Wołkowysk
miasto na Białorusi Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wołkowysk (biał. Ваўкавыск/Vaŭkavysk Waukawysk; ros. Волковыск, Wołkowysk) – miasto na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, stolica rejonu wołkowyskiego, nad Wołkowyją, w pobliżu jej ujścia do Rosi; 44 tys. mieszkańców (2010); przemysł maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, mineralny, drzewny, chemiczny, spożywczy; węzeł kolejowy.
 Centrum miasta | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+375 1512 | ||||
| Kod pocztowy |
231900 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
4 | ||||
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||||
 53°10′N 24°28′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie grodowym wołkowyskim w powiecie wołkowyskim województwa nowogródzkiego[2]. Miejsce obrad sejmiku generalnego Wielkiego Księstwa Litewskiego i sejmików ziemskich powiatu wołkowyskiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[3].
Gród został założony przez litewskiego księcia Mendoga. Następnie należał do książąt włodzimiersko-wołyńskich. W XIV wieku ponownie włączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego.
W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Wołkowysku mieściło się starostwo grodowe i siedziba powiatu w województwie nowogródzkim. Tu odbywały się sejmiki generalne dla całej Litwy. Do znaczniejszych rodzin Wołkowyska należeli m.in. Gołgowscy i Piotrowicze.
- 1386 – 11 stycznia na zamku w Wołkowysku poselstwo polskiej szlachty zawarło z Władysławem Jagiełłą umowę, na mocy której m.in. Jagiełło miał objąć polską koronę i Jadwigę Andegaweńską za żonę.
- 1507 – nadanie praw miejskich przez króla Zygmunta I Starego.
- 1522 – na zamku przebywał król Polski Zygmunt I Stary.
- 1569 – po unii lubelskiej miasto w Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- 1655 – zamek zniszczyły wojska szwedzkie Karola X Gustawa
- 1734 – fundacja klasztoru Jezuitów przez Katarzynę Elżbietę z Ogińskich Puzyninę, kasztelanową mścisławską, przy współudziale Józefa Antoniego i Salomei Katarzyny Kaczanowskich, podkomorstwa powiatu wołkowyskiego
- 1755 – konsekracja drewnianego kościoła Jezuitów (akademickiego)
- koniec XVIII wieku – ukończenie budowy murowanego klasztoru Jezuitów
- 1795 – po III rozbiorze Polski pod zaborem rosyjskim
- 25 czerwca 1800 – spalenie się kościoła Jezuitów[4]
- 1812 – spalenie miasta podczas walk wojsk Napoleona z wojskami rosyjskimi
- 1815 – kongres wiedeński – potwierdzenie przynależności do Rosji
- 1827 – spalenie się kościoła farnego pw. Św. Mikołaja
- 1863 – w powstaniu styczniowym wzięła udział kompania wołkowyska pod dowództwem Gustawa Strawińskiego
- 1886 – budowa linii kolejowej do Białegostoku
- 1906 – budowa linii kolejowej do Siedlec
- 1919–1939 – Wołkowysk w II Rzeczypospolitej w województwie białostockim; siedziba powiatu wołkowyskiego oraz wiejskiej gminy Biskupice
- 1919 – pod miastem ma miejsce pierwsze starcie wojsk polskich z bolszewikami w wojnie polsko-bolszewickiej
- 24 lipca 1919 – wyparcie sił polskich zajęcie miasta przez bolszewicką 16 Armię[5].
- 1920 – zdobycie miasta przez polską 3 Dywizję Piechoty Legionów gen. Leona Berbeckiego.
- 1922 – 8 grudnia koszary w mieście zajął 3 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego.
- 1924 – utworzono dowództwo VIII Brygady Kawalerii.
- Widoki Wołkowyska z czasów II Rzeczypospolitej:
Panorama
Rynek
Ulica Kościuszki
Ulica Szeroka
Dworzec kolejowy
Kościół katolicki pw. św. Stanisława Kostki (zniszczony)
Kościół św. Wacława
Starostwo
Magistrat
Urząd pocztowy
Gimnazjum Państwowe im. Króla Stefana Batorego
Dom Napoleona
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
_(3).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
- 1939 – w czasie kampanii wrześniowej sformowana została Rezerwowa Brygada Kawalerii „Wołkowysk”.
- 1939–1941 – okupowany przez ZSRR, miejsce przetrzymywania przez Armię Czerwoną jeńców polskich, wywózki Polaków
- 1941–1944 – okupowany przez Niemcy, zagłada ludności żydowskiej
- 1949 – ostatnie walki Armii Krajowej w okolicach miasta
- 1945–1991 – w Białoruskiej SRR
- od 1991 w Republice Białorusi
Wybrane zabytki:
.jpg)
.jpg)
- Góra Zamkowa (Góry Szwedzkie) z miejscem po zamku z XIV w.
- kościół parafialny pw. św. Wacława z 1841 r.
- cerkiew prawosławna pw. św. Mikołaja z 1847 r.
- cmentarz powstańców styczniowych 1863 r. i żołnierzy Wojska Polskiego poległych w latach 1919–1920
- koszary 3 Pułku Strzelców Konnych
- Dworek, przed wojną tzw. Dom Napoleona, po wojnie tzw. Dom Bagrationa – obecnie muzeum historyczno-wojskowe.
Nieistniejące:
- Kościół farny pw. św. Mikołaja – drewniany, położony na obrzeżach miasta, spłonął w październiku 1827 roku[6].
- Kościół i klasztor jezuitów – drewniany kościół i klasztor w 1734 roku ufundowali Katarzyna Elżbieta z Ogińskich Puzynina, kasztelanowa mścisławska oraz podkomorzy wołkowyski Józef Antoni Kaczanowski i jego żona Salomea Katarzyna oraz o. Jerzy Linowski. Staraniem rektora słonimskiego, o. Kazimierza Stankiewicza, w r. 1753 na danym przez miasto placu rozpoczęto budowę nowego kościoła pw. Najświętszego Odkupiciela, poświęconego w r. 1755 i konsekrowanego w r. 1757 przez biskupa wileńskiego Jana Zienkowicza. Kościół usytuowany był w centrum miasta, na wschód od rynku. Został wzniesiony z drewna, na murowanych piwnicach i posiadał dwuwieżową fasadę. Świątynia posiadała trzy krypty: jedną pod wielkim ołtarzem, przeznaczoną na pochówek fundatorów i zakonników, oraz dwie pod ołtarzami bocznymi: rodziny Bułharynów oraz dla studentów kolegium i służby. Po kasacie zakonu jezuitów w r. 1773 szkoła jezuitów została podporządkowana Komisji Edukacji Narodowej, jako podwydziałowa, a kościół funkcjonował pod nazwą akademickiego do 25 czerwca 1800 roku, kiedy spłonął[6]. W 1773 roku obok drewnianego klasztoru na krótko przed kasatą wzniesiono murowany klasztor. Był on parterowy i 7-osiowy[6].
- Synagoga[7] – wybudowana w pierwszej połowie XIX wieku. Umiejscowiona została przy Dziedzińcu Szkolnym następnie zmienionym na ul. Berka Joselewicza. Obecnie ul. Lenina. Bożnicę w 1941 spalili Niemcy[8]. Była także druga synagoga wybudowana w latach 30. XX wieku przy ulicy Zamościańskiej. W latach 60. została rozebrana by uzyskać teren pod budowę kombinatu chlebowego[9].
Od czasów II RP w Wołkowysku funkcjonuje klub sportowy Sokół Wołkowysk. Do 1939 roku w mieście funkcjonowały także kluby sportowe WTS Wołkowysk oraz Przyszłość Wołkowysk.
- Barys Batura – białoruski działacz polityczny i sportowy, samorządowiec, członek i przewodniczący Rady Republiki;
- Ludwik Benoit – polski aktor teatralny i filmowy,
- Rafał Lemkin - prawnik, twórca konwencji o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa,
- Benjamin Blumenfeld – radziecki szachista,
- Jerzy Bołędź – polski właściciel ziemski i działacz społeczny związany z Grodzieńszczyzną, poseł na Sejm IV kadencji (1935–1938),
- Janusz Brochwicz-Lewiński – polski żołnierz Armii Krajowej w batalionie „Parasol”, generał brygady,
- Aleksandr Diediuszko – rosyjski aktor telewizyjny i filmowy,
- Elijjahu Golomb – twórca żydowskich sił samoobrony w Mandacie Palestyny w latach 1920–1945, architekt Hagany,
- Dawid Janowski – francuski szachista polskiego pochodzenia, uczestnik meczu o mistrzostwo świata z Emanuelem Laskerem,
- Eugeniusz Kabatc – polski prozaik oraz tłumacz literatury[10],
- Włodzimierz Kalinowski – białoruski działacz społeczny, polityk, prawnik i historyk.
- Maciej Kasperowicz – rosyjski inżynier, działacz mniejszości rosyjskiej w Polsce, senator II RP.
- Tadeusz Kruczkowski – polski historyk, działacz mniejszości, polskiej na Białorusi, prezes Związku Polaków na Białorusi w latach 2000–2005,
- Stanisław Plewa – polski geofizyk, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie,
- Teresa Torańska – polska dziennikarka i pisarka,
- Zerach Warhaftig – żydowski prawnik i polityk, sygnatariusz Deklaracji Niepodległości Izraela,
- Zofia Wilczyńska – polska aktorka,
- Janina Żejmo – radziecka aktorka
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
