Garnizon Lwów

Garnizon Lwów – garnizon we Lwowie zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe Cesarskiej i Królewskiej Armii, Wojska Polskiego II RP, Armii Czerwonej, Wehrmachtu, Armii Radzieckiej i Sił Zbrojnych Ukrainy.

Lwów - lata 30. XX w.

Cesarski i Królewski garnizon

• 11 Korpus
• 11 Dywizja Piechoty
• 30 Dywizja Piechoty

• VX Brygada Piechoty (30 i 80 pp)
• C. i K. 30 Pułk Piechoty
• C. i K. Komenda 55 Pułku Piechoty i II batalion
• C. i K. Komenda 80 Pułku Piechoty oraz I i III batalion
• C. i K. Komenda 95 Pułku Piechoty oraz I IV batalion
• II Batalion 15 Pułku Piechoty z Tarnopola
• C. i K. 30 Batalion Strzelców Polnych

• 4 Dywizja Kawalerii
• C. i K. Komenda XXI Brygada Kawalerii (1 p.uł. Lwów, 9 pdrag. Brody, 15 pdrag. Żółkwia)
• C. i K. 1 Pułk Ułanów
• C. i K. Komenda 3 Brygady Kawalerii Obrony Krajowej
• C. i K. 1 Pułk Ułanów Obrony Krajowej

• C. i K. VXXXV Brygada Obrony Krajowej
• C. i K. 19 Pułk Piechoty Obrony Krajowej
• C. i K. 85 Pułk Piechoty Obrony Krajowej

• 11 Brygada Artylerii Polowej
• C. i K.11 Batalion Saperów
• C. i K. 3 Pułk Taborów
• Dywizjon Taborów Nr 11

• Szkoła Kadetów Piechoty
• Komenda Placu Nr 11
• Sąd Garnizonowy
• Sąd Obrony Krajowej
• Szpital Garnizonowy Nr 14
• Dom Inwalidów
• Pływalnia wojskowa przy ul. Pełczyńskiej

Garnizon Wojska Polskiego II RP

Prestiż miasta w okresie II Rzeczypospolitej podnosił fakt, że było ono dużym garnizonem wojskowym. Stacjonowały w nim między innymi:

Wyższe dowództwa, władze terytorialne i lokalne

• Inspektorat Armii Nr 5 (1921-1926)
• Inspektorat Armii z siedzibą we Lwowie (1926-1939)^[1]
• Dowództwo Okręgu Generalnego "Lwów" (1919-1921)
• Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VI pl. Bernardyński 6^[2] (1921-1939)
• Okręgowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego ul. Jabłonowskich^[2]
• Komenda Garnizonu Lwów ul. Wałowa 6^[2]
• Komenda Miasta Lwów ul. Wałowa 6^[2]

Obsada personalna komendy miasta w marcu 1939^[3][a]

• komendant miasta – ppłk piech. Jan Chodźko-Zajko †1940 Charków
• adiutant – rtm. adm. (kaw.) Kazimierz Maksymilian Burnatowicz †1940 Charków
• kierownik referatu mobilizacyjnego – kpt. adm. (art.) Leopold Klemens Korczak †1940 Charków
• kierownik referatu OPL – kpt. adm. (piech.) Karol Bronisław Antoni Bereźnicki †1940 Charków
• kierownik referatu bezpieczeństwa i dyscypliny – kpt. adm. (art.) Tadeusz II Kowalski †1940 Charków
• kierownik referatu administracyjno-kwaterunkowego – kpt. adm. (piech.) Kazimierz Anastazy Siciński †1940 Charków

Osobny artykuł: Piechota.

• Dowództwo 5 Dywizji Piechoty
• 19 pułk piechoty Odsieczy Lwowa^[5] (od 27 lutego 1921 stacjonował w Cytadeli)
• 40 pułk piechoty Dzieci Lwowskich^[6]
• I/26 pułku piechoty^[7]
• Dowództwo Lwowskiej Brygady Obrony Narodowej ul. Jabłonowskich^[2]
• batalion ON "Lwów I"
• batalion ON "Lwów II"

Osobny artykuł: Kawaleria.

• Inspektorat Jazdy przy Inspektoracie Armii Nr 5 (1921-1924)
• Dowództwo 4 Dywizji Kawalerii (1924-1930)
• Dowództwo VI Brygady Jazdy (1921-1924)
• Dowództwo XVI Brygady Kawalerii (1924-1930)
• 14 pułk Ułanów Jazłowieckich^[8] (ul. Łyczakowska)

Osobny artykuł: Artyleria.

• Dowództwo 6 Grupy Artylerii
• 5 Lwowski pułk artylerii lekkiej
• 6 pułk artylerii ciężkiej Obrońców Lwowa
• 6 dywizjon artylerii przeciwlotniczej

Oddziały pozostałych broni

• 6 pułk lotniczy
• 6 batalion pancerny
• 6 dywizjon żandarmerii pl. Bema 3^[2]
• Kadra 6 dywizjonu taborów (w 1939 r. przeniesiona do Jaworowa)
• 2/VI batalion wartowniczy

Osobny artykuł: Służba sprawiedliwości.

• Wojskowy Sąd Okręgowy nr 6 ul. Zamarstynów 9^[2]
• Wojskowa Prokuratura Okręgowa nr 6 ul. Zamarstynów 9^[2]
• Wojskowy Sąd Rejonowy
• Wojskowe Więzienie Śledcze nr 6

Osobny artykuł: Służba uzbrojenia.

• Pomocnicza Składnica Uzbrojenia nr 6

Osobny artykuł: Służba zdrowia.

• 6 Szpital Okręgowy im. Jana III ul. Łyczakowska 26^[2]
• 6 batalion sanitarny (1922-1931)

Osobny artykuł: Służba intendentury.

• Składnica Materiału Intendenckiego nr 6 ul. Janowska 21^[2]

Służba uzupełnień (poborowa)

• Powiatowa Komenda Uzupełnień Lwów Miasto (do 1 IX 1938) ul. św. Jacka 1^[2]
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Lwów Powiat (do 1 IX 1938) ul. Kurkowa 12^[2]
• Komenda Rejonu Uzupełnień Lwów Miasto (1938–1939)
• Komenda Rejonu Uzupełnień Lwów Powiat (1938–1939)

Szkoły

• Korpus Kadetów nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego ul. Kadecka 32^[2]

Garnizon Armii Radzieckiej

• Dowództwo Przykarpackiego Okręgu Wojskowego

Garnizon Sił Zbrojnych Ukrainy

• Dowództwo korpusu

Zobacz też

• Oblężenie Lwowa (1672)
• Obrona Lwowa 1939

Uwagi

1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[4].

Przypisy

1. Według planu "Wschód" inspektorat był zalążkiem Dowództwa Armii "Podole".
2. Informator 1939 ↓, s. 16.
3. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 838.
4. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
5. Satora 1990 ↓, s. 56.
6. Satora 1990 ↓, s. 88.
7. Satora 1990 ↓, s. 66.
8. Satora 1990 ↓, s. 212.

Bibliografia

• Ilustrowany informator miasta Lwowa ze spisem miejscowości województwa lwowskiego na rok 1939. Juliusz Brunelik (red.). Lwów: Zdzisław Jaśkiewicz ; Juliusz Brunelik, 1939.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Adam A. Ostanek, VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921-1939, Warszawa 2013.
• Adam A. Ostanek, Życie codzienne żołnierzy garnizonu lwowskiego w okresie międzywojennym, "Przegląd Wschodni" 2016, tom XIV, zeszyt 2 (54), s. 373-422.