6 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (II RP)

6 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (6 daplot) – pododdział artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

6 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1926
Rozformowanie	1939
Tradycje
Nadanie sztandaru	5 maja 1938
Organizacja
Dyslokacja	Garnizon Lwów (Okręg Korpusu Nr VI)
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	Artyleria
Podległość	11 Grupa Artylerii

Artyleria przeciwlotnicza WP przed wybuchem II wś

Dywizjon stacjonował w garnizonie Lwów^[1], w tzw. „Koszarach Czerwonego Klasztoru” przy ulicy Teatyńskiej^[a].

3 grudnia 1932 miało miejsce uroczyste otwarcie świetlicy żołnierskiej dyonu. Symbolicznego aktu przekazania świetlicy dokonał prezes Polskiego Białego Krzyża, inżynier Moszoro. Świetlica została przekazana kołu świetlicowemu 6 daplot, którego przewodniczącą została p. Emilia Kruszyńska, żona dowódcy dyonu, majora inżyniera Tadeusza Kruszyńskiego. W uroczystości wzięli udział między innymi dowódca Okręgu Korpusu Nr VI, generał brygady Bolesław Popowicz z małżonką, wiceprezydent miasta Lwowa i poseł na Sejm, doktor Stanisław Stroński i starosta grodzki, doktor Romuald Klimów. Świetlica posiadała salę teatralną^[2].

Mobilizacja

6 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej był jednostką mobilizującą. W 1939 roku, zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” dywizjon sformował w mobilizacji niejawnej (alarmowej) sześć oddziałów organicznej artylerii przeciwlotniczej wielkich jednostek piechoty i kawalerii:

• bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 5 dla 5 Dywizji Piechoty,
• bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 11 dla 11 Dywizji Piechoty,
• bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 12 dla 12 Dywizji Piechoty,
• bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 71 dla 10 Brygady Kawalerii,
• bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ B nr 86 dla Podolskiej Brygady Kawalerii,
• bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ B nr 93 dla Kresowej Brygady Kawalerii^[3].

Osobny artykuł: Organizacja baterii artylerii przeciwlotniczej motorowej typu A.

Żołnierze dywizjonu

Dowódcy dywizjonu
mjr art. Franciszek Ksawery Mołodyński	VII 1926[4] – I 1930[5]
mjr / ppłk inż. Tadeusz Marian Kruszyński	III 1930[6][7] – 1938
ppłk Ireneusz Kobielski	do VIII 1939

Obsada personalna samodzielnego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej nr 6
w lipcu 1926 roku[8]		w 1928 roku[9]
dowódca dyonu	mjr art. Franciszek Ksawery Mołodyński	mjr art. Franciszek Ksawery Mołodyński (KW)
dowódca 1 baterii	kpt. art. Kazimierz Świderski	kpt. art. Andrzej Maksymilian Juzwa
oficer młodszy 1 baterii	por. art. Aleksander Jan Barański	kpt. art. Jan III Sienkiewicz
dowódca 2 baterii	kpt. art. Stefan Henryk Karol Wojtowicz[10]	kpt. art. Edward Dyhdalewicz (KW)
oficer młodszy 2 baterii	por. art. Michał Dżugaj	por. art. Michał Dżugaj (KW)
zastępca dowódcy plutonu technicznego	por. art. Bronisław Wilhelm Tytus Zakrzewski	por. art. Walenty Michał Najwer (KW)
		por. art. Feliks Leon Cydzik
		por. art. Napoleon Władysław Herdan
		por. art. Władysław Tobiasz
Obsada personalna w marcu 1939 roku[1][b]		Przydziały mobilizacyjne
dowódca dywizjonu	ppłk Ireneusz Kobielski
zastępca dowódcy dywizjonu	kpt. Oswald Franciszek Artur Peschel	dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ B nr 86
adiutant	kpt. Jerzy Marian Gregowicz
pomocnik dowódcy ds. gospodarczych	kpt adm. (art.) Edward Dyhdalewicz[12]	dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 5
oficer mobilizacyjny	por. Stanisław Pałyga	oficer zwiadowczy baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 5
oficer techniczny	kpt. Tadeusz Niewiarowski
dowódca plutonu łączności	por. Roman Bąbczyński	oficer zwiadowczy baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 11
dowódca 1 baterii	kpt. Tadeusz Dobiesław Hordyński	dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 11
dowódca plutonu	ppor. Marian Józef Skowron	dowódca plutonu artylerii plot. [nr 681] bazy lotniczej nr 6
dowódca 2 baterii	kpt. Bazyli Mościcki	referent OPL w Dowództwie Lotnictwa i OPL SGO „Narew”[13]
dowódca plutonu	ppor. Edward Kaczmarczyk
dowódca 3 baterii	kpt. Franciszek Burski
dowódca plutonu	ppor. Kazimierz Ignacy Oświęcimski
dowódca 4 baterii	por. Grzegorz Łupiński
dowódca plutonu	ppor. Tadeusz Maciej Woźniak
dowódca 5 baterii	por. Roman Władysław Zwil	dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 71
dowódca plutonu	ppor. Aleksander Jarzęcki	oficer zwiadowczy baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 71
na kursie	kpt. Zygmunt III Malinowski

Żołnierze dywizjonu – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[14]

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Zając Józef[15]	podporucznik rezerwy		Dyrekcja PKP we Lwowie	Katyń

Symbole dywizjonu

Sztandar

Osobny artykuł: polskie sztandary wojskowe.

5 maja 1938 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór sztandaru 6 daplot^[16].
22 listopada 1938 roku we Lwowie Minister Spraw Wojskowych, gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki wręczył sztandar dowódcy dywizjonu, ppłk. Ireneuszowi Kobielskiemu. Ceremonię poprzedziła msza celebrowana przez biskupa polowego Józefa Gawlinę, który dokonał poświęcenia sztandaru^[17].
Sztandar aktualnie eksponowany jest w Instytucie gen. Sikorskiego w Londynie^[17].

Opis sztandaru^[18]

Na prawej stronie płatu sztandaru był umieszczony w rogach numer dywizjonu według wzoru ustalonego w „Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych” nr 6 z 1937, poz. 77.
Na lewej stronie płatu sztandaru znajdują się na tarczach w poszczególnych rogach:

• w prawym górnym – wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
• w prawym dolnym – godło miasta Lwowa
• w lewym górnym – wizerunek św. Barbary - patronki artylerzystów
• w lewym dolnym – odznaka pamiątkowa 6 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej

Na dolnym ramieniu Krzyża Kawalerskiego wyhaftowany napis „Lwów 22 X 1924”, upamiętniający datę i miejsce powstania 6 samodzielnej baterii artylerii przeciwlotniczej.

Odznaka pamiątkowa

13 sierpnia 1932 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej artylerii przeciwlotniczej.

Uwagi

1. Koszary przy ul. Teatyńskiej mieściły się w byłym klasztorze.
2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[11].

Przypisy

1. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 770.
2. Uroczyste otwarcie świetlicy 6 dyonu art. plotn., „Polska Zbrojna” Nr 5 z 5 stycznia 1933 r. s. 6.
3. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 373.
4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 14 lipca 1926 roku, s. 214.
5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 21 stycznia 1930 roku, s. 8.
6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 101.
7. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 729.
8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 14 lipca 1926 roku, s. 214, 216.
9. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 414.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 63, kpt. Wojtowicz został przeniesiony do 1 paplot, a na jego miejsce przybył z 11 pap kpt. Józef Popiel.
11. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 310, został przeniesiony z 2 do 6 pac z równoczesnym przydziałem do 6 sam. dyonu art. plot..
13. Barancewicz 2013 ↓, s. 390.
14. Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
15. Księgi Cmentarne – wpis 4251.
16. Dodatek Tajny Nr 6 do Dziennika Rozkazów M.S.Wojsk. z 05.05.1938 r. Nr 6, poz. 70.
17. Satora 1990 ↓, s. 343.
18. Moszumański 1996 ↓, s. 113.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Witold Barancewicz: Sprawozdanie z przebiegu działań wojennych baterii motorowej artylerii przeciwlotniczej nr 20 w czasie od 24 sierpnia do 22 września 1939 r.. W: Polska obrona przeciwlotnicza 1939. T. 3. Centralne Archiwum Wojskowe, 2013, seria: Wojskowe teki archiwalne. ISBN 978-83-63374-19-8.
• Zbigniew Moszumański. Sztandary i odznaki jednostek przeciwlotniczych do roku 1939. „Przegląd Wojsk Lądowych”. 9 (447), 1996. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0478-6688.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.