Strażnica WOP Barnisław

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Barnisław – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną/Republiką Federalną Niemiec^[b].

Strażnica WOP Barnisław

Strażnica SG w Barnisławiu

W głębi były budynek strażnicy w Barnisławiu (maj 2011)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	2 stycznia 2003[1]
Tradycje
Rodowód	62 strażnica WOP
Kontynuacja	GPK SG w Kołbaskowie
Organizacja
Dyslokacja	Barnisław
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	13 komenda odcinka 42 batalion OP 123 batalion WOP 12 PB WOP bg PB WOP w Szczecinie Pomorska Brygada WOP Pomorski Oddział SG

Granica polsko-niemiecka w Barnisławcu (maj 2011)

Strażnica Straży Granicznej w Barnisławiu – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 13 komendy odcinka Szczecin jako 62 strażnica WOP (Barnisław)^[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948, 62 strażnica OP Barnisław (Broniszewo) została włączona w struktury 42 batalionu OP, a 1 stycznia 1951 123 batalionu WOP w Szczecinie^[4][5].

15 marca 1954 nadano strażnicom nowe numery^[c], 62 strażnica WOP I kategorii otrzymała nr 60 w skali kraju^[7][8].

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica specjalna Broniszewo miała nr 9 w 12 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[9].

1 stycznia 1960 funkcjonowała jako 17 strażnica WOP Broniszewo I kategorii w strukturach 123 batalionu WOP w Szczecinie^[10] .

1 stycznia 1964 strażnica WOP nr 10 Broniszewo uzyskała status strażnicy lądowej i zaliczona została do I kategorii w strukturach 123 batalionu WOP Szczecin^[11], który rozformowano w 1964, a podległe strażnice zostały włączone bezpośrednio pod sztab 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie^[12][10] .

1 czerwca 1968 strażnica WOP nr 11 Broniszewo miała status strażnicy technicznej I kategorii podległej bezpośrednio pod sztab 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie^[4].

Żołnierze WOP z poboru wiosna 76, wyjście do cywila (październik 1978)

W drugiej połowie 1984 utworzono batalion graniczny WOP Szczecin^[13] i w jego strukturach funkcjonowała Strażnica WOP Barnisław.

Do 31 października 1989 strażnica podlegała dowódcy batalionu granicznego Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie, jako Strażnica WOP lądowa rozwinięta w Barnisław^[d].

1 listopada 1989 rozformowano Batalion Graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie i strażnicę podporządkowano bezpośrednio dowódcy Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie, już jako Strażnica WOP lądowa w Barnisławiu^[e]. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991.

Straż Graniczna:

16 maja 1991, po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza^[14], strażnica w Barnisławiu weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej^[15] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Barnisławiu^[16] (Strażnica SG w Barnisławiu).

W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym, tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie Strażnicy SG w Barnisławiu^[17] i GPK SG w Rosówku^[18], a ochraniany odcinek granicy, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Kołbaskowie^[f][16].

Ochrona granicy

Żołnierze WOP z PM-63 RAK i motocykl WSK-125 (marzec 1983)

W 1960 17 strażnica WOP Broniszewo I kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej od długościi 5700 m:

• Włącznie od znaku granicznego nr 773, wyłącznie do znaku gran. nr 786.

W 1963 została rozwiązana 16 strażnica WOP Bobolin kat. III^[g]. Odcinek rozformowanej strażnicy przejęły strażnice WOP: Barniszew i Dołuje. Styk między przyjmującymi strażnicami ustalono pomiędzy znakami granicznymi nr 788 i 789^[h].

W 1968 zainstalowano i włączono do eksploatacji urządzenia na podczerwień typu US-2 na całym odcinku strażnicy Barnisław^[i].

Straż Graniczna:

Kiedy nieuchronnie zbliżał się czas wejścia Polski do Unii Europejskiej, Pomorski Oddział SG przeszedł kolejne reorganizacje organów terenowych, będące swego rodzaju etapem procesu dostosowywania systemu ochrony granicy RP do standardów unijnych. W wyniku czego 15 października 2002 rozformowano i wyłączono z systemu ochrony granicy państwowej Strażnicę SG w Kamieńcu. Jej funkcje i obszar działania przejęła Strażnica SG w Barnisławiu^[17][16].

Strażnice sąsiednie

• 61 strażnica WOP Kamieniec ⇔ 63 strażnica WOP Dołuje – 1946
• 61 strażnica OP Kamieniec ⇔ 63 strażnica OP Dołuje – 1949
• 59 strażnica WOP Kamieniec ⇔ 61 strażnica WOP Dołuje – 15.03.1954
• 59b strażnica WOP Kołbaskowo ⇔ 60a strażnica WOP Bobolin – 1955
• 8 strażnica WOP Kołbaskowo kat. I ⇔ 10 strażnica WOP Bobolin kat. I – 1956
• 18 strażnica WOP Kołbaskowo kat. IV ⇔ 16 strażnica WOP Bobolin kat. III – 01.01.1960
• 11 strażnica WOP Kołbaskowo lądowa kat. III ⇔ 9 strażnica WOP Kościno lądowa kat. I im. kpt. Wasyla Wojczenki ps. „Sasza” – 01.01.1964
• 12 strażnica WOP Kamieniec techniczna ⇔ 10 strażnica WOP Kościno techniczna kat. II im. kpt. Wasyla Wojczenki ps. „Sasza” – 01.06.1968.

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Kamieńcu ⇔ Strażnica SG w Kościnie – 16.05.1991^[16]
• Strażnica SG w Gryfinie ⇔ Strażnica SG w Kościnie – 15.10.2002^[16].

Komendanci/dowódcy strażnicy

• ppor. Zygmunt Zuchaj (był w 10.1946)^[j]
• por. Bolesław Bonczar (03.03.1947–19.05.1949)
• ppor. Józef Tałaj (1952–1955)
• ppor. Longin Kaszyca (1955–1956)^[20]
• ppor. Feliks Michalak (1956–1959)
• por. Jan Prokop (1959–co najmniej do 1965)
• ---
• Maciej Sawiczewski
• Grzegorz Żurawski
• st. chor. sztab. Andrzej Krzymiński^[21]
• Włodzimierz Drużga.

Uwagi

1. Od 1991 strażnica Straży Granicznej
2. Od 3 października 1990 z RFN.
3. Rozkaz dowódcy WOP nr 04 z 22.02.1954^[6].
4. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Biuro Organizacyjno-Prawne OP-I-02948/89. Zarządzenie Organizacyjne Nr 0357/Org z dnia 29 września 1989 r. Na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 maja 1989 r. akceptującej kierunki zmian w organizacji jednostek WOP, ujęte w ramowym planie restrukturyzacji Wojsk Ochrony Pogranicza – Dowódca WOP w terminie do 31 października 1989 r. Rozformuje:

   • Batalion Graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie istniejący w według etatu nr 44/0103 o stanie osobowym na okres „W” 282 żołnierzy oraz na okres „P” 223 żołnierzy...
5. Zarządzenie Organizacyjne nr 0357/Org. z dnia 29 września 1989 r., etat Pomorskiej Brygady WOP wprowadzony Zarządzeniem Org. MSW Nr 0112/Org. z dnia 8 września 1984 r.
6. Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 r. zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
7. Rozkaz dowódcy WOP nr 011 z 21.01.1963.
8. Droga ze Szczecina obok Bobolina do Schwenetz.
9. Zarządzenie szefa WOP nr pf-9 z 24.02.1968.
10. Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 052 z 19.10.1946^[19] .

Przypisy

1. Techman 2011 ↓, s. 112.
2. Wykazy dyslokacyjne 1946 ↓, k. 119–123.
3. Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
4. Jackiewicz 1998 ↓, s. 61.
5. Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
6. Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
7. Wyganowski 2001 ↓, s. 279.
8. Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.7.
9. Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.192.
10. Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
11. Wykaz dyslokacyjny 1964 ↓, s. 590–620.
12. Prochwicz 2011 ↓, s. 238.
13. Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
14. Kozłowski 1993 ↓, s. 80.
15. Łach 2013 ↓, s. 295.
16. Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).
17. Techman 2011 ↓, s. 94.
18. Techman 2011 ↓, s. 95.
19. Rozkazy personalne D WOP ↓.
20. Historia PBWOP ↓, s. 177–199.
21. Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. st. chor. sztab. WOP/SG Andrzeja Krzymińskiego. emeryci-sg.org.pl, 2022-02-22. [dostęp 2022-02-22]. (pol.).

Bibliografia

• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Kazimierz Kozłowski: Pomorski Oddział Straży Granicznej. Tradycje i współczesność. Szczecin: Społeczny Komitet Fundacji Sztandaru Pomorskiego Oddziału SG, 1993.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Ryszard Techman: Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Andrzej Wyganowski: w: Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski, „Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek” : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r.. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.