123 Batalion WOP

123 batalion Wojsk Ochrony Pogranicza/batalion odwodowy Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza/batalion graniczny Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza – zlikwidowany samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną.

123 batalion WOP

Batalion odwodowy PB WOP
Batalion graniczny PB WOP

Budynek koszarowy gdzie stacjonował sztab 123 batalionu WOP (styczeń 2003)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1951; 1984
Rozformowanie	1964?; 1989
Tradycje
Rodowód	13 komenda odcinka 42 batalion OP
Organizacja
Numer	JW 1655[1]
Dyslokacja	Szczecin
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Podległość	12 Brygada WOP Pomorska Brygada WOP

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu MBP nr 043/org z 3 czerwca 1950, na bazie 8 Brygady Ochrony Pogranicza, sformowano 12 Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 42 batalion Ochrony Pogranicza przemianowano na 123 batalion Wojsk Ochrony Pogranicza^[2].

Według Prochwicza:

W 1964 rozformowano 123 batalion WOP, a podległe strażnice zostały włączone bezpośrednio pod sztab 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie^[3].

Według Jackiewicza:

W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano batalion. W jego miejsce zorganizowano sekcję zwiadu i kompanię odwodową. Strażnice podporządkowano bezpośrednio brygadzie^[4].

Świetlica 1 kompanii batalionu odwodowego PB WOP. Przemawia d-ca batalionu odwodowego mjr Wandowicz, obok siedzi mjr Wiśniewski (lipiec 1978)

W wyniku reorganizacji Wojsk Ochrony Pogranicza, w październiku 1984 sformowano ponownie batalion graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie^[5] według etatu nr 44/0103 o stanie osobowym na okres „W” 282 żołnierzy oraz na okres „P” 223 żołnierzy, który funkcjonował do 31 października 1989, a 1 listopada 1989 został rozformowany. Podległe strażnice weszły w podporządkowanie bezpośrednio pod sztab dowódcy Pomorskiej Brygady WOP^{[uwaga 1]}.

Struktura organizacyjna

• dowództwo
• strażnica nr 59 – Kamieniec
• strażnica nr 60 – Barnisław
• strażnica nr 61 – Dołuje
• strażnica nr 62 – Dobra
• strażnica nr 63 – Rzędziny

31 grudnia 1959 batalionowi WOP Szczecin podlegały:

• 11 strażnica WOP II kategorii Stolec
• 12 strażnica WOP I kategorii Dobra
• 13 strażnica WOP III kategorii Szczecin (Wołczkowo)
• 14 strażnica WOP III kategorii Mierzyn
• 15 strażnica WOP II kategorii Dołuje
• 16 strażnica WOP III kategorii Bobolin
• 17 strażnica WOP I kategorii Broniszewo
• 18 strażnica WOP IV kategorii Kołbaskowo
• 19 strażnica WOP III kategorii Rosówek
• 20 strażnica WOP II kategorii Kamieniec

Struktura batalionu i numeracja strażnic na dzień 1 stycznia 1964

• 4 strażnica WOP lądowa III kategorii Karszno
• 5 strażnica WOP lądowa III kategorii Myślibórz Wielki
• 6 strażnica WOP lądowa I kategorii Dobieszczyn
• 7 strażnica WOP lądowa II kategorii Stolec
• 8 strażnica WOP lądowa II kategorii Dobra
• 9 strażnica WOP lądowa I kategorii Kościno im. kpt. Wasyla Wojczenki ps. „Sasza”
• 10 strażnica WOP lądowa I kategorii Broniszewo
• 11 strażnica WOP lądowa III kategorii Kołbaskowo
• 12 strażnica WOP lądowa III kategorii Kamieniec.

Żołnierze batalionu

Dowódcy batalionu^[6]:

• Bolesław Bonczar (20.11.1950–31.03.1951)
• kpt. Zdzisław Bujkiewicz (do 1952)
• kpt./mjr/ppłk Mieczysław Koladyński (1952–1964)^[6].

Dowództwo batalionu w 1955^[7]:

• dowódca batalionu – mjr Mieczysław Koladyński
• zastępca dowódcy batalionu do spraw politycznych – por. Andrzej Musielak
• zastępca dowódcy batalionu do spraw specjalnych – kpt. Jan Kapusta
• szef sztabu batalionu – por. Tadeusz Kubiak
• kwatermistrz – kpt. Adam Ferber.

Uwagi

1. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Biuro Organizacyjno-Prawne OP-I-02948/89. Zarządzenie Organizacyjne Nr 0357/Org z dnia 29 września 1989 r. Na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 maja 1989 r. akceptującej kierunki zmian w organizacji jednostek WOP, ujęte w ramowym planie restrukturyzacji Wojsk Ochrony Pogranicza – Dowódca WOP w terminie do 31 października 1989 r. Rozformuje:

   • Batalion Graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie istniejący w według etatu nr 44/0103 o stanie osobowym na okres „W” 282 żołnierzy oraz na okres „P” 223 żołnierzy...

Przypisy

1. ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
2. Jackiewicz 1998 ↓, s. 59–60.
3. Prochwicz 2011 ↓, s. 238.
4. Jackiewicz 1998 ↓, s. 62.
5. Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
6. Historia PBWOP ↓, s. 346.
7. Historia PBWOP ↓, s. 178.

Bibliografia

• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
• Archiwum SG Historia Pomorskiej Brygady WOP. Szczecin 1961.