Loading AI tools
polski dziennikarz, publicysta i pisarz (1934-2021) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stefan Tadeusz Aleksander Bratkowski (ur. 22 listopada 1934 we Wrocławiu, zm. 18 kwietnia 2021[1] w Warszawie) – polski prawnik, dziennikarz, publicysta i pisarz; w latach 1980–1990 prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, w latach 1991–1992 prezes Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, przewodniczący Rady Programowej Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
 Stefan Bratkowski (Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego, 2012) | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 listopada 1934 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 kwietnia 2021 |
| Zawód, zajęcie |
dziennikarz, publicysta, pisarz |
| Odznaczenia | |
 | |
| Strona internetowa | |
.JPG)
Był synem Stefana Janusza Bratkowskiego, urzędnika konsularnego i oficera wywiadu RP[2][3].
W 1936 zamieszkał w Warszawie. Po upadku powstania warszawskiego w 1944 i kilku latach tułaczki wychowywał się w państwowym domu młodzieży w Krzeszowicach.
Był bratem ekonomisty i polityka Andrzeja Bratkowskiego[4], mężem Romy Przybyłowskiej-Bratkowskiej[5] i ojcem Katarzyny Bratkowskiej.
W 1949 został członkiem Związku Młodzieży Polskiej. Jesienią 1956 rozwiązał ZMP na UJ. W grudniu tego samego roku zorganizował pierwszy zjazd Rewolucyjnego Związku Młodzieży w Warszawie z udziałem trzech tysięcy delegatów. Od 1956 do 1957 zasiadał w komitecie centralnym Związku Młodzieży Socjalistycznej.
W 1954 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Był członkiem egzekutywy PZPR w Związku Literatów Polskich[6]. Z partii został usunięty dyscyplinarnie w 1981[7].
W 1954 współorganizował Klan Płonącego Pomidora, prywatny klub dyskusyjny zbuntowanej młodzieży. W 1955 organizował Uniwersytecki Klub Dyskusyjny w Krakowie, a w 1956 pierwsze krakowskie juwenalia, podczas których po raz pierwszy tysiące młodzieży przeszło ulicami miasta w niekontrolowanej manifestacji. W 1955 ukończył prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1954–1956 był zatrudniony jako pracownik naukowo-dydaktyczny Wydziału Prawa UJ.
Od listopada 1956 pracował w redakcji „Po Prostu”, od stycznia 1957 – jako reporter. Był inicjatorem ruchu na rzecz samorządu. Napisał z Januszem Roszką i Jerzym Zieleńskim kilka książek reporterskich. Pod koniec lat 60. szeroką popularność zyskała jego Księga wróżb prawdziwych, opisująca przyszłość tworzoną przez postęp nauki i techniki. Napisał z bratem Andrzejem książkę Gra o jutro, która podważała tryb funkcjonowania gospodarki PRL, popularyzowała zachodnie doświadczenia w zarządzaniu i postulowała przywrócenie pieniądza jako miernika efektywności zamiast wykonywania planów. Od maja 1970 był redaktorem „Życia i Nowoczesności” (czwartkowego dodatku do „Życia Warszawy”), z którego w październiku 1973 z przyczyn politycznych został – wraz z trzonem zespołu – usunięty.
W latach 1971–1974 Stefan Bratkowski był również kierownikiem Pracowni Prognoz Rozwoju Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Informatyki. Pozostawał następnie do 1980 bez stałego zatrudnienia. Był autorem scenariuszy części odcinków serialu telewizyjnego Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy (1979–1981)[8].
Jako prawnik i historyk zajął się studiami historycznymi, napisał źródłowe studium o historii wojskowości XVIII w. i wykształceniu zawodowym Tadeusza Kościuszki jako inżyniera wojskowego. W 1978 z Bogdanem Gotowskim i Andrzejem Wielowieyskim zainicjował Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość” (DiP), działające początkowo w ramach Kolegium Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej pod opieką Adam Uziembło (oficer)Adama Uziembły. Po zakazie publicznych dyskusji paneliści tej inicjatywy zajmowali się rozpisywaniem ankiet i opracowywaniem na ich podstawie raportów, z których pierwszy, zatytułowany O stanie Rzeczypospolitej i drogach wiodących do jej naprawy, ukazał się w 1979. Ich masową dystrybucję prowadziła Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWa, ukazywały się również w radiu Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa[9].
Jesienią 1980 na fali przemian związanych z powstaniem „Solidarności” został wybrany na prezesa Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Po wprowadzeniu stanu wojennego kierował działającym wówczas nielegalnie Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich. Od 1983 do 1988 realizował „Gazetę Dźwiękową”, którą uzupełniał piosenkami bardów związanych z opozycją, a którą w formie kaset magnetofonowych rozpowszechniał Piotr Szwemin[10][11]. Uczestniczył w Konwersatorium im. Bogdana Gotowskiego, w 1987 współorganizował tzw. „sześćdziesiątkę”, grupującą intelektualistów polskich, członków władz NSZZ „Solidarność” oraz rozwiązanych stowarzyszeń twórczych i naukowych. W latach 80. publikował swoje teksty w wydawnictwach drugiego obiegu[12]
W 1988 wszedł w skład Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Brał udział w rozmowach Okrągłego Stołu jako członek obrad plenarnych oraz podzespołu ds. stowarzyszeń.
W 1989 ponownie został prezesem zalegalizowanego SDP, funkcję tę pełnił do 1990, po czym został honorowym prezesem stowarzyszenia. Również w 1989 współorganizował „Gazetę Wyborczą”, do której do 1995 pisywał felietony, był wśród założycieli przedsiębiorstwa Agora. Potem krótko był felietonistą tygodnika „Computerworld”, a następnie publicystą „Rzeczpospolitej”, z którą zerwał współpracę w 2006, zarzucając redaktorowi naczelnemu ingerencję w swoje teksty[13].
W 1991 brał udział w założeniu (razem z World Press Freedom Committee) Fundacji Centrum Prasowe dla Krajów Europy Środkowo-Wschodniej, pełnił funkcję przewodniczącego rady tej organizacji, a w 2007 stanął na czele jej zarządu[14].
Wszedł w skład rady nadzorczej i następnie rady programowej Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie[9]. Został też członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz członkiem honorowym Związku Polskich Artystów Plastyków. W latach 1997–2001 zasiadał w radzie programowej, a od 2002 w radzie konsultacyjnej Centrum Monitoringu Wolności Prasy[15]. W 2007 reaktywował „Doświadczenie i Przyszłość”[16].
Działał jako społeczny redaktor niezależnego portalu publicystycznego Studio Opinii[17][18]. Był prowadzącym audycję radiową Salon – Z boku w Tok FM[19], a także członkiem kapituły ustanowionej w 2013 Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej[20]. W 2012 wraz z częścią środowiska dziennikarskiego (m.in. Magdaleną Bajer, w latach 1996–2011 przewodniczącą Rady Etyki Mediów) zarzucił Krzysztofowi Skowrońskiemu upolitycznienie SDP[21][22].
W listopadzie 2019 z okazji 85-lecia urodzin Stefana Bratkowskiego na portalu Studio Opinii ukazał się jego obszerny dziennik, ogłoszony przez dziennikarza Jerzego Klechtę[23].
Został pochowany 11 maja 2021 na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Podczas uroczystości głos zabrali m.in. Jerzy Baczyński, Adam Bodnar i Ernest Skalski[24].
Odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2011)[25].
Był laureatem Nagrody im. Adolfa Bocheńskiego (1980), Nagrody Kisiela (1990) i Super Wiktora (2015). W 1997 otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego[26]. W 2016 otrzymał tytuł honorowego obywatela Krzeszowic[27].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
