Państwa formalnie uznające niepodległość Kosowa

Państwa formalnie uznające niepodległość Kosowa – niepodległe państwa i inne podmioty prawa międzynarodowego, które uznają jednostronnie ogłoszoną 17 lutego 2008 niepodległość Republiki Kosowa.

Podstawa prawna

Zgodnie z teorią prawa międzynarodowego formalne uznanie państwa jest aktem permanentnym i nieodwracalnym, jednak w praktyce przypadki cofnięcia uznania są spotykane^[a].

Zgodnie z rezolucją 1244 Rady Bezpieczeństwa ONZ na terytorium Kosowa działa również de iure lokalna misja administracyjna Organizacji Narodów Zjednoczonych, znana pod jej anglojęzycznym skrótowcem UNMIK. UNMIK uzupełnia miejscowy rząd państwowy, czyli konstytucyjnie opartą, demokratyczną, wieloetniczną administrację Republiki Kosowa, przede wszystkim na arenie międzynarodowej, kiedy administracja Kosowa jest postrzegana jako nieuprawniona, oraz wewnętrznie na terytorium Kosowa, oferując legalny mechanizm sądowniczy instancji terenowej i odwoławczej dla rozmaitych mniejszości narodowych, szczególnie serbskiej oraz tego samego dla gospodarczych czy polityczno-administracyjnych podmiotów obcych.

Od grudnia 2008 w Kosowie działa także inna administracja, docelowo mającą zastąpić UNMIK, specjalna misja policyjna Unii Europejskiej, powszechnie znana pod anglojęzycznym skrótowcem EULEX. Aby EULEX prawnie zastąpił UNMIK, potrzebny jest brak sprzeciwu w Radzie Bezpieczeństwa reprezentanta Rosji.

Państwa uznające Kosowo

17 lutego 2008 Republika Kosowa ogłosiła jednostronnie niepodległość od Serbii. Nowe państwo zostało uznane przez Stany Zjednoczone i przeważającą większość państw członkowskich Unii Europejskiej oraz NATO.

W lutym 2018 od 112 do 115^[b] niepodległych krajów oraz 4 inne podmioty prawa międzynarodowego uznawały niepodległość Kosowa.

Na dzień 4 września 2020 liczba ta spadła do 104 niepodległych krajów oraz 4 innych podmiotów prawa międzynarodowego ze 193 państw członkowskich ONZ^[1], 22 z 27 Unii Europejskiej i 27 z 31 NATO. Uznanie zostało cofnięte przez Burundi, Papuę-Nową Gwineę, Dominikę, Wyspy Salomona, Madagaskar, Togo, Republikę Środkowoafrykańską oraz Ghanę^[2][3]. 13 listopada 2019 roku Nauru wycofało się z uznania niepodległości Kosowa^[4], 2 marca 2020 roku Sierra Leone wycofała uznanie^[5].

Mapa państw uznających niepodległość Kosowa:
     Kosowo (ciemnoszary)
     uznające niepodległość Kosowa (zielony)
     wycofały uznanie niepodległości Kosowa (czerwony)
     pozostałe (szary)

Państwa członkowskie ONZ

	Państwo[6]	Data uznania Kosowa	Status wzajemnych stosunków dyplomatycznych	Ważniejsze członkostwa międzynarodowe
1	Afganistan[7]	2008-02-18
2	Kostaryka[8]	2008-02-18[9]		niestały członek Rady Bezpieczeństwa ONZ w chwili deklaracji Kosowa
3	Albania[10][11][12]	2008-02-18	Ambasada Albanii w Prisztinie od 19 lutego 2008[13] Ambasada Kosowa w Tiranie[14][15][16]	członek NATO
4	Francja[17][18]	2008-02-18	Ambasada Francji w Prisztinie[19] Ambasada Kosowa w Paryżu (zapowiedziana)[15]	stały członek RB ONZ członek UE członek NATO
5	Turcja[20]	2008-02-18	Ambasada Turcji w Prisztinie[21][22] Ambasada Kosowa w Ankarze[23][24]	członek NATO
6	Stany Zjednoczone[25]	2008-02-18	Ambasada USA w Prisztinie[26] Ambasada Kosowa w Waszyngtonie (zapowiedziana)[15][27]	stały członek RB ONZ członek NATO
7	Wielka Brytania[28][18]	2008-02-18	Ambasada w Prisztinie od 5 marca 2008[29] Ambasada Kosowa w Londynie (zapowiedziana)[15]	stały członek RB ONZ członek NATO
8	Australia[30]	2008-02-19
9	Senegal[6][31]	2008-02-19
10	Łotwa[32]	2008-02-20	Łotwa i Republika Kosowa nawiązały stosunki dyplomatyczne 10 czerwca 2008[33]	członek UE członek NATO
11	Niemcy[34]	2008-02-20	Ambasada Niemiec w Prisztinie od 27 lutego 2008[35] Ambasada Kosowa w Berlinie (zapowiedziana)[15]	członek UE członek NATO
12	Estonia[36]	2008-02-21	Estonia i Republika Kosowa nawiązały stosunki dyplomatyczne w Tallinnie 24 kwietnia 2008[37]	członek UE członek NATO
13	Włochy[38][39]	2008-02-21	Ambasada w Prisztinie od 15 maja 2008[40] Ambasada Kosowa w Rzymie (zapowiedziana)[15]	członek UE niestały członek RB ONZ w chwili deklaracji Kosowa członek NATO
14	Dania[41]	2008-02-21	Ambasador Danii akredytowany w Kosowie, podlega ambasadzie w Wiedniu, od 6 marca 2008[42]	członek UE członek NATO
15	Luksemburg[43]	2008-02-21	Luksemburskie Biuro Niższego Szczebla w Prisztinie[44]	członek UE członek NATO
16	Peru[45][46]	2008-02-22
17	Belgia[6][47][46]	2008-02-24	Belgijskie Biuro Niższego Szczebla w Prisztinie[48] Ambasada Kosowa w Brukseli (zapowiedziana)[15][27]	członek UE niestały członek RB ONZ w chwili deklaracji Kosowa członek NATO
18	Polska[49]	2008-02-26		członek UE członek NATO
19	Szwajcaria[50]	2008-02-27	Ambasada Szwajcarii w Prisztinie od 28 marca 2008[51][52] Ambasada Kosowa w Bernie (zapowiedziana)[15]
20	Austria[53]	2008-02-28	Ambasada Austrii w Prisztinie od 20 marca 2008[54][55] Ambasada Kosowa w Wiedniu[15][56]	członek UE
21	Irlandia[57]	2008-02-29		członek UE
22	Szwecja[58]	2008-03-04	Szwedzkie Biuro Niższego Szczebla w Prisztinie, podlega ambasadzie w Skopje[59]	członek UE członek NATO
23	Holandia[60]	2008-03-04	Ambasada Królestwa Niderlandów w Prisztinie od 27 czerwca 2008[61]	członek UE członek NATO
24	Islandia[62]	2008-03-05		członek NATO
25	Słowenia[6][63]	2008-03-05	Ambasada Słowenii w Prisztinie od 15 maja 2008[64][65]	członek UE Państwo sprawujące prezydenturę Rady Unii Europejskiej w chwili deklaracji Kosowa członek NATO
26	Finlandia[66][67][68]	2008-03-07	Ambasada Finlandii w Prisztinie[69][70]	członek UE członek NATO
27	Japonia[71]	2008-03-18
28	Kanada[72]	2008-03-18		członek NATO
29	Monako[73][74]	2008-03-19
30	Węgry[75]	2008-03-19	Ambasada Węgier w Prisztinie[76]	członek UE członek NATO
31	Chorwacja[77]	2008-03-19	Ambasada Chorwacji w Prisztinie (zapowiedziana)[78]	członek UE niestały członek RB ONZ w chwili deklaracji Kosowa członek NATO
32	Bułgaria[6][79]	2008-03-20	Bułgarska ambasada w Prisztinie[80]	członek UE członek NATO
33	Liechtenstein[81]	2008-03-25	Interesy Liechtensteinu reprezentowane są przez ambasadę szwajcarską[82]
34	Korea Południowa[83]	2008-03-28
35	Norwegia[6][84]	2008-03-28	Ambasada Norwegii w Prisztinie[85][86]	członek NATO
36	Wyspy Marshalla[6][87]	2008-04-17
37	Burkina Faso[6][88]	2008-04-24		niestały członek RB ONZ w chwili deklaracji Kosowa
38	Litwa[89]	2008-05-06	Stosunki dyplomatyczne z Kosowem nawiązane 2008-09-01[90]	członek UE członek NATO
39	San Marino[6][91]	2008-05-11
40	Czechy[92]	2008-05-21	Ambasada Republiki Czeskiej w Prisztinie od 16 lipca 2008[93][94] (bez ambasadora)	członek UE członek NATO
41	Liberia[6][95]	2008-05-30
42	Kolumbia[96]	2008-08-06
43	Belize[97][98]	2008-08-07
44	Malta[6][99][100]	2008-08-21		członek UE
45	Samoa[6][101][102]	2008-09-15
46	Portugalia[103][104][105]	2008-10-07		członek UE członek NATO
47	Czarnogóra[106][107]	2008-10-09		członek NATO
48	Macedonia Północna[108][109]	2008-10-09	Stosunki dyplomatyczne zostały nawiązane pod koniec października 2008[110]	członek NATO
49	Zjednoczone Emiraty Arabskie[111][112]	2008-10-14
50	Malezja[113][114][115]	2008-10-30	Biuro Niższego Szczebla Malezji w Prisztinie[116]
51	Mikronezja[117]	2008-12-05
52	Panama[118]	2009-01-16
53	Malediwy[119]	2009-02-19
54	Panama[120]	2009-03-06
55	Gambia[121]	2009-04-07
56	Arabia Saudyjska[122]	2009-04-20
57	Komory[123]	2009-05-14
58	Bahrajn[124]	2009-05-19
59	Jordania[125]	2009-07-07
60	Dominikana[126]	2009-07-10
61	Nowa Zelandia	2009-11-09	Stosunki dyplomatyczne zostały nawiązane 9 listopada 2009[127]
62	Malawi[128]	2009-12-14
63	Mauretania[129]	2010-01-12	Stosunki dyplomatyczne zostały nawiązane 12 stycznia 2010[129]
64	Eswatini[130]	2010-04-12
65	Vanuatu[131]	2010-04-28
66	Dżibuti[132]	2010-05-08
67	Somalia[133]	2010-05-19
68	Honduras	2010-09-03
69	Kiribati[134]	2010-10-21
70	Tuvalu	2010-11-18
71	Katar[135]	2011-01-04
72	Gwinea Bissau	2011-01-10
73	Oman[136]	2011-02-04	Stosunki dyplomatyczne zostały nawiązane 4 lutego 2011[137]
74	Andora	2011-06-08
75	Gwinea[138][139]	2011-08-12
76	Niger[138]	2011-08-16
77	Benin[140]	2011-08-18
78	Saint Lucia[141]	2011-08-19
79	Gabon[142]	2011-09-09
80	Wybrzeże Kości Słoniowej[143][144]	2011-09-21
81	Kuwejt[145]	2011-10-11
82	Haiti[146]	2012-02-10
83	Brunei[147]	2012-04-25
84	Czad[148]	2012-06-01
85	Timor Wschodni[149][150]	2012-09-20
86	Fidżi[151][152]	2012-11-19
87	Saint Kitts i Nevis[153]	2012-11-28
88	Pakistan[154][155][156]	2012-12-21
89	Tanzania[157]	2013-05-29
90	Gujana[158]	2013-06-13
91	Jemen[159]	2013-06-11
92	Egipt[160]	2013-06-26
93	Tajlandia[161]	2013-09-24
94	Grenada[162]	2013-09-25
95	Libia[163]	2013-09-25
96	Tonga[164]	2014-01-15
97	Lesotho	2014-02-11
98	Salwador[165][166]	2014-10-18
99	Antigua i Barbuda[167]	2015-05-20
100	Surinam[168]	2016-07-08
101	Singapur[169]	2016-12-01
102	Bangladesz[170][171]	2017-02-27
103	Barbados[172][173]	2018-02-15
104	Izrael[174]	2020-09-04

Państwa nieuznawane i terytoria stowarzyszone

	Państwo	Data uznania Kosowa	Status wzajemnych stosunków dyplomatycznych	Ważniejsze członkostwa międzynarodowe
1	Republika Chińska (Tajwan)[175]	2008-02-18	Utrzymuje stosunki dyplomatyczne z 14 państwami. Kosowo nie odwzajemniło uznania, ponieważ ubiega się ono o uznanie ze strony Chińskiej Republiki Ludowej[176][177][178]
2	Zakon Maltański[179]	2009
3	Wyspy Cooka[180]	2015-05-18
4	Niue[181]	2015-06-23

Uwagi

1. Sytuacja międzynarodowa Tajwanu i jego członkostwa w ONZ ma odrębne uwarunkowanie. De facto w przeszłości zaistniały przypadki cofnięcia uznania niepodległości, np. cofnięcie uznania przez RPA niepodległości 4 bantustanów; cofnięcie uznania państwowości w przypadku państw przyłączonych do innych, np. NRD, Jemen Południowy, cofnięcie uznania Sahary Zachodniej przez szereg państw, cofnięcie uznania Abchazji przez Vanuatu w 2013 r.
2. W przypadku trzech państw – Nigerii, Ugandy oraz Wysp Świętego Tomasza i Książęca – uznanie nie było pewne. Według doniesień prasowych z września 2012 roku, Minister Spraw Zagranicznych Nigerii Olugbenga Ashiru zaprzeczył, aby Nigeria uznała Kosowo, jednak wicepremier Kosowa Behgjet Pacolli stwierdził, że uznanie nastąpiło. Według serbskiego Ministra Spraw Zagranicznych, Vuka Jeremića, Minister Spraw Zagranicznych Ugandy, Henry Oryem Okello, poinformował go, że Uganda nie uznała Kosowa. Według byłego Ministra Spraw Zagranicznych Kosowa, Skëndera Hyseniego, w uznanie przez Nigerię i Ugandę powątpiewa również amerykański Departament Stanu. W styczniu 2013 roku prezydent Wysp Świętego Tomasza i Książęcej, Manuel Pinto da Costa, poinformował, że uznanie Kosowa dokonane przez poprzedni rząd jest nieważne, gdyż nie dopełniono procedury wymaganej prawem, co potwierdził również nowy premier, Gabriel Costa.

Przypisy

1. (MAPE) Razlika između zemalja koje priznaju i ne priznaju Kosovo je TESNA, a ovaj broj je NOVA META SRPSKE DIPLOMATIJE [online], www.blic.rs [dostęp 2019-11-19] (serb.).
2. Ghana withdraws recognition of Kosovo's independence [online], www.srbija.gov.rs [dostęp 2019-11-19] (ang.).
3. Dacic: Central African Republic has withdrawn recognition of Kosovo's independence - B92 [online], b92.net [dostęp 2024-04-25] (serb.).
4. The Republic of Nauru becomes the 17th country to revoke its recognition of Kosovo [online], www.mfa.gov.rs [dostęp 2019-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-18] (ang.).
5. Sijera Lione potpisivanje sprazuma o povlačenju priznavanja Kosova kao nezavisne države. s. tanjug.rs. [dostęp 2022-02-16]. (serb.).
6. List of countries that have recognised the independence of the Republic of Kosovo. Office of the President of the Republic of Kosovo, 2008. [dostęp 2008-09-20]. (ang.).
7. The Statement of Islamic Republic of Afghanistan on the Recognition of Independence of Kosovo, Ministry of Foreign Affairs, Afghanistan, Kabul, Afghanistan, 18 lutego 2008 [dostęp 2008-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-20] (ang.).
8. Costa Rica se pronuncia por la independencia de Kósovo [DOC] [online], Ministerio de Relaciones Exteriores y Culto, 17 lutego 2008 [dostęp 2008-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-02-26] (hiszp.).
9. 2008-02-17 czasu lokalnego
10. Statement of Prime Minister of Albania Mr. Sali Berisha on Recognition of Independence of Kosova. Republic of Albania Council of Ministers, 2008-02-18.
11. Albania: US, EU states first to recognise Kosovo. Balkan Insight, 2008-02-17. [dostęp 2008-02-17].
12. Albania recognises independent Kosovo. Reuters, 2008-02-18. [dostęp 2008-02-18].
13. The Republic of Albania establishes Diplomatic Relations with the Republic of Kosovo at Ambassadorial Level. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Albanii, 2008-02-19. [dostęp 2008-07-18].
14. Albania In Kosovo Embassy Gift. Balkan Insight, 2008-03-05. [dostęp 2008-07-18].
15. Kosovo president signs decree for nine diplomatic missions – Xinhua, xinhuanet.com, 19 czerwca 2008 [dostęp 2008-06-19] (ang.).
16. "First Kosovo diplomats head to their posts", newkosovareport.com, 21 października 2008 [dostęp 2008-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-05] (ang.).
17. Kosovo declares independence. Ministry of Foreign Affairs, France (France Diplomatie website), 2008-02-18. [dostęp 2008-05-09].
18. NicholasN. Kulish NicholasN., C.J.C.J. Chivers C.J.C.J., Kosovo Is Recognized but Rebuked by Others [online], 19 lutego 2008 [dostęp 2008-05-09].
19. Ambassades et consulats français à l'étranger – KOSOVO. 2008-07-01.
20. Statement of H.E. Mr. Ali Babacan, Minister of Foreign Affairs of the Republic of Turkey, Regarding the Recognition of Kosovo by Turkey. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Turkey, 2008-02-18. [dostęp 2008-05-08].
21. "Turkey Opens Embassy in Kosovo", news.trendaz.com, 17 września 2008 [dostęp 2008-09-18].
22. "Turkey to open embassy in Kosovo", turkishdailynews.com, 9 lipca 2008 [dostęp 2008-07-09].
23. "Kosovo Includes Turkey in Its Embassy List", balkaninsight.com, 3 lipca 2008 [dostęp 2008-09-20] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-20] (ang.).
24. "First Kosovo diplomats head to their posts", newkosovareport.com, 21 października 2008 [dostęp 2008-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-05].
25. U.S. Recognizes Kosovo as Independent State. U.S. Department of State, 2008-02-18. [dostęp 2008-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-19)].
26. US Office Pristinaa, Kosovo. 2008-03-05.
27. Kosovo prepares to open embassies in Washington, Brussels, sofiaecho.com, 11 kwietnia 2008 [dostęp 2008-06-19].
28. UK to recognise independent Kosovo – PM. United Kingdom Prime Minister's Office, 10 Downing Street, 2008-02-18. [dostęp 2008-05-09].
29. British Embassy in Pristina, Kosovo. Foreign and Commonwealth Office. [dostęp 2008-05-09].
30. Australia Recognises the Republic of Kosovo. Australia Department of Foreign Affairs and Trade, 2008-02-19. [dostęp 2008-02-19].
31. Senegal recognises Kosovo's independence: ministry. haaba.com, 2008-02-19. [dostęp 2008-03-14].
32. Announcement by Minister of Foreign Affairs of Republic of Latvia on recognition of Kosovo's independence. Ministry of Foreign Affairs of Republic of Latvia, 2008-02-20. [dostęp 2008-02-20].
33. "Kosovo & Latvia Open Diplomatic Ties", balkaninsight.com, 10 czerwca 2008 [dostęp 2008-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-20].
34. Germany recognises Kosovo. German Federal Government, 2008-02-20. [dostęp 2008-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-29)].
35. Deutsche Botschaft Pristina
36. Estonia recognises Republic of Kosovo. Estonian Ministry of Foreign Affairs, 2008-02-21. [dostęp 2009-12-01]. (ang.).
37. Estonia Enters into Diplomatic Relations with Republic of Kosovo. Estonian Ministry of Foreign Affairs, 2008-04-24. [dostęp 2009-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-30)]. (ang.).
38. "Consiglio dei Ministri n. 93 del 21 febbraio 2008". Italian Council of Ministers, 2008-02-21. [dostęp 2008-03-18]. (wł.).
39. "Kosovo, Italia riconosce indipendenza". La Stampa, 2008-02-21. [dostęp 2008-03-18]. (wł.).
40. "Italy appoints Ambassador to Kosovo", newkosovareport.com, 16 maja 2008 [dostęp 2008-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-30].
41. DENMARK RECOGNISES KOSOVO". ambprag.um.dk, 22 February 2008. [dostęp 2008-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-24)].
42. Denmark's relations with Kosovo. ambwien.um.dk, 2008-03-06. [dostęp 2008-05-16]. (duń.).
43. Le Luxembourg reconnaît formellement le Kosovo. Le Gouvernement du Grande-Duché de Luxembourg, 2008-02-21. [dostęp 2008-02-21]. (fr.).
44. Adresses Utiles: Bureau du Grand-Duché de Luxembourg à Pristina. mae.etat.lu, 2008. [dostęp 2008-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-16)]. (fr.).
45. Perú decide reconocer independencia de Kósovoe. Peruvian Ministry of External Relations, 2008-02-22. [dostęp 2008-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-25)].
46. SERBIA ORDERS WITHDRAWAL OF AMBASSADORS FROM BELGIUM, PERU. Serbia's Ministry of Foreign Affairs, 2008-02-26. [dostęp 2008-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-10)]. (ang.).
47. België erkent Kosovo. Algemeen Dagblad, 2008-02-25. (niderl.).
48. MFA Belgium. 2008-03-05. (ang.).
49. Government has recognised the independence of Kosovo. The Chancellery of the Prime Minister of the Republic of Poland, 2008-02-26. [dostęp 2015-04-02]., Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – z upoważnienia prezesa Rady Ministrów – na interpelację nr 4746 w sprawie prawnomiędzynarodowego statusu Kosowa oraz działań Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uznania za państwo jednostki terytorialnej niebędącej państwem
50. Bundesrat anerkennt Kosovo. Tages-Anzeiger, 2008-02-27. [dostęp 2008-02-27]. (niem.).
51. Switzerland set to open embassy in Kosovo. Swissinfo, 2008-03-28.
52. Ambasada Szwajcarii w Prisztinie. Federal Department of Foreign Affairs of the Swiss Confederation. [dostęp 2008-09-10].
53. Plassnik: "Letter on Kosovo’s recognition signed", Austrian Foreign Ministry, 28 lutego 2008 [dostęp 2008-02-29] [zarchiwizowane z adresu 2011-05-22]. Brak numerów stron w książce
54. KosovaLive. Kosovalive.com. [dostęp 2008-09-26].
55. Österreichische Vertretungsbehörden – Kosovo
56. "First Kosovo diplomats head to their posts", newkosovareport.com, 2008-10-21. Dostęp= 2008-10-25
57. Minister for Foreign Affairs Dermot Ahern TD Announces Ireland’s recognition of the Republic of Kosovo, Department of Foreign Affairs, 29 lutego 2008 [dostęp 2008-02-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-30]. Brak numerów stron w książce
58. Sweden recognises the Republic of Kosovo, MSZ Szwecji, 4 marca 2008 [dostęp 2008-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-30]. Brak numerów stron w książce
59. Liaison Office of Sweden in Pristina, Ministry for Foreign Affairs.
60. The Netherlands recognises Kosovo, MSZ Królestwa Niderlandów, 4 marca 2008 [dostęp 2008-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2008-04-30]. Brak numerów stron w książce
61. "The Netherlands opens embassy in Kosovo", MSZ Królestwa Niderlandów, 27 czerwca 2008 [dostęp 2008-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-20].
62. Íslensk stjórnvöld viðurkenna formlega sjálfstæði Kósóvó. Iceland Foreign ministry, 2008-03-05. [dostęp 2008-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-24)]. (isl.).
63. Slovenia Recognizes Kosovo. Slovenian Press Agency, 2008-03-05. [dostęp 2008-03-05].
64. "Republic of Slovenia opens Embassy in Kosovo", president-ksgov.net, 15 maja 2008 [dostęp 2008-05-16] (serb.-chorw.).
65. Kosovo – Slovenian Missions, Ambasada the Republic of Slovenia. [dostęp 2008-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-03)].
66. Finland recognised the Republic of Kosovo (Press release 80/2008). MSZ Finlandii, 2008-03-07. [dostęp 2008-03-07].
67. Finland recognises Kosovo, [w:] NewsRoom Finland, MSZ Finlandii, Helsinki, 7 marca 2008 [dostęp 2008-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-24].???
68. Suomi tunnusti Kosovon itsenäisyyden. yle.fi, 2008-03-07. [dostęp 2015-12-30]. (fiń.).
69. Embassy of Finland, Prishtina (Kosovo). MSZ Finlandii. [dostęp 2008-03-28].
70. Ambasada Finlandii w Prisztinie. finlandkosovo.org. [dostęp 2015-07-17]. (ang. • fiń. • szw.).
71. "Statement by Foreign Minister Masahiko Koumura on the Recognition of the Republic of Kosovo". Ministry of Foreign Affairs of Japan, 2008-03-18. [dostęp 2008-03-18].
72. "Canada joins international recognition of Kosovo". Canadian Foreign Ministry, 2008-03-18. [dostęp 2008-03-18].
73. Principata e Monakos njohu Republikën e Kosovës. 2008-03-19. [dostęp 2008-03-19]. (serb.-chorw.).
74. Serbia Neighbours To Recognise Kosovo. 2008-03-19. [dostęp 2008-03-19].
75. "Hungary recognizes Kosovo’s Independence". MSZ Węgier, 2008-03-19. [dostęp 2008-03-19].
76. "Embassy of the Republic of Hungary in Pristina". Hungarian Ministry of Foreign Affairs. [dostęp 2008-06-27].
77. "Croatia recognises Kosovo". Rząd Chorwacji, 2008-03-19. [dostęp 2008-03-19].
78. "Croatia ‘Preparing Kosovo Embassy’" balkaninsight.com 10 July 2008. Dostęp= 2008-07-10.
79. Sofia Officially Recognizes Prisztinie Sovereignty. novinite.com, 2008-03-20. [dostęp 2008-03-20].
80. "Bulgaria to Issue Visas w Prisztinie", BalkanInsight.com, 27 May 2008. Dostęp= 2008-05-27.
81. Liechtenstein anerkennt den Kosovo. Liechtenstein government, 2008-03-28. [dostęp 2008-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-03)].
82. Bilateral relations. Portal of the Principality of Liechtenstein. [dostęp 2008-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-02)].
83. Recognition of the Republic of Kosovo. Ministry of Foreign Affairs and Trade of the Republic of Korea, 2008-03-28. [dostęp 2008-03-28].
84. Norway recognises Kosovo as an independent state. 2008-03-28. [dostęp 2008-03-28].
85. President Sejdiu welcomes the Norwegian Ambassador Mr. Carl Schiotz Wibye (Albanian). [dostęp 2008-10-20].
86. Norway opens new embassy in Kosovo. [dostęp 2008-10-25].
87. "BREAKING NEWS: Republic of the Marshall Islands has recognized Kosovo", New Kosova Report, 17 kwietnia 2008 [dostęp 2008-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2008-04-21].
88. Burkina Faso recognizes Kosovo. New Kosova Report, 2008-04-24. [dostęp 2008-04-24].
89. Seimas nutarė pripažinti Kosovo Respublikos nepriklausomybę (Seimas recognizes Republic of Kosovo's independence). Parliament (Seimas) official proceedings, 2008-05-06. [dostęp 2008-05-06]. (lit.).
90. "LITHUANIA ESTABLISHES DIPLOMATIC RELATIONS WITH THE REPUBLIC OF KOSOVO", urm.lt, 12 września 2008 [dostęp 2008-09-15].
91. Congresso di Stato: San Marino riconosce il Kosovo, San Marino RTV, San Marino, 6 maja 2008 [dostęp 2008-05-12] [zarchiwizowane z adresu 2008-05-26] (wł.).
92. The Czech Republic has recognized independence of Kosovo. Ministry of Foreign Affairs of the Czech Republic, 2008-05-21. [dostęp 2008-05-21].
93. Czech Republic opens its embassy to Prisztinie. Kosovapress, 2008-07-16. [dostęp 2008-07-16].
94. Ambasada Republiki Czeskiej w Kosowie. Ministry of Foreign Affairs of the Czech Republic. [dostęp 2008-09-10].
95. "Liberia Recognizes Kosovo", liberianobserver.com, 30 maja 2008 [dostęp 2008-05-30] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-18].
96. EL MINISTERIO DE RELACIONES EXTERIORES DE COLOMBIA DECLARA QUE RECONOCE A LA REPUBLICA DE KOSOVO, MSZ Kolumbii, Bogotá, Kolumbia, 6 sierpnia 2008 [dostęp 2009-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2008-08-13] (hiszp.).
97. Belize njeh pavarësinë e Kosovës. President of the Republic of Kosovo, 2008-08-07. [dostęp 2008-08-07]. (serb.-chorw.).
98. Belize officially recognizes Kosovo independence. New Kosova Report, 2008-08-07. [dostęp 2008-08-08].
99. Malta recognises independence of Kosovo. timesofmalta.com, 2008-08-21. [dostęp 2008-08-21].
100. Malta tirrikonoxxi lil Kosovo bħala Stat Indipendenti. Department of Information – Rząd Malty, 2008-08-21. [dostęp 2008-08-22]. (malt.).
101. "Samoa njeh pavarësinë e Kosovës", telegrafi.com, 15 sierpnia 2008 [dostęp 2008-09-15] (alb.).
102. "Samoa recognizes independent Kosovo", newkosovareport.com, 15 września 2008 [dostęp 2008-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-19].
103. Comunicado de Imprensa – Kosovo. Ministério dos Negócios Estrangeriros, 2008-10-07. [dostęp 2008-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-25)]. (port.).
104. Anunciou Luís Amado: Portugal reconhece hoje independência do Kosovo, Publico, Lisbon, 7 października 2008 [dostęp 2008-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-30] (port.).
105. "Portugal recognises independent Kosovo", newkosovareport.com, 7 października 2008 [dostęp 2008-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-26] (ang.).
106. Saopštenje sa sjednice Vlade Crne Gore. Government of Montenegro, 2008-10-09. [dostęp 2008-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-17)]. (czarnog.).
107. Montenegro recognizes Kosovo's independence. International Herald Tribune, 2008-10-09. [dostęp 2008-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-12)]. (ang.).
108. Macedonia recognizes Kosovo, Macedonian Information Agency, Skopje, 9 października 2008 [dostęp 2008-10-09] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-15] (ang.).
109. Montenegro, Macedonia recognize Kosovo – Summary
110. "Kosovo, Macedonia Delay Full Diplomatic Ties", balkaninsight.com, 13 października 2008 [dostęp 2008-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-20] (ang.).
111. UAE recognises Kosovo. Emirates News Agency, 2008-10-14. [dostęp 2008-10-14].
112. UAE recognises Kosovo. IC Publications, 2008-10-14. [dostęp 2008-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-22)].
113. Malajzia njeh Republikën e Kosovës. MSZ Republiki Kosowa, 2008-10-31. [dostęp 2008-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-20)]. (serb.-chorw.).
114. Malaysia Recognises Kosovo Independence, kosovothanksyou.com, 30 października 2008.
115. Malaysia Recognises Kosovo Independence, balkaninsight.com, 31 października 2008 [zarchiwizowane z adresu 2009-03-02].
116. Liaison Office of Malaysia, Prisztinie. kln.gov.my. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-05)]. kln.gov.my
117. Mikronezia njohu Republikën e Kosovës, Telegrafi (Kosowo), Prisztina, 5 grudnia 2008 [dostęp 2008-12-05] (alb.).]
118. Panama Recognizes Kosovo, BalkanInsight (Bośnia), Prisztina, 16 stycznia 2009 [dostęp 2009-01-17] (ang.).]
119. Maldives extends full diplomatic recognition to the Republic of Kosovo, Ministry of Foreign Affairs, Maldives, Prisztina, 16 stycznia 2009 [dostęp 2009-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-25] (ang.).]
120. Palau is 56th State to Recognise Kosovo [online], Balkan Insight, 16 stycznia 2009 [dostęp 2009-03-10] (ang.).]
121. Ministria e Punëve të Jashtme
122. Ministria e Punëve të Jashtme
123. Note verbale
124. Bahrain recognizes Kosovo
125. Ministria e Punëve të Jashtme
126. Ministria e Punëve të Jashtme
127. Strona MSZ Rep. Kosowa: New Zealand recognizes the Republic of Kosovo (ang.)
128. Ministria e Punëve të Jashtme. [dostęp 2009-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-13)].
129. The Islamic Republic of Mauritania recognized the Republic of Kosovo. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2010-01-14. [dostęp 2010-01-15].
130. Recognition of the Republic of Kosovo by the Kingdom of Swaziland. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2010-04-12. [dostęp 2010-04-12].
131. AKR: Vanuatu e ka njohur Kosovën. Kohanet, 2010-04-28. [dostęp 2010-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-13)]. (alb.).
132. AKR: Djibouti e ka njohur Kosovën. Kohanet, 2010-05-08. [dostęp 2010-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-16)]. (alb.).
133. Somalia ka njohur Republikën e Kosovës. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2010-05-19. [dostęp 2010-05-19]. (alb.).
134. Republic of Kiribati recognizes Kosovo. emg.rs, 2010-10-26. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
135. Katar uznał Kosowo. emg.rs, 2011-01-05. [dostęp 2011-01-05]. (pol.).
136. Oman Recognises Kosovo. 2011-02-04. [dostęp 2011-02-04]. (ang.).
137. Republic of Kosovo Established Diplomatic Relations with Sultanate of Oman. Ministry of Foreign Affairs, Republic of Kosovo, 2011-02-04. [dostęp 2011-02-04]. (ang.).
138. The Republic of Niger and the Republic of Guinea Conakry recognize Kosovo’s independence, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2011-08-16
139. Note. kosovapress.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-15)]., Kosovapress.com, 2011-08-16
140. The Republic of Benin is the 80th state to recognize Kosovo’s independence, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2011-08-18
141. Santa Lucia shteti i 81 anëtar i OKB-së që e njeh Republikën e Kosovës, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2011-08-19 (in Albanian)
142. Balkanistyka.org [online], www.balkanistyka.org [dostęp 2019-03-11] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-28].
143. Ivory Coast recognizes Kosovo, Top Channel, 2011-09-21
144. Bregu i Fildishtë njeh Kosovën. noa.al. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-25)]., NOA, 2011-09-11 (alb.)
145. , KUNA, 2011-10-11
146. balkanistyka.org, Balkanistyka, 2012-02-11
147. Brunei Darussalam recognizes Kosovo independence, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2012-04-25
148. Çadi njeh Republikën e Kosovës, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2012-06-01 (alb.)
149. Timori Lindor njeh pavarësinë e Kosovës, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2012-11-09 (po albańsku)
150. Note verbale, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Timoru Wschodniego, 2012-09-20
151. Prime Minister Thaçi: Kosovo’s membership in EBRD testified that the process of the recognition of the Kosovo as a democratic and sovereign country has taken an irreversible up-turn and is recognized as an historical fact, Office of the Prime Minister of the Republic of Kosovo, 2012-11-19
152. Fiji’s verbal note recognizing Kosovo arrives, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2012-11-22
153. Saint Kitts dhe Nevis njeh zyrtarisht pavarësinë e Kosovës, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2012-11-28 (alb.)
154. MPJ: Pakistani njeh Republikën e Kosovës. rtklive.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-19)]., RTK, 2012-12-21 (alb.)
155. Konfirmohet njohja nga Pakistani. zeri.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-28)]., Zëri, 2012-12-21 (alb.)
156. PM: New proposals for platform to be defined soon, B92, 2012-12-23 (ang.)
157. CKA 699/755/01, Ministry of Foreign Affairs and International Cooperation of the United Republic of Tanzania, 2013-06-06 (ang.)
158. Guajana njeh shtetin e pavarur dhe sovran të Kosovës, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2013-03-16 (alb.)
159. Yemen recognizes Kosovo. Yemen News Agency (Saba Net), 2013-06-11. [dostęp 2013-06-12]. (ang.).
160. قرار حكومة جمهورية مصر العربية الاعتراف بجمهورية كوسوفو كدولة مستقلة وذات سيادة, Ministry of Foreign Affairs of Egypt, 2013-06-26 (arab.)
161. Thailand recognized the independence of Kosovo. Blic, 2013-09-27. [dostęp 2013-10-10]. (ang.).
162. Presidentja Osmani takoi kryeministrin e Grenadës, Dickon Mitchel. Kallxo, 2022-09-22. (ang.).
163. Libya officially recognises Kosovo. Libya Herald, 2013-09-27. [dostęp 2013-10-10]. (ang.).
164. Arrin nota verbale e njohjes nga Mbretëria e Tongës. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Kosowa, 2014-01-20. [dostęp 2014-01-29]. (alb.).
165. El Salvador njeh Kosovën. telegrafi.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-23)]., Telegrafi, 2013-06-29
166. June, month of record recognitions, Kosovo's New Diplomat, Ministry of Foreign Affairs of Republic of Kosovo, June/August 2013
167. Antigua and Barbuda recognizes the independence of Kosovo. mfa-ks.net. [dostęp 2015-05-20]. (alb. • serb. • ang.).
168. Surinami njeh Kosovën (Dokument). Telegraf, 2016-07-22. [dostęp 2016-07-22]. (alb.).
169. The Government of the Republic of Singapore and the Government of the Republic of Kosovo have established diplomatic relations with effect from 1 December 2016., Ministry of Foreign Affairs of Singapore, 2016-12-01
170. Bangladesh Officially Recognizes Kosovo as an Independent State, Dhaka Tribune, 2017-02-27
171. Prime Minister Mustafa accepted verbal note of recognition of Kosovo by Bangladesh, Prime Minister of the Republic of Kosovo, 2016-02-28
172. (alb.) NË PRAG TË PËRVJETORIT TË PAVARËSISË, BARBADOSI NJEH KOSOVËN.
173. (alb.) Barbadosi njeh pavarësinë e Kosovës.
174. Israeli envoy to Serbia: We recognised Kosovo on September 4; not an issue any. s. rs.n1info.com. [dostęp 2022-02-16]. (ang.).
175. MOFA Statements. MSZ Tajwanu (ROC). [dostęp 2009-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-21)].
176. Newly independent Kosovo would like to establish relation with Mainland China. Voice of America, 2008-02-20. [dostęp 2008-02-21].
177. Taiwan recognises Kosovo independence. Tiraspol Times, 2008-02-18. [dostęp 2008-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-26)].
178. The Government of Taiwan Congratulates Kosovo on Gaining Independence. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of China, 2008-02-18. [dostęp 2008-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-26)].
179. Deputy Prime Minister Selimi received in a meeting Malta’s Order of Templars, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo
180. Kosovo Establishes Diplomatic Relations with Cook Islands, Koha Ditore. [dostęp 2015-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-20)].
181. Kosova njihet nga Niue, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo