Straż Graniczna (Polska)
jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja wykonująca zadania związane z ochroną granicy państwowej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Straż Graniczna (SG) – jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja wykonująca zadania związane z ochroną granicy państwowej i kontrolą ruchu granicznego w Rzeczypospolitej Polskiej. Jest organem ścigania. Komendant Główny Straży Granicznej jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach ochrony granicy państwowej. Nadzór nad formacją sprawuje minister właściwy ds. wewnętrznych.
 | |
 Siedziba Komendy Głównej SG w Warszawie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
16 maja 1991 |
| Komendant Główny Straży Granicznej |
gen. bryg. SG Robert Bagan |
| zastępca Komendanta Głównego |
gen. bryg. SG Wioleta Gorzkowska |
| Budżet | |
| Zatrudnienie |
17 907 (2016)[2] |
| Adres | |
| 02-514 Warszawa al. Niepodległości 100 | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°11′58,93″N 21°00′45,27″E | |
| Strona internetowa | |
.JPG)
Okres II Rzeczypospolitej
Lata 1919–1919
Lata 1922–1923
Lata 1928–1939
Okres Polski Ludowej
Okres III Rzeczypospolitej
Współczesna Straż Graniczna została powołana do życia ustawą z dnia 12 października 1990[3], jej funkcjonowanie rozpoczęło się 16 maja 1991 wraz z rozformowaniem Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP).
| Skład organizacyjny i etatowy nowopowstałej Straży Granicznej (według stanu z 16 maja 1991)[4] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Lp. | Nazwa jednostki Straży Granicznej | Nr etatu | Ilość funkcjonariuszy | Ilość prac. urzęd. państw. |
| 1 | Komenda Główna SG w Warszawie | 44/01 | 323 | 116 |
| 1.1 | Oddział Administracyjno–Gospodarczy Komendy Głównej SG w Warszawie | 44/02 | 299 | 42 |
| 1.2 | Graniczna Placówka Kontrolna SG Portu Lotniczego Warszawa-Okęcie | 44/03 | 262 | 4 |
| 1.3 | Reprezentacyjny Zespół Artystyczny SG „Granica” | 44/04 | 3 | 32 |
| 2 | Karpacki Oddział SG w Nowym Sączu | 44/05 | 945 | 187 |
| 3 | Beskidzki Oddział SG w Cieszynie | 44/06 | 816 | 77 |
| 4 | Śląski Oddział SG w Raciborzu | 44/07 | 681 | 77 |
| 5 | Sudecki Oddział SG w Kłodzku | 44/08 | 656 | 50 |
| 6 | Łużycki Oddział SG w Lubaniu | 44/09 | 1807 | 88 |
| 7 | Lubuski Oddział SG w Krośnie Odrzańskim | 44/010 | 1290 | 143 |
| 8 | Pomorski Oddział SG w Szczecinie | 44/011 | 1545 | 126 |
| 9 | Bałtycki Oddział SG w Koszalinie | 44/012 | 559 | 56 |
| 10 | Kaszubski Oddział SG w Gdańsku | 44/013 | 878 | 83 |
| 11 | Warmińsko-Mazurski Oddział SG w Kętrzynie | 44/014 | 306 | 17 |
| 12 | Podlaski Oddział SG w Białymstoku | 44/015 | 952 | 70 |
| 13 | Nadbużański Oddział SG w Chełmie | 44/016 | 853 | 95 |
| 14 | Bieszczadzki Oddział SG w Przemyślu | 44/017 | 858 | 78 |
| 15 | Orkiestra Reprezentacyjna SG w Nowym Sączu | 44/018 | 61 | 2 |
| 16 | Centrum Szkolenia SG w Kętrzynie | 44/019 | 236 | 61 |
| 17 | Ośrodek Szkolenia SG w Krośnie Odrzańskim | 44/020 | 97 | 4 |
| 18 | Ośrodek Szkolenia SG w Koszalinie | 44/021 | 49 | 12 |
| 19 | Ośrodek Tresury Psów Służbowych SG w Żarce | 44/022 | 72 | 3 |
| 20 | Ośrodek Szkolenia Sportowego SG w Szklarskiej Porębie | 44/023 | 8 | 3 |
| 21 | Archiwum SG w Kętrzynie | 44/024 | 3 | 8 |
| Razem | 13559 | 1432 | ||
Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2002 roku został ustalony znak graficzny Straży Granicznej[a].
- Komenda Główna Straży Granicznej
- Komendant Główny Straży Granicznej: gen. dyw. SG Robert Bagan[5]
- Zastępca Komendanta Głównego Straży Granicznej: gen. bryg. SG Tomasz Michalski[6]
- Zastępca Komendanta Głównego Straży Granicznej ds. logistycznych: gen. bryg. SG Wioleta Gorzkowska[7]
- Zastępca Komendanta Głównego Straży Granicznej ds. granicznych: gen. bryg. SG Grzegorz Niemiec[8]
- Komendy Oddziałów Straży Granicznej (OSG)
W skład struktur oddziałów Straży Granicznej wchodzą placówki SG oraz dywizjony SG (te ostatnie występują jedynie w Morskim OSG).
- Wyższa Szkoła Straży Granicznej w Koszalinie (dawniej: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie);
- Ośrodki szkolenia:
Archiwum Straży Granicznej mieści się w Szczecinie.
- pojazdy obserwacyjne przeznaczone do patrolowania terenu, wykrywania i rozpoznawania obiektów, rejestracji na taśmie wideo wyników prowadzonej obserwacji i określania współrzędnych położenia obiektu, wyposażone w termowizor i noktowizor
- urządzenia do kontroli bagaży promieniami rentgena
- samochody terenowe typów Land Rover Defender, Mercedes G, Mitsubishi Pajero[b] oraz Jeep Wrangler[9]
- motocykle KTM LC 4E
- wszędołazy Honda TRX 300 FWX
- skutery śnieżne t. Scandic
- rowery
- pojazdy patrolowe typu Segway
- cyfrowe centrale telefoniczne, centra radiowe i radiotelefony
Na terenach, które są trudno dostępne pojazdom mechanicznym, Straż Graniczna może pełnić także służbę na koniach.
W Morskim Oddziale SG (MOSG) od 2005 działa Zautomatyzowany System Radarowego Nadzoru (ZSRN) polskich obszarów morskich. Obejmuje on swoim zasięgiem wschodni odcinek morskiej granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Federacją Rosyjską (obwód królewiecki), jest on zintegrowany z istniejącymi systemami radarowymi oraz systemami automatycznej identyfikacji statków (AIS, SWIBŻ). System ten umożliwia objęcie stałym nadzorem radiolokacyjnym morza na wschodnim odcinku granicy Polski oraz morskich wód wewnętrznych w Zatoce Gdańskiej i na Zalewie Wiślanym.
Statki powietrzne
| Typ | Liczba | Zdjęcie | Przeznaczenie | Przypisy |
|---|---|---|---|---|
| Śmigłowce | ||||
| PZL Kania | 5 |  |
patrolowo-poszukiwawcze | [10][11] |
| PZL W-3AM Anakonda | 1 |  |
patrolowo-poszukiwawcze | [12][11] |
| EC 135 P3H | 1 |  |
patrolowo-poszukiwawcze | [13][11] |
| Robinson R44 | 1 |  |
szkoleniowy | [14][11] |
| Samoloty | ||||
| PZL M-20 Mewa | 1 |  |
pasażersko-szkoleniowe | [15][11] |
| PZL M28 | 1 |  |
patrolowo-rozpoznawcze | [15][11] |
| PZL-104MF Wilga 2000 | 4 |  |
patrolowo-poszukiwawcze | [15][11] |
| ASP S15-1 Stemme | 2 |  |
patrolowo-poszukiwawcze | [15][11] |
| Let L-410UVP E-20 | 2 |  |
patrolowo-rozpoznawcze | [16][11] |
Jednostki pływające
W siłach Morskiego Oddziału Straży Granicznej znajdują się jednostki pływające takie jak m.in.:
- Pełnomorska jednostka patrolowa typu OPV[17]:
- „Generał Józef Haller” (SG-301)[18]
- Patrolowce projektu SKS-40:
- Patrolowce typu Patrol 240 Baltic:
- „Patrol 1” (SG-111)
- „Patrol 2” (SG-112)
- Łodzie interwencyjno-pościgowe typu SAR-1500:
- „Strażnik-1” (SG-211)
- „Strażnik-2” (SG-212)
- Łodzie interwencyjno-pościgowe typu IC 16 M III:
- „Strażnik-3” (SG-213)
- „Strażnik-4” (SG-214)
- „Strażnik-5” (SG-215)
- „Strażnik-6” (SG-216)
- Poduszkowce typu Griffon 2000TD:
- „SG-411”
- „SG-412”
- jachty p. Conrad 45/46:
- „Galeon”
Do wykonania zadań na polskich obszarach morskich m.in. dysponuje w sumie 56 jednostkami pływającymi różnych projektów[19].
Uzbrojenie Straży Granicznej określono w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 maja 2014. Zgodnie z nim na uzbrojenie SG składa się[20]:
- broń palna: pistolety, rewolwery, broń gładkolufowa, pistolety maszynowe, karabinki, karabiny oraz karabiny maszynowe
- środki przymusu bezpośredniego: kajdanki, kaftany bezpieczeństwa, pasy obezwładniające, siatki obezwładniające, kaski zabezpieczające, pałki służbowe, psy służbowe, pociski niepenetracyjne, chemiczne środki obezwładniające (w postaci: ręcznych miotaczy substancji obezwładniających, granatów łzawiących lub innych urządzeń przeznaczonych do miotania środków obezwładniających), przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, kolczatki drogowe i inne środki służące do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych, pojazdy służbowe, środki przeznaczone do pokonywania zamknięć i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe, środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających
- wyrzutnie siatek obezwładniających
- amunicja do broni palnej, kartridże do paralizatorów elektrycznych oraz naboje do wyrzutni siatek.
SG dysponuje bronią osobistą, np. pistolet typu Walther P99, USP, Glock 17, jak i również pistolet maszynowy PM-98, czy też strzelba gładkolufowa Mossberg 500, karabin wyborowy SWD. Wycofuje się z użytku pistolety P-83, P-64. Od czasu wybuchu konfliktu na Ukrainie funkcjonariusze Straży Granicznej są sukcesywnie uzbrajani w wojskowe karabinki beryl i odbywają szkolenia z zakresu używania broni wojskowej.
Funkcjonariusze Straży Granicznej noszą umundurowanie typu wojskowego, według wzorów używanych w Siłach Zbrojnych RP. Zależnie od jednostki organizacyjnej funkcjonariusze noszą ubiory wz. Wojsk Lądowych, wz. Sił Powietrznych i wz. Marynarki Wojennej[21].
Umundurowanie funkcjonariuszy Straży Granicznej składa się z czterech typów ubiorów[21]:
- służbowego – noszony podczas wykonywania obowiązków służbowych, chyba że występuje konieczność występowania w innym typie ubioru
- wyjściowego – noszony podczas wykonywania obowiązków służbowych wymagających wystąpień w ubiorze wyjściowym, podczas oficjalnych spotkań i uroczystych wystąpień, jeżeli nie zachodzi konieczność występowania w ubiorze galowym oraz podczas meldowania się przełożonemu po przybyciu do nowej jednostki organizacyjnej Straży Granicznej lub przed odejściem na inne stanowisko służbowe.
- galowego – noszony podczas uroczystości związanych z uczczeniem świąt państwowych oraz święta Straży Granicznej, podczas uroczystości wręczania sztandarów, orderów i odznaczeń, mianowania na stopień oraz promocji funkcjonariuszy, podczas innych ważnych uroczystości o charakterze służbowym oraz w czasie niektórych uroczystości o charakterze prywatnym.
- polowego – noszony podczas wykonywania obowiązków służbowych wymagających wystąpień w ubiorze polowym oraz podczas szkoleń i ćwiczeń w ośrodkach szkolenia Straży Granicznej lub oddziałach Straży Granicznej, jeżeli charakter wykonywanych czynności nie wymaga noszenia innego rodzaju ubioru. Umundurowanie polowe wykonane jest z tkaniny pokrytej wzorem maskującym SG 14; ciemniejszą odmianą kamuflażu Suez, który sam jest kopią MultiCam.
Nakryciem głowy do ubiorów: służbowego, wyjściowego i galowego jest czapka garnizonowa w kolorze zielonym z jasnozielonym otokiem i lamówką (funkcjonariusze noszący ubiór wz. Wojsk Lądowych), w kolorze stalowym z czarnym otokiem (funkcjonariusze noszący ubiór wz. Sił Powietrznych) lub w kolorze białym z czarnym otokiem (funkcjonariusze noszący ubiór wz. Marynarki Wojennej)[21].
Do umundurowania polowego funkcjonariusze noszą czapki typu kepi w kamuflażu SG 14 lub berety (funkcjonariusze noszący ubiór wz. Sił Powietrznych i wz. Marynarki Wojennej)[21].
Według danych przedstawionych przez Komendę Główną Straży Granicznej (16.05.2017) w formacji służy (pracuje) obecnie łącznie 14 800 funkcjonariuszy (w tym prawie ¼ stanowią kobiety) oraz prawie 3500 pracowników cywilnych.
Ponadto Straż Graniczna ma do dyspozycji: 549 motocykli, 205 quadów, 38 Schengenbusów, 58 skuterów śnieżnych, 260 psów służbowych różnych specjalności oraz 8 koni służbowych.
Powyższymi siłami i środkami Straż Graniczna ochrania 3511 km granicy (lądowej) oraz obsługuje 70 przejść granicznych, w tym 18 przejść lotniczych, 19 drogowych, 14 kolejowych, 1 rzeczne (z Białorusią) oraz 18 morskich przejść granicznych[22][23].
Na przełomie maja i czerwca 2013 Straż Graniczna w ramach ćwiczenia granicznego „Obława: Straż Graniczna” wzięła udział w programie Discovery Channel „Dorwać komandosa”[24], w którym były komandos Navy SEAL, Joel Lambert, stanął przed zadaniem dotarcia do punktu docelowego swojej misji, nie dając się schwytać ścigającym go oddziałom[25].
Zgodnie z planem ćwiczenia, przyjęto hipotetyczną sytuację polegającą na dokonaniu przekroczenia granicy wbrew przepisom na kierunku do RP, na odcinku granicy państwowej ochranianej przez funkcjonariuszy SG w Stuposianach. Osobą, która rzekomo nielegalnie przekroczyła granicę RP, był właśnie Joel Lambert, bohater programu „Dorwać komandosa”.
Odcinek zakończył się ujęciem komandosa, a tym samym sukcesem SG. W ćwiczeniu wzięli udział funkcjonariusze z placówek SG w Stuposianach, Ustrzykach Dolnych, Czarnej Górnej i Krościenku oraz Wydziału Zabezpieczenia Działań, Wydziału Koordynacji Działań i IV Wydziału Lotniczego ZG KGSG.
SG, mimo że jest formacją typu policyjnego, nosi umundurowanie typu wojskowego oraz używa stopni służbowych określonych w ustawie.
Od kilku lat realizowany jest proces dostosowania systemu ochrony granicy do standardów wspólnotowych. Ramy prawne dla tego procesu, którego ostatecznym celem było uzyskanie przez Polskę członkostwa w grupie państw Schengen, określone zostały w aktach europejskich, takich jak Partnerstwo dla członkostwa i Stanowiska Negocjacyjne Komisji Europejskiej oraz akty krajowe – Narodowa Strategia Integracji, Narodowy Program Przygotowania do Członkostwa, Stanowiska Negocjacyjne Rządu RP oraz Polska, Strategia Zintegrowanego Zarządzania Granicą.
Podstawowym wymogiem członkostwa w Unii Europejskiej było przyjęcie przez Polskę dorobku prawnego UE wraz z dorobkiem Schengen. W celu wypełnienia tych warunków w Komendzie Głównej Straży Granicznej opracowano Program zagospodarowania granicy państwowej na lata 2003–2005, zgodny ze Strategią Zintegrowanego Zarządzania Granicą.
Efektem działań dostosowawczych jest m.in. nowelizacja Ustawy o Straży Granicznej z 2001 roku, zwiększająca uprawnienia i zasięg działania SG.
- płk SG Marek Lisiecki (30.11.1990 – 01.06.1992)
- p.o. ppłk SG Krzysztof Janczak (01.06.1992 – 31.10.1992)
- płk SG Jan Wojcieszczuk (01.11.1992 – 03.01.1997)
- gen. bryg. SG Andrzej Anklewicz (03.01.1997 – 07.11.1997)
- gen. bryg. SG Marek Bieńkowski (12.11.1997 – 26.10.2001)
- gen. dyw. SG Józef Klimowicz (26.10.2001 – 05.10.2005)
- p.o. gen. bryg. SG Marian Kasiński (06.10.2005 – 03.11.2005)
- gen. bryg. SG Mirosław Kuśmierczak (03.11.2005 – 17.12.2007)
- p.o. gen. bryg. SG Jacek Bajger (17.12.2007 – 16.01.2008)
- gen. bryg. SG Leszek Elas (16.01.2008 – 10.04.2012)
- gen. dyw. SG Dominik Tracz (11.04.2012 – 30.12.2015)
- gen. bryg. SG Marek Łapiński (31.12.2015 – 22.01.2018)
- gen. dyw. SG Tomasz Praga (od 23.01.2018 – 19.01.2024)
- gen. dyw. SG Robert Bagan (od 19.01.2024)
- Medal za zasługi w zwalczaniu kryzysu migracyjnego lat 2015–2016 (Słowenia, 2018)[26]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
