Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
7 Pułk Artylerii Lekkiej (7 pal) – oddział artylerii lekkiej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
 Odznaka pamiątkowa 7 pap | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Święto |
12 września |
| Dowódcy | |
| Ostatni |
ppłk Mieczysław Hubert |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Pułk stacjonował w garnizonie Częstochowa, w Koszarach „Zacisze”.
Święto pułkowe obchodzono 12 września, w rocznicę zagonu na Kowel, przeprowadzonego w 1920 roku[2].
Powstał jako 7 pułk artylerii polowej. Swój rodowód wiąże z Polakami walczącymi w armii austriackiej, którzy z chwilą rozpadu monarchii znaleźli się w rejonie Ołomuńca na Morawach. Istniały tam baterie zapasowe jednostek artylerii. Transporty wojskowe z tego rejonu były wysyłane do Warszawy. W listopadzie 1918 zaczęto organizować poszczególne baterie tworząc 1 pap. Ten zaś 20 grudnia 1918 został przemianowany na 6 pułk artylerii polowej. Następnie 23 maja 1919 został on wcielony do 7 pułku artylerii polowej.
Pułk brał udział w walkach 1919, początkowo poszczególnymi bateriami. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej już jako pułk.
We wrześniu 1920 pułk dysponował armatami francuskimi i austriackimi 100 mm haubicami[3].
| Żołnierze Pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918–1920[4] | ||
|---|---|---|
| kpt. Stanisław Asłanowicz | kan. Piotr Baczyński | por. Kazimierz Baran |
| por. Henryk Dudek | bomb. Antoni Graczyk | por. Stanisław Hrebenda |
| ppor. Władysław Jentys | kpr. Wiktor Kafarski | st. ogn. Józef Kaznowski |
| plut. Edward Mazurkiewicz | kpr. Jan Modrzejewski | plut. Jan Ogonowski |
| mjr Bolesław Pileski | kan. Jan Poczęsny | kan. Zygmunt Psiuk |
| ogn. Stefan Racśek nr 1401 | ppłk Adam Sielicki | kan. Władysław Skonieczny |
| kan. Franciszek Smigiel | kpt. Wacław Śniechowski | por. Kazimierz Stafiej |
| ogn. Józef Weczera | ||
| Obsada personalna pułku w 1920[8] | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| Dowódca pułku | mjr Juliusz Sponar |
| Adiutant | por. Zygmunt Pieracki |
| Lekarz | kpt. lek. Joel Mahlman |
| Lekarz wet. | rtm. lek. wet. Józef Porębowicz |
| Kapelan | ks. Stanisław Foryś |
| Oficer kasowy | ppor. Edward Braun |
| Dowódca I dywizjonu | mjr Bolesław Pilecki |
| Adiutant | por. Aleksander Zecan |
| Lekarz wet. | rtm. lek. wet. Maksymilian Gąsior |
| por. lek. wet. Bronisław Augustyński | |
| Oficer prowiantowy | ppor. Bronisław Sułkowski |
| Oficer kasowy | ppor. Kazimierz Brandt |
| Dowódca 1 baterii | wz. por. Ludwik Skwarczyński |
| Oficer baterii | ppor. Kazimierz Stafiej |
| Oficer baterii | ppor. Kazimierz Weryński |
| Dowódca 2 baterii | por, Władysław Łoś |
| Oficer baterii | por. Stanisław Hrebenda |
| Oficer baterii | ppor. Wincenty Bereźniewicz |
| Oficer baterii | ppor. Henryk Dudek |
| Dowódca 3 baterii | por./kpt. Stanisław Asłanowicz |
| Oficer baterii | por. Antoni Wrona |
| Oficer baterii | ppor, Władysław Jentys |
| Oficer baterii | ppor. Edward Szemajko |
| Dowódca II dywizjonu | mjr Adam Sielicki |
| Adiutant | ppor. Franciszek Kaszny |
| Lekarz wet. | rtm. lek. wet. Józef Porębowicz |
| rtm. lek. wet. Maksymilian Gąsior | |
| Oficer kasowy | por. Tadeusz Rakowicz |
| Dowódca 4 baterii | ppor. Wacław Śniechowski |
| Oficer baterii | ppor. Józef Korus |
| Dowódca plutonu | ppor. Eustachy Kuryło |
| Oficer baterii | ppor. Władysław Ryter |
| Oficer baterii | ppor. Kazimierz Waygart |
| Oficer baterii | pchor. Jerzy Kirchmayer |
| Dowódca 5 baterii | por. Tadeusz Pindelski |
| Oficer baterii | ppor. Tadeusz Danko |
| Oficer baterii | ppor. Jan Dąbrowski |
| Dowódca 6 baterii | por. Wojciech Bardach |
| Oficer baterii | ppor. Edward Chlebik |
| Oficer baterii | ppor. Stanisław Rybicki |
| Oficer baterii | ppor. Kazimierz Szpądrowski |
| Dowódca III dywizjonu | kpt. Maksymilian Wzacny |
| Adiutant | por. Ignacy Kahane |
| Lekarz wet. | rtm. lek. wet. Józef Porębowicz |
| Dowódca 7 baterii | por. Piotr Jezierski |
| Oficer baterii | ppor. Władysław Majewski |
| Oficer baterii | ppor. Marian Westfalewicz |
| Dowódca 8 baterii | por. Szymon Storch |
| Oficer baterii | por, Henryk Kraczkiewicz |
| Oficer baterii | ppor. Tadeusz Derula |
| Oficer baterii | ppor. Kazimierz Jordan |
| Oficer baterii | ppor. Stanisław Mossakowski |
| Dowódca 9 baterii | por. Kazimierz Baran |
| Oficer baterii | ppor. Marian Mystkowski |
Po zakończeniu działań bojowych w 1921 pułk przemieszczono do Częstochowy, która stała się garnizonem pułku. Pułk wchodzi wtedy w skład 7 Dywizji Piechoty.
23 sierpnia 1924 roku zginął tragicznie dowódca oddziału, pułkownik Jerzy Krynicki. Wymieniony oficer „przechadzał się po dziedzińcu koszarowym i nagle z niewiadomych przyczyn, wypalił rewolwer, znajdujący się w kieszeni pułkownika, raniąc go w pachwinę. Mimo natychmiastowej pomocy, pułkownik Krynicki w krótkim czasie zmarł. Wypadek ten wywarł bardzo silne wrażenie tak w gronie oficerów, jak i w całym mieście”[9].
31 grudnia 1931 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski przemianował 7 pułk artylerii polowej na 7 pułk artylerii lekkiej[10].
W maju 1939 roku została wprowadzona nowa organizacja pokojowa pułku, zgodnie z którą liczył on trzy dywizjony po dwie baterie przy czym I dywizjon był uzbrojony w 75 mm armaty wz. 1897, natomiast II i III dywizjon w 100 mm haubice wz. 1914/1919 P[11].
| Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[12][b] | |
|---|---|
| dowódca pułku | ppłk Stanisław Marian Wojtowicz |
| I zastępca dowódcy | ppłk Mieczysław Eugeniusz Hubert |
| adiutant | kpt. Bronisław Kowalski |
| naczelny lekarz medycyny | kpt. dr Ajzyk Wolberg |
| starszy lekarz weterynarii | mjr Józef Wiślicki |
| młodszy lekarz weterynarii | por. Wiktor Jerzy Bazylczuk |
| oficer zwiadowczy | vacat |
| II zastępca dowódcy (kwatermistrz) | mjr Jan Filipowski |
| oficer mobilizacyjny | kpt. Włodzimierz Wodzinowski |
| zastępca oficera mobilizacyjnego | por. Augustyn Morozewicz |
| oficer administracyjno-materiałowy | kpt. Józef Mularczyk |
| oficer gospodarczy | kpt. int. Marian Łukasiewicz |
| oficer żywnościowy | por Stanisław Ireneusz Oziembło |
| dowódca plutonu łączności | kpt. Andrzej Zbigniew Borkowski |
| oficer plutonu | ppor. Mieczysław Jarkowski |
| dowódca szkoły podoficerskiej | kpt. adm. (art.) Stanisław I Pruski[c] * |
| zastępca dowódcy | por. Tadeusz Iżycki |
| dowódca plutonu | ppor. Bogdan Stanisław Algusiewicz |
| dowódca plutonu | ppor. Bogusław Malczewski |
| dowódca plutonu | ppor. Zbigniew Skulimowski |
| dowódca I dywizjonu | mjr Stanisław Józef Ihnatowicz |
| dowódca 1 baterii | kpt. adm. (art.) Stanisław I Pruski (*) |
| dowódca plutonu | ppor. Czesław Góra |
| dowódca 2 baterii | por. Stanisław Bolesław Kurzeja |
| dowódca plutonu | ppor. Zbigniew Ryszard Obodyński |
| dowódca 3 baterii | kpt. dypl. Romuald Struczowski |
| dowódca plutonu | ppor. Feliks Gozdan |
| dowódca II dywizjonu | mjr Bronisław Morawski |
| dowódca 5 baterii | mjr Edward Sternik |
| dowódca plutonu | ppor. Zdzisław Marian Wenzel |
| dowódca 6 baterii | por. Edward Zygmunt Izdebski |
| dowódca III dywizjonu | mjr Juliusz Możdżeń |
| dowódca 7 baterii | kpt. Władysław Sklenarz |
| dowódca plutonu | ppor. Ludwik Józef Łanucha |
| dowódca 8 baterii | kpt. Ludomir Łuczkowski |
| na kursie | kpt. Marian Leźnicki |
| na kursie | por. Mieczysław Antoni Nejman |
Drużyna piłki nożnej Wojskowego Klubu Sportowego 7 PAP Częstochowa w 1925 r. występował w klasie C[15].
7 pułk artylerii lekkiej stacjonował w pobliżu granicy polsko-niemieckiej, z uwagi na narastanie stanu zagrożenia, 23 marca do etatów wojennych podniesiono stan 1 baterii armat, tworząc z niej tzw. „baterię alarmową”. Oprócz stanu czynnego baterię uzupełniono sukcesywnie rezerwistami z Częstochowy i najbliższych okolic. 15 sierpnia z żołnierzy stanu czynnego rozwinięto do stanu wojennego 7 baterię haubic. Obie baterie do chwili rozpoczęcia mobilizacji stacjonowały w koszarach[16]. 7 pal rozpoczął mobilizację alarmową w dniu 24 sierpnia o godz. 7.00. Był mobilizowany w grupie niebieskiej w czasie od A+24 do A+60, pułk został zmobilizowany do pełnych etatów wojennych. Dodatkowo w ramach mobilizacji alarmowej w grupie niebieskiej w czasie od A+66 do A+72 zmobilizowano:
24 sierpnia o godz. 11.00 do transportu kolejowego na stacji Stradom załadowała się 7 bateria haubic i wyjechała do Lublińca. W mobilizacji dostarczono wozy z poboru w 60% bez orczyków, dyszli lub z uszkodzonymi kołami, napraw ich dokonano do chwili wybuchu wojny. Zabrakło pistoletów dla części zmobilizowanych oficerów i podoficerów. Zabrakło pasów i menażek, które do wybuchu wojny udało się zakupić. Nastąpiły opóźnienia z poborem koni, co opóźniło mobilizację I dywizjonu. Ilość radiostacji była niewystarczająca, tylko 5 sztuk N2T. W dniach 24-26 sierpnia 1939 zmobilizowano pułk w składzie: dwóch dywizjonów haubic 100 mm i dywizjonu armat 75 mm. 25 sierpnia bateria 1/7 pal wymaszerowała z Częstochowy na przedpole, aby wesprzeć batalion I/27 pułku piechoty na rubieży Liszka Górna, Grabówka, Kawodrza z zadaniem osłony mobilizacji w garnizonie[18]. 27 sierpnia po zakończeniu mobilizacji przegrupowano pułk i zakwaterowano: dowództwo 7 pal i III dywizjon w koszarach na Zaciszu, I dywizjon we wsi Częstochówka i Kule, II dywizjon we wsi Wyczerpy Dolne. 29 sierpnia poszczególne baterie zajęły stanowiska ogniowe. 30 sierpnia zwiady bateryjne i łączność zajęły wyznaczone wcześniej punkty obserwacyjne. 31 sierpnia prowadzono dalsze prace nad rozbudową sieci łączności, budowano stanowiska ogniowe i maskowano. Pluton topograficzno-ogniowy w dalszym ciągu kontynuował czynności pomiarowe i topograficzne. Z uwagi na stwierdzone rozpoznanie stanowisk ogniowych przez dywersantów niemieckich w rejonie Lublińca, 7 bateria haubic zmieniła stanowiska ogniowe na zapasowe we wsi Kochcice[19]. Poszczególne dywizjony zostały przydzielone do pułków 7 Dywizji Piechoty: I – 27 pułku piechoty, II – 25 pułku piechoty, III – 74 Górnośląskiego pułku piechoty. Po wymarszu z Częstochowy poszczególne dywizjony pułku zajęły stanowiska ogniowe za pozycjami piechoty na odcinku pomiędzy Krzepicami a Lublińcem na północnym skrzydle Armii „Kraków”. W kampanii wrześniowej pułk wziął udział w ramach 7. Dywizji Piechoty, która wchodziła w skład Armii „Kraków”.
1 września przed główną pozycją obrony 7 DP były wysunięte Oddziały Wydzielone: „Truskolasy” z batalionem I/27 pp i baterią 1/7 pal na stanowiskach ogniowych w lesie Wręczyce, oraz „Lubliniec” z batalionem I/74 pp i baterią 7/7 pal na stanowiskach ogniowych w pobliżu wsi Kochcice. OW „Truskolasy” w walce wytrwał do godz.15.00, pomimo ostrzału artylerii niemieckiej i nalotów lotnictwa niemieckiego, po zranieniu dowódcy OW i dowódcy baterii nastąpił chaotyczny odwrót ze stanowisk. 1 bateria podczas odwrotu wycofała się bez większych strat, utraciła jedynie kilku żołnierzy łączności, większość niewystrzelonej amunicji i część kabla telefonicznego[20]. OW „Lubliniec” stawił opór niemieckiej piechocie z 4 Dywizji Piechoty już od świtu. Niemiecka artyleria ostrzelała opuszczone 31 sierpnia stanowiska ogniowe, 7 bateria haubic zatrzymała niemieckie natarcie efektywnym ostrzałem w rejonie wsi Glinica. Wsparcia 7 bateria haubic udzieliła też obrońcom Lublińca. Po czym ostrzelała ponowne natarcie niemieckiej piechoty na Glinice. Pod ostrzał haubic 7/7 pal dostała się też maszerująca drogą Glinica-Lubecko bateria artylerii niemieckiej. Po kolei ostrzelano samochody transportujące niemiecką piechotę i niemieckie stanowiska moździerzy, eliminując je. Po ciężkiej walce piechoty i efektywnym wsparciu 7 baterii, aż do końca ostrzeliwującej niemieckie stanowiska wyjściowe, o godz. 11.30 OW „Lubliniec” wycofał się w porządku do rejonu Kochanowic, dołączając do sił głównych 74 pp. 7/7 pal wystrzeliła do godz. 11.30 ok. 250 pocisków. Z rejonu Kochanowic 7 bateria haubic ponownie ostrzeliwała stanowiska niemieckie ogniem nękającym[21]. Bateria podczas wycofania się utraciła patrol telefoniczny i znaczną ilość kabla telefonicznego. Pomimo to, wystrzeliła ok. 30 pocisków, umilkła po zbombardowaniu jej na nowych stanowiskach ogniowych. Z uwagi na częściowe okrążenie 74 pp przez jednostki niemieckie, bateria 7/7 pal wycofała się bez styczności z wrogiem z Kochanowic do Częstochowy. Tu zajęła stanowiska ogniowe w szykach III dywizjonu w pobliżu starostwa. Wraz z dywizjonem wspierała 25 pp.
2 września siły główne 7 DP na głównej pozycji obrony były ostrzeliwane przez niemiecką artylerię i atakowane przez lotnictwo niemieckie. Nieprzyjaciel wykonał kilka rozpoznawczych ataków na obronę 7 DP, odparte zostały ogniem artylerii i broni piechoty. Bateria 6/7 pal zatrzymała niemieckie natarcie z udziałem czołgów na odcinku 27 pp. Dywizjon I/7 pal tego dnia działał w szykach 27 pp jako artyleria bezpośredniego wsparcia[22]. Od rana I dywizjon ostrzeliwał niemieckie oddziały rozpoznawcze wsparte pojazdami pancernymi, następnie ostrzelał zaobserwowany w rejonie wsi Biała wyładowujący się z samochodów niemiecki batalion piechoty. W rewanżu dwie ciężkie baterie niemieckie ostrzelały stanowiska polskiej obrony, a atak lotnictwa niemieckiego skierował się na dowództwo I dywizjonu. Z punktu obserwacyjnego 3 baterii armat, zaobserwowano we wsi Libidza grupę niemieckich czołgów, które skutecznie ostrzelano, zmuszając je do odwrotu. I dywizjon armat ostrzelał kolumny marszowe, niemieckiej 1 Dywizji Pancernej kierujące się na Gidle. Tuż przed zmrokiem na obronę 27 pp w rejonie Kiedrzyna, wyszło silne natarcie niemieckie. Broniąca się piechota ogniem armat przeciwpancernych, karabinów ppanc., wspólnie z dywizjonem I/7 pal unieruchomiono ok. 40 niemieckich czołgów. Atakowane od strony południowo-zachodniej pozycje 25 pp, były skutecznie wspierane przez III dywizjon haubic. Haubice dywizjonu ostrzeliwały od południa kierunek Dźbów, bateria 9 haubic wystrzeliła 206 pocisków[23]. Wobec groźby okrążenia 74 pp wycofał się on na nowe stanowiska obronne na północny skraj lasów na wschód od Częstochowy. Wraz z 74 pułkiem pomaszerował jako wsparcie II dywizjon haubic, z zadaniem zajęcia stanowisk ogniowych w rejonie Mstowa. W trakcie przemieszczania się, II/7 pal dwukrotnie był nieskutecznie atakowany przez niemieckie lotnictwo. 2 września oddziały niemieckie zaczęły okrążać 7 Dywizję Piechoty i ta musiała rozpocząć odwrót na wschód w kierunku Janowa. Odwrót ten był utrudniony z uwagi na zatłoczenie dróg. Po godz. 20.30 7 pal rozpoczął odwrót dywizjonami wraz z piechotą. I dywizjon z uwagi na wcześniejsze zejście ze stanowisk 27 pp maszerował w ślad za nim samodzielnie. III/7 pal przemieszczał się z 25 pp.
3 września w godzinach porannych 7 pal zajął stanowiska w ugrupowaniu obronnym 7 DP. I/7 pal wraz 27 pp zajął stanowiska na północno-zachodnim skraju lasów na północ od Janowa. III/7 pal zajął stanowiska wraz z 25 pp na skraju lasu na wschód od Olsztyna, II/7 pal wraz z 7 dac i 74 pp jako odwód dywizji w lesie na zachód od Złotego Potoku. O godz.10.00 od strony Lelowa i Żarek nastąpiło gwałtowne natarcie oddziałów niemieckiej 2 Dywizji Lekkiej[24] i 3 Dywizji Lekkiej[25]. Wobec powyższego niepełny 74 pp wsparty przez II/7 pal i 7 dac o godz.11.00 zajął stanowiska obronne frontem na wschód, w lesie na zachód od Złotego Potoku. Artyleria prowadziła ostrzał ogniem pośrednim i na wprost do pojazdów i piechoty. Wraz z piechotą unieruchomiła kilkadziesiąt pojazdów niemieckich, w tym też i pancernych. Po południu po godz.14.00 rozkazem gen. Janusza Gąsiorowskiego okrążone oddziały 7 DP usiłowały przebić się w kierunku Szczekocin nad Pilicą. Po początkowym powodzeniu atak został załamany. Oddziały w rejonie Złotego Potoku broniły się do wieczora, wówczas od strony północno-zachodniej uderzyły oddziały niemieckiej 46 DP. II dywizjon haubic zajmował stanowiska w rejonie folwarku Ciecieszyn. Po zmroku podjęto następną próbę przedarcia się przez okrążenie w kierunku Pilicy, próbę wspierał ogniem II/7 pal. Doszło do zaciętego pojedynku z niemiecką artylerią, 6/7 pal utraciła następną haubicę. Z uwagi na nieudaną próbę przebicia się podjęto decyzję o zniszczeniu ciężkiego sprzętu, w tym haubic poprzez zniszczenie przyrządów celowniczych i zamków. Przebijano się nocą 3/4 września do lasów pod Drochlinem na północ od Lelowa grupami[26]. W lesie na zachód od Janowa obronę zajął 25 pp ze wsparciem III/7 pal. W południe na obronę 25 pp nacierała piechota z niemieckiej 4 DP, pomimo wsparcia niemieckiej artylerii obrona była skuteczna. Niebawem na tyły obrony wjechały oddziały niemieckiej 3 D Lek., z tego względu przerwano walkę i 25 pp z III dywizjonem haubic odmaszerowały w kierunku na Koniecpol. Na północ od Janowa maszerujące oddziały wpadły w zasadzkę, poniosły znaczne straty osobowe i w sprzęcie oraz uległy częściowemu rozproszeniu. Część obsług porzuciła swoje haubice i wycofała się w ślad za piechotą. Utracono baterie 7 i 8, próby uratowania haubic nie powiodły się. Bateria 9/7 pal zajęła przed wieczorem stanowiska ogniowe w rejonie Śmiertelnego Dębu skąd ostrzeliwała oddziały niemieckie. W nocy 3/4 września podjęto decyzję przebicia się w szyku pieszym, pozostawiono uszkodzone haubice. Przebicie częściowo udało się i część 9 baterii dołączyła do baterii 1/7 pal. 27 pp wraz z dywizjonem I/7 pal posiadał luźną styczność z patrolami niemieckimi. Po ich ostrzale przez I dywizjon wycofały się. Niespodziewanie na tyły 27 pułku i I dywizjonu wdarły się niemieckie czołgi w towarzystwie niemieckich motocyklistów. 1 i 3 baterie odskoczyły w las, bez większych strat. 2 bateria zajęła stanowiska ogniowe i ogniem na wprost armat podjęła walkę niszcząc 3 czołgi niemieckie. Pod silnym ostrzałem niemieckim bateria poniosła ciężkie straty i pozostałości obsług wycofały się do lasu. Podjęto próbę odbicia armat przez żołnierzy 2 baterii wspartej działonem z 1 baterii i wszystkimi lkm dywizjonu. Próba się nie powiodła, zdołano jedynie wysadzić 3 armaty 2 baterii. Stojące w dukcie w lesie baterie 1 i 3 zostały zaatakowane przez motocyklistów i doszło do rozdzielenia I dywizjonu. Dowództwo I/7 pal z 3 baterią dołączyło do 27 pp[27]. Podczas marszu w kierunku folwarku Dziadówka bocznymi leśnymi drogami ok. godz. 16.00, kolumna została ostrzelana, co wywołało zamęt, spotęgowany przez ostrzał artylerii niemieckiej. Z dowództwem dywizjonu do lasu Złoty Stok, dotarł tylko jeden działon 3 baterii. Pozostała część baterii 3/7 pal wycofały się do lasu i pomaszerowały do wsi Pabianice, armaty zostały ustawione na dukcie leśnym i ogniem na wprost do wieczora odpierała natarcia niemieckie. Ponadto po odparciu ataków bateria ostrzelana została przez artylerię niemiecką, poniosła znaczne straty osobowe. Ok. godz. 20.00 3 bateria otrzymała rozkaz od gen. Gąsiorowskiego przebijania się wraz z piechotą w kierunku wschodnim. W trakcie przebijania się bateria wsparła ogniem atakującą linie niemieckie piechotę. Od ostrzału niemieckiego utraciła jedną armatę. Na rozkaz dowódcy 7 DP w nocy 3/4 września zniszczono pozostałe 2 armaty i podjęto próbę przedarcia się przez linie niemieckie w grupach. Pozostałości I dywizjonu dołączyły do 25 pp wycofującego się przez Bystrzanowice i podczas nocnego marszu w trakcie potyczek pododdziały pogubiły się.
Resztki I dywizjonu zebrały się o świcie 4 września w Lgocie Gawronnej na południowy zachód od Lelowa. Rano 4 września resztki dywizjonu stoczyły walkę o wyrwanie się z okrążenia, bez powodzenia, rozkazem mjr Stanisława Ihnatowicza pozostałą armatę, wozy i konie ukryto w lesie, sformowano 80 osobowy pododdział pieszy. Wspólnie z resztkami batalionu II/27 pp, resztki dywizjonu I/7 pal przebiły się z kotła i dotarły w rejon Gór Świętokrzyskich, gdzie 20 września zostały rozwiązane. 4 września był kresem istnienia 7 pal, tego dnia przed południem resztki II dywizjonu dostały się do niemieckiej niewoli w lesie na południe od Złotego Potoku. Wobec dużego nasycenia terenu przez oddziały niemieckie płk dypl. Adam Świtalski podjął decyzje wydostania się z okrążenia pojedynczych pododdziałów. Ostatecznie z kotła zdołała wyjść 1 bateria kpt. Stanisława Pruskiego, z resztkami 2 baterii i kolumną amunicyjną dywizjonu. W trakcie marszu do Maluszyna dołączyła do resztek batalionu I/25 pp[28].
Bateria wraz z resztkami batalionu I/25 pp osiągnęła rejon miasta Końskie, liczyła 3 działony z armatami. Wokół nich zbierały się grupki rozbitków z 7 DP. Po dalszym marszu 5 września osiągnęła las Budzisław na zachód od Łopuszna. Nocą 5/6 września dotarła ona w komplecie w rejon lasu koło wsi Niebo, gdzie znajdowały się stanowiska 36 Dywizji Piechoty, szykujące się do walki na przedpolach Końskich. Bateria ta następnie stała się artylerią 36 DP rez. 6 września o godz. 20.00 niemiecki batalion piechoty z baterią artylerią uderzył na Rudę Maleniecką, celem zdobycia przeprawy na rzece Czarna. Obronę przeprawy prowadził batalion I/163 pułku piechoty, wsparty baterią 1/7 pal ze stanowisk ogniowych pomiędzy Maleniec i Koliszowy. Ostrzał baterii zadał znaczne straty piechocie niemieckiej na odcinku między Rudą Maleniecką, a Wyszyną. 7 września rano batalion zbiorczy 7 DP wraz z baterią 1/7 pal osiągnął las między Rogowem, a Piłą. O godz.14.00 oddziały niemieckiej 1 D Lek. z rejonu Rudy Malenieckiej, przy silnym wsparciu artylerii rozpoczęły natarcie na obronę 163 pp w rejonie Kazanowa. 1/7 pal oddała kilkanaście salw i jej stanowiska ogniowe pod wsią Piła, zostały nakryte salwami niemieckimi, korygowanymi z samolotu obserwacyjnego[29]. O godz. 21.00 oddziały 36 DP rez. podjęły odwrót, 1 bateria maszerowała w kolumnie 165 pułku piechoty poprzez Piasek, Furmanów, Antoniów w rejon leśniczówki Barak, gdzie dotarła dopiero przed południem 8 września. Zauważono ruch niemieckich kolumn zmotoryzowanych na szosie Skarżysko Kamienna-Szydłowiec. O godz.15.00 wyruszyło natarcie 36 DP rez. mającej za zadanie przebicie się w kierunku wsi Kierz Niedźwiedzi. W trakcie walki bateria wspierała batalion II/163 pp, który stoczył walkę z niemieckim oddziałem pancerno-motorowym, trzy armaty baterii ogniem na wprost unieruchomiły kilka niemieckich pojazdów pancernych i przyczyniły się do rozbicia oddziału niemieckiego. Po dotarciu do lasu w rejonie wsi Kierz Niedźwiedzi na rozkaz ppłk. Przemysława Nakoniecznikoffa pozostawiono armaty zabierając zamki i kompletne zaprzęgi. O godz. 22.30 bateria poprzez Zbijów i Trębowiec pomaszerowała w kierunku Iłży. W południe 9 września spieszona bateria wraz z 163 pp doszła do lasu koło Jasieńca Dużego. Podczas dalszego marszu przez lasy starachowickie, w rejonie Piotrowego Pola napotkano duże ilości porzuconego i uszkodzonego sprzętu i broni 12 Dywizji Piechoty. Wykorzystując posiadane zamki armat i zaprzęgi odtworzono zdolność bojową baterii przywracając do użytku armaty 12 pułku artylerii lekkiej. Po odpoczynku podjęto dalszy marsz w kierunku wschodnim, rano 10 września 1/7 pal wraz z 163 pp dotarła do lasów Antoniowem na północ od Bałtowa. 10 września w godzinach przedpołudniowych, z uwagi na obsadzenie drogi do Wisły, przez oddziały niemieckie, ppłk. P. Nakoniecznikoff rozwiązał oddziały 36 DP rez. i polecił przedzierać się w grupach z bronią ręczną za Wisłę. Po południu kpt. Stanisław Pruski rozwiązał 1 baterię i uszkodził prowadzone działa[30].
Po zakończeniu mobilizacji w koszarach 7 pal w Częstochowie pozostały nadwyżki osobowe, konie i wozy konne. Dowództwo objął kpt. Włodzimierz Wodzinowski, zastępcą został kpt. Józef Mularczyk. 30 sierpnia OZN 7 pal w sile ok. 200 żołnierzy, ok. 180 koni i kilkudziesięciu wozów pomaszerował do Ośrodka Zapasowego Artylerii Lekkiej nr 4 w Łodzi. Maszerowano poprzez Radomsko, Bełchatów do Chojny koło Łodzi. Z uwagi na postępy wojsk niemieckich, nocą 5/6 września OZAL nr 4 wymaszerował z Łodzi i udał się w kierunku wschodnim po trasie: Brzeziny, Skierniewice, Mszczonów, Góra Kalwaria, Garwolin, Parczew, Włodawa. Prawdopodobnie 20 września z Karolówki pod Włodawą pozostałość OZAL nr 4 pod dowództwem mjr Jana Sałęgi pomaszerował przez Chełm Lubelski, Dubienkę, Hrubieszów, Tyszowce, Krasnobród do rejonu Tarnogrodu. W tym rejonie resztki OZAL nr 4 zostały okrążone przez wojska sowieckie i dostały się do niewoli[31].
| Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939[32] | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| Dowództwo | |
| dowódca pułku | ppłk Mieczysław Hubert |
| adiutant pułku | kpt. Bronisław Kowalski |
| oficer zwiadowczy | kpt. Józef Mularczyk |
| oficer łączności | por. Tadeusz Iżycki |
| oficer płatnik | kpt. Marian Łukasiewicz |
| dowódca plutonu topograficzno-ogniowego | ppor. rez. Tadeusz Białas |
| I dywizjon (12 armat 75 mm) | |
| dowódca dywizjonu | mjr Stanisław Ihnatowicz |
| adiutant dywizjonu | por. Augustyn Wojciech Morozewicz |
| oficer zwiadowczy | ppor. rez. Jan Franciszek Rutkiewicz |
| 1 bateria | kpt. Stanisław Pruski |
| oficer zwiadowczy | ppor. rez. Wiktor Szczepan Przedpełski |
| 2 bateria | por. Stanisław Bolesław Kurzeja |
| oficer ogniowy | ppor. Feliks Gozdan |
| 3 bateria | ppor. Czesław Góra |
| oficer zwiadowczy | ppor. rez. Stanisław Marian Bzowski |
| oficer ogniowy | ppor. rez. Stanisław Robert Kulej |
| II dywizjon (12 haubic 100 mm) | |
| dowódca dywizjonu | kpt. Ludomir Franciszek Łuczkowski |
| kpt. Andrzej Borkowski | |
| oficer obserwacyjny | ppor. rez. Zbigniew Szczepan Egierski |
| 4 bateria | por. Stanisław Sobecki |
| oficer zwiadowczy | ppor. rez. Wacław Keller |
| 5 bateria | por. Edward Zygmunt Izdebski |
| 6 bateria | por. rez. Tadeusz Sołtys |
| oficer zwiadowczy | ppor. Jan Raczkowski |
| oficer ogniowy | ppor. rez. Tadeusz Jan Cianciara |
| III dywizjon (12 haubic 100 mm) | |
| dowódca dywizjonu | mjr Juliusz Możdżeń |
| 7 bateria | ppor. Bogdan Stanisław Algusiewicz |
| oficer zwiadowczy | ppor. rez. Roman Kozubski |
| oficer ogniowy | ppor. rez. Armin Rigo Sims |
| 8 bateria | por. Ludwik Łanucha |
| 9 bateria | por. rez. Mikołaj Bykow |
| oficer zwiadowczy | ppor. rez. Zygmunt Stanisław Żarecki |
| oficer ogniowy | ppor. Bogusław Aleksander Malczewski |
16 grudnia 1937 Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór sztandaru dla 7 pal[33].
26 maja 1938 na Polu Mokotowskim w Warszawie, minister spraw wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki, w imieniu Prezydenta RP, wręczył dowódcy pułku sztandar[34].
O powojennych losach sztandaru brak jest informacji[34]. 23 maja 2020 członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Grupa Częstochowska Perun i stowarzyszenia historycznego Reduta Częstochowa odnaleźli siedem z szesnastu gwoździ sztandarowych 7 pal w lesie, w okolicy Janowa i Złotego Potoku. Jest to pierwszy oficjalny ślad po zaginionym sztandarze[35].
Sztandar został wykonany zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach.
Na prawej stronie płata znajdował się amarantowy krzyż, w środku którego wyhaftowano orła w wieńcu laurowym. Na białych polach, pomiędzy ramionami krzyża, znajdowały się cyfry 7 w wieńcach laurowych[36].
Na lewej stronie płata sztandarowego, pośrodku krzyża kawaleryjskiego znajdował się wieniec taki sam jak po stronie prawej, a w wieńcu trzywierszowy napis „HONOR I OJCZYZNA”. W rogach sztandaru, w mniejszych wieńcach umieszczone były na tarczach[37]:
Na ramionach krzyża kawalerskiego znajdowały się wyhaftowane nazwy i daty ważniejszych bitew pułku:
16 lutego 1931 Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 7 pułku artylerii polowej[38]. Odznaka o wymiarach 42 x 36 mm jest kompozycją krzyża barwy srebrzystej i ośmiu emaliowanych proporców pokrytych emalią zielono-czarną. Ramiona krzyża zakończone są kulkami. Krzyż obwiedziony jest wąską wypustką z białej emalii i na ramionach wpisano numer i inicjały „7 PAP”. W centrum orzeł wz. 1927, na srebrnej tarczy w otoku wieńca laurowego na tle skrzyżowanych złocistych luf armatnich. Dwuczęściowa - oficerska wykonana w srebrze, złocona i emaliowana, żołnierska - w tombaku. Wykonawcą odznak był Wiktor Gontarczyk z Warszawy[39].
.jpg)
Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[55] oraz Muzeum Katyńskie[56][e][f].
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Anufriew Jerzy | podporucznik rezerwy | technik drogowy | urzędnik samorządowy w Olkuszu | Katyń |
| Chaciński Jan | porucznik rezerwy | inżynier chemik | Katyń | |
| Chmura Zygmunt | podporucznik rezerwy | handlowiec | Katyń | |
| Góra Piotr[59] | podporucznik | żołnierz zawodowy | Katyń | |
| Janczykowski Mirosław | podporucznik rezerwy | Katyń | ||
| Jastrząb Wacław | podporucznik rezerwy | Katyń | ||
| Sokołowski Kazimierz | podporucznik rezerwy | lekarz weterynarii | praktyka w Wieluniu | Katyń |
| Winter Józef Karol | porucznik rezerwy | prawnik | sędzia Sądu Grodzkiego w Tarnowie | Katyń |
| Ciemnniewski Henryk | podporucznik rezerwy | urzędnik | sąd w Sosnowcu | Charków |
| Filipowski Jan[60] | kapitan | żołnierz zawodowy | (e) | Charków |
| Heńkiewicz Witold | podporucznik rezerwy | inżynier | Charków | |
| Tetzlaff Leon | porucznik rezerwy | Charków |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
