36 Batalion Celny

36 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

36 Batalion Celny

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1922
Tradycje
Kontynuacja	36 batalion SG
Dowódcy
Pierwszy	płk Aleksander Czunichin-Karwecki
Organizacja
Dyslokacja	Łódź[1] Korzec (od XII 1921)[1]
Formacja	Bataliony Celne
Podległość	MSW

Rozmieszczenie 36 batalionu celnego

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 36 batalion celny powstał od podstaw (nowo formowany) w granicach DOG Łódź. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych^[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych^[3].

Pomimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nienadających się do dalszej służby wojskowej^[4].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”^[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną^[5]. 36 batalion celny przemianowany został na 36 batalion Straży Granicznej.

Osobny artykuł: 36 batalion Straży Granicznej.

Służba celna

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień^[6]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście^[7].

Sąsiednie bataliony

• 26 batalion celny ⇔ 24 batalion celny – XII 1921^[8]

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu

stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
płk piech.	Aleksander Czunichin-Karwecki[1]	1 XII 1921 – 1 X 1922[9]	emeryt[10]

Struktura organizacyjna

Ordre de Bataille 36 batalionu celnego w Korcu na dzień 1 grudnia 1921[9]
kompanie	1. Myszakówka[a]	2. Ujście[b]	3. Kobyla[11]	4. Korzec
dowódcy	por. Antoni Dubiec	por. Łyczkowski	por. Piwakowski	por. Radczenko
wartownie	Myszakówka	Leśniczówka	Futor Monastyrski[c]	Bryków
	Huta Korecka[d]	Leśniczówka	Morozówka	Bogdanówka
	Prikrenska	Ujście	Kobyla	Babin[e]
	Rubryk	Szopy Uścieńskie[f]	Leśniczówka	Babin
	Perełysionka	Ok. wsi Młynek Spalony[g]	Starożów	Nowe Miasto
		Berezówka[h]	Frankopol	Żydkówka
				Cegielnia
				Korzec (szosa)
				Szytnia
OdeB 36 batalionu celnego w Korcu na dzień 1 października 1922.
kompanie	1. Huta Nowa[i]	2. Ujście	3. Kobyla	4. Korzec
dowódcy	por. Bukowski	por. Antoni Dubiec	por. Rudka	ppor. Teuchman
wartownie	Myszakówka	Frankopol	Chutor Czerniewski	Bogdanówka
	Huta Korecka	Ujście	Morozówka	Babin
	chut. Kołyczewo[j]	Szopy	Kobyla	chut. Czaplinek
	Huta Nowa[k]	Młynek Spalony	chut. Kobyla	Korzec (szosa)
	Pomiary[l]	Berezówka	Storożów[m]
	Siwki

Uwagi

1. Położona na zachód od w. Dubniki ob. rejon nowogrodzki, nie istnieje
2. Obecnie rejon korzecki
3. Położony na północ od m. Korzec, nie istnieje
4. Położona na południowy zachód od Klonowej, ob. rejon nowogrodzki, nie istnieje
5. rejon korzecki
6. Położone na pół. wschód od Ujścia, obecnie nie istnieją
7. Położony na pół. wschód od Ujścia, obecnie nie istnieje
8. Położona na pół. wschód od Ujścia, obecnie nie istnieje
9. Położona na zachód od Klonowej, ob. rejon nowogrodzki, nie istnieje
10. Położone na zachód od Klonowej, ob. rejon nowogrodzki, nie istnieje
11. Położona na południowy zachód od Klonowej, ob. rejon nowogrodzki, nie istnieje
12. Położone na północny zachód od Klonowej, ob. rejon nowogrodzki, nie istnieją
13. rejon korzecki

Przypisy

1. Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 15.
2. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
3. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
4. Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
5. Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
6. Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
7. Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
8. WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
9. OdeB batalionów celnych ↓, s. 36bc.
10. Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 22.
11. Kobyla, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 208.

Bibliografia

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• TeresaT. Prengel-Boczkowska TeresaT., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
• Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
• Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.