Loading AI tools
biskup kijowski i krakowski, zesłaniec Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kajetan Ignacy Sołtyk herbu Sołtyk (ur. 12 listopada 1715 w Chwałowicach, zm. 30 lipca 1788 w Kielcach) – książę siewierski, biskup koadiutor kijowski w latach 1749–1756, biskup kijowski w latach 1756–1759, biskup krakowski w latach 1758–1788, przeciwnik równouprawnienia innowierców[2].
Biskup | ||
| ||
Kraj działania | ||
---|---|---|
Data urodzenia |
12 listopada 1715 | |
Data śmierci |
30 lipca 1788 | |
Biskup krakowski | ||
Okres sprawowania |
1758–1788 | |
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Prezbiterat |
3 sierpnia 1738 | |
Nominacja biskupia |
22 września 1749 | |
Sakra biskupia |
9 listopada 1749 | |
Odznaczenia | ||
Data konsekracji |
9 listopada 1749 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||
Konsekrator | |||||||||
Współkonsekratorzy |
Franciszek Kanigowski | ||||||||
| |||||||||
|
książę siewierski | |
Okres |
od 1758 |
---|---|
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Miejsce urodzenia | |
Miejsce śmierci | |
Ojciec | |
Matka |
Konstancja z Drzewickich herbu Ciołek |
Rodzeństwo | |
Był synem kasztelana lubelskiego Józefa Franciszka Sołtyka i Konstancji z Drzewickich herbu Ciołek, córki wojewody lubelskiego Aleksandra Drzewickiego[3]. Jego braćmi byli Tomasz (zm. 1773), wojewoda łęczycki, Maciej (zm. 1780), kasztelan warszawski i Feliks (zm. 1780), pułkownik Kawalerii Narodowej. Był blisko spokrewniony z Potockimi. Protegowany prymasa Teodora Potockiego, z którego poręki otrzymał kanonię łowicką i łęczycką. Odbył studia teologiczne w Rzymie. Po śmierci Władysława Rychłowskiego, od 22 października 1736 kanonik gnieźnieński. Po śmierci prymasa Potockiego przeniósł się na dwór kardynała Lipskiego, biskupa krakowskiego, od którego otrzymał kanonię przy katedrze wawelskiej. W 1740 kapituła gnieźnieńska wybrała go wiceprezydentem Trybunału Koronnego. W 1749 biskup Samuel Jan Ożga nadał mu koadiutorię biskupstwa kijowskiego. W 1756 objął tę diecezję kresową, ale już w 1759 został przeniesiony na biskupstwo krakowskie. Sakrę biskupią przyjął 9 listopada 1749 w kościele św. Jana w Toruniu z rąk Wojciecha Stanisława Leskiego. W latach 1758–1759 pełnił funkcję opata komendatoryjnego miechowskiego[4].
Założył pierwsze seminarium duchowne w diecezji kijowskiej. Budowniczy pałacu biskupiego w Żytomierzu.
Był stronnikiem dynastii Wettynów, zbliżonym do obozu politycznego Henryka Brühla i Jerzego Augusta Mniszcha. Za panowania Augusta III Sasa był członkiem frakcji dworskiej tzw. „kamaryli”[5]. Po sejmie 1754 roku zasugerował dyplomacie rosyjskiemu Heinrichowi Grossowi, że nowa partia dworska nie będzie przeciwdziałać interesom rosyjskim w Rzeczypospolitej. Nie spotkał się jednak z zaufaniem[6].
W 1753 roku, będąc koadiutorem kijowskim, wszczął proces w Żytomierzu przeciw 33 Żydom o rzekomy mord rytualny dziecka chrześcijańskiego. Oskarżeni byli torturowani, a 13 z nich skazano na męki i śmierć[7].
Był zaciekłym wrogiem Czartoryskich, w czasie ostatniego bezkrólewia przewodniczył oponentom kandydatury Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostrzegał posła rosyjskiego Hermana Karla von Keyserlinga przed zamysłami reformatorskimi Familii. Po elekcji pozornie pojednał się z królem. W 1764 roku został wyznaczony senatorem rezydentem[8].
W liście na sejmiki poselskie przed sejmem w 1766 roku zachęcał wyborców, by w instrukcjach dla swoich posłów zalecali zachowanie przywilejów panującej religii katolickiej, rozwiązanie konfederacji generalnej, dbali o powiększenie liczby wojska Rzeczypospolitej, nie zawierali żadnych traktatów zaczepno-obronnych z państwami ościennymi i żądali opuszczenia terytorium państwa przez wojska rosyjskie[9].
Na sejmie repninowskim 1767 nie uznał dyktatu posła rosyjskiego Nikołaja Repnina w sprawie narzucenia Polsce tzw. traktatu gwarancyjnego, który dawałby prawno-formalną podstawę do ingerencji Rosji w wewnętrzne sprawy Polski, za co 14 października 1767 roku wraz z trzema innymi senatorami (hetmanem polnym koronnym Wacławem Rzewuskim, jego synem, posłem podolskim Sewerynem Rzewuskim oraz biskupem kijowskim Józefem Załuskim) został na rozkaz Repnina podczas trwania sejmu uwięziony i wywieziony do Kaługi, skąd powrócił dopiero w 1773. Czyn ten stał się jedną z przyczyn katalizujących zawiązanie przez szlachtę konfederacji w Barze (konfederacja barska). Repnin ogłosił, że uwięził ich za obrazę majestatu Katarzyny II. Porwany Sołtyk zdołał jeszcze wydać manifest, w którym wzywał do modlitw o całość wiary i utrzymanie wolności narodowych.
Wróciwszy w 1773 r., entuzjastycznie witany przez naród, próbował organizować opór przeciw uznaniu pierwszego rozbioru. Rychło popadł w melancholię, potem obłęd i wdał się w gorące spory z kapitułą krakowską, które spowodowały odsunięcie go od obowiązków biskupich. Przeciwny reformie Uniwersytetu Krakowskiego nie uznawał nominacji Hugona Kołłątaja na kanonika katedry krakowskiej, w 1781 roku ekskomunikował go i pozbawił beneficjów[10]. W 1782 Stanisław August Poniatowski i Rada Nieustająca ubezwłasnowolnili biskupa, ogłaszając, iż postradał on zmysły. Wywołało to kontrowersje na sejmie w tym roku.
W 1757 został kawalerem Orderu Orła Białego[11][12]. W 1779 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[13][14].
Monografię apologetyczną Kajetana Sołtyka napisał Kazimierz Rudnicki (1906)[15], bardziej krytycznie potraktowali jego charakter Władysław Konopczyński[16] i Adam Skałkowski[17].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.