyczaj posiada cętki, a jego brzeg nigdy nie jest prążkowany Gatunki z tej sekcji zawierają toksyny hemolityczne, które w niektórych gatunkach rozkładają się przy gotowaniu[7].

  • Sekcja Phalloidae

W tej sekcji wszystkie gatunki posiadają pierścień oraz bulwę na końcu trzonu okrytą pochwą o różnym charakterze. Brzeg kapelusza nie jest prążkowany nawet u młodych owocników. Wszystkie gatunki są silnie trujące[7].

  • Sekcja Lepidella (Saproamanita)

Gatunki należące do sekcji Lepidella mają prążkowany brzeg kapelusza ze zwisającymi pozostałościami primordium. Owocnik podobnie jak w sekcji Amanita rozwija się ze szczytu bulwy, jednak tutaj jest ona zdecydowanie większa i nie zanika. Jest jedyną sekcją zawierającą gatunki saprotroficzne stąd czasami oddziela się ją jako osobny rodzaj. Zawiera zarówno gatunki jadalne i trujące[7].

  • Sekcja Amidella

Ogólny wygląd podobny do sekcji Lepidella, z tą różnicą, że bulwa zawsze jest pokryta grubą wielowarstwową pochwą o różnym kształcie. Trzon u dorosłych owocników nie posiada pierścienia. Miąższ barwi się na pomarańczowo lub brązowo przy uszkodzeniu. Grzyby trujące[7].

Remove ads

Gatunki występujące w Polsce

Podsumowanie
Perspektywa

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[13]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[6] i innych[14][15][16][12].

Niektóre inne
  • Amanita asteropus Sabo ex Romagn. 1982 – muchomor gwiaździstotrzonowy[12]
  • Amanita boudieri Barla 1887 – muchomor najeżony[12]
  • Amanita friabilis (P. Karst.) Bas 1974 – muchomor olszynowy[12]
  • Amanita fulvoides Neville & Poumarat 2009 – muchomor oliwkowoczerwony[12]
  • Amanita ochraceomaculata Neville, Poumarat & Fraiture 2000 – muchomor ochrowoplamisty[12]
  • Amanita ocreata Peck 1909
  • Amanita ovoidea (Bull.) Link 1833 – muchomor grubopochwowy[12]
  • Amanita proxima Dumée 1916 – muchomor ochrowopochwowy[12]
  • Amanita simulans Contu 1999 – muchomor topolowy[12]
  • Amanita supravolvata Lanne 1979 – muchomor napiaskowy[12]
Remove ads

Zobacz też

Przypisy

Loading content...
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads