Loading AI tools
prezydent Czechosłowacji Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Klement Gottwald (ur. 23 listopada 1896 w Dědicach, zm. 14 marca 1953 w Pradze[1]) – czechosłowacki polityk i działacz komunistyczny. Lider Komunistycznej Partii Czechosłowacji w latach 1929–1953. Premier Czechosłowacji w latach 1946–1948. Prezydent Czechosłowacji w latach 1948–1953.
Klement Gottwald (1949) | |
Data i miejsce urodzenia |
23 listopada 1896 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
14 marca 1953 |
Prezydent Czechosłowacji | |
Okres |
od 14 czerwca 1948 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Premier Czechosłowacji | |
Okres |
od 2 lipca 1946 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Wicepremier Czechosłowacji | |
Okres |
od 4 kwietnia 1945 |
Przynależność polityczna | |
Sekretarz generalny KC Komunistycznej Partii Czechosłowacji | |
Okres |
od 4 czerwca 1929 |
Poprzednik |
Bohumil Jílek |
Następca | |
Odznaczenia | |
Pochodził z Moraw, gdzie urodził się jako nieślubne dziecko. Od 1908 do 1912 mieszkał u krewnych w Wiedniu, gdzie kształcił się w stolarstwie. Od 1912 działał w ruchu socjalistycznym. Od 1914 pracował jako stolarz w Lipníku nad Bečvou i Hranicach[2]. W latach 1915–1918 służył jako żołnierz w Armii Austro-Węgier na froncie wschodnim[3][4]. Latem 1918 zdezerterował z armii. Przez następne dwa lata służył w Armii Czechosłowackiej. W latach 1920–1921 pracował w Rousínovie. W 1921 był jednym z założycieli Komunistycznej Partii Czechosłowacji. W lutym 1929 stanął na czele tej partii. Od tego samego roku zasiadał również w czechosłowackim parlamencie[2]. Od 1935 był sekretarzem Komitetu Wykonawczego Kominternu.
W krytycznym momencie zagrożenia Czechosłowacji ze strony III Rzeszy zabiegał o współpracę partii komunistycznej ze wszystkimi siłami demokratycznymi i patriotycznymi[2]. Po układzie monachijskim i zakazie działalności KPCz przez rząd Czecho-Słowacji w listopadzie 1938 wyjechał do ZSRR. W grudniu 1943 porozumiał się z prezydentem Edvardem Benešem i czechosłowackim rządem emigracyjnym w Londynie w sprawie zjednoczenia antyniemieckiego ruchu oporu.
10 maja 1945 przyjechał do Pragi i objął oficjalnie urząd wicepremiera w rządzie premiera Zdenka Fierlingera[5]. Został też przewodniczącym Frontu Narodowego Czechów i Słowaków. Po zwycięstwie Komunistycznej Partii Czechosłowacji w wyborach parlamentarnych w 1946 Gottwald objął urząd premiera. W lutym 1948 doprowadził do przejęcia władzy dyktatorskiej przez komunistów przy zachowaniu fasady systemu wielopartyjnego. 14 czerwca 1948, po rezygnacji Edvarda Beneša, został prezydentem Czechosłowacji.
Przystąpiono do stalinizacji państwa. W gospodarce postawiono na przemysł ciężki i gwałtowną kolektywizację rolnictwa. W okresie rządów Gottwalda wydano ponad 230 wyroków śmierci, tysiące przeciwników politycznych poddano represjom lub skazano na więzienie[6]. W 1950 Gottwald, pomimo licznych apeli, nie ułaskawił znanej polityk Milady Horákovej[7]. Czystki dotknęły też polityków komunistycznych: Rudolfa Slánskiego, Vladimíra Clementisa czy Gustáva Husáka.
11 marca 1953 wrócił do kraju z wizyty na pogrzebie Józefa Stalina w Moskwie. Już wcześniej polityk cierpiał na alkoholizm i syfilis[8]. Zmarł 14 marca 1953 o godz. 11:00, bezpośrednim powodem śmierci Gottwalda było pęknięcie tętniaka aorty i wylew wewnętrzny, będące efektem podróży lotniczej z Moskwy[9].
Po śmierci ciało Gottwalda zostało zabalsamowane i wystawione na widok publiczny w Narodowym Miejscu Pamięci na Žižkovie w Pradze. W 1962 dokonano jej kremacji. Prochy Gottwalda pozostawiono jednak w sarkofagu na Žižkovie[10].
W 1990 urnę z prochami umieszczono we wspólnym grobie czechosłowackich działaczy komunistycznych na cmentarzu olszańskim w Pradze[10].
W 2005 został uznany za najbardziej niepopularnego Czecha w sondażu przeprowadzonym przez stację telewizyjną Česká televize[11].
Współcześnie dorobku i spuścizny prezydenta Klementa Gottwalda broni Komunistyczna Partia Czech i Moraw, której działacze regularnie składają wieńce na jego grobie[12].
W filmie Żołnierze wolności (1977) w reżyserii Jurija Ozierowa w rolę Gottwalda wcielił się aktor Bohus Pasterek[21].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.