Loading AI tools
polski historyk i pisarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jerzy Adam Łojek ps. „Leopold Jerzewski”, "Antoni Jałowiecki", "Łukasz Jodko"[1], (ur. 3 września 1932 w Warszawie, zm. 7 października 1986 tamże) – polski historyk, działacz opozycji w PRL.
 Jerzy Łojek w latach 60. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Małżeństwo | |
| Odznaczenia | |
  | |
Wnuk Adama i Franciszki Łojków, syn lekarza mjra dra Leopolda Łojka (1897–1940, zamordowany w Katyniu) i Eugenii z domu Juszko (1896–1971), miał brata Tadeusza (1935–2009), który został lekarzem[2]. Wychowywał się w Warszawie. Od 1946 chorował na cukrzycę insulinozależną, w tym czasie rozpoczął naukę w gimnazjum imienia Wojciecha Górskiego przy ulicy Smolnej 30, w którym zdał maturę w 1951[3].
Studia historyczne ukończył na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem prof. Emila Kipy w 1956, doktoryzował się w 1961, a w 1967 uzyskał habilitację na podstawie dorobku naukowego oraz rozprawy Studia nad prasą i opinią publiczną w Królestwie Polskim 1815–1830. Od 1969 związany był z Instytutem Badań Literackich PAN.
W 1980 wydał publikację Dzieje sprawy Katynia o zbrodni katyńskiej, opublikowaną w drugim obiegu przez Wydawnictwo „Głos” Antoniego Macierewicza (pracując nad książką odwiedził m.in. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie celem sprawdzenia dokumentów)[4]. Praca miała 11 znanych podziemnych wydań, będąc jedną z popularniejszych druków podziemnych dot. problematyki katyńskiej[5] Wydanie oficjalne w 1989 miało 16 ingerencji cenzorskich[6].
Wraz z ks. Stefanem Niedzielakiem, Stefanem Melakiem i Andrzejem Szomańskim stworzyli Obywatelski Komitet Budowy Pomnika Ofiar Zbrodni Katyńskiej, na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. 31 lipca 1981 postawili upamiętniający Krzyż Katyński, a 6 grudnia 1981 akt erekcyjny pod planowany pomnik (oba obiekty zostały natychmiast usunięte przez władze komunistyczne)[7].
We wrześniu 1981 podpisał deklarację założycielską Klubów Służby Niepodległości. Za udział w opozycji oraz badanie sprawy zbrodni katyńskiej wielokrotnie szykanowany przez władze komunistyczne, które m.in. sprzeciwiły się nadaniu mu tytułu profesorskiego[8]. W nocy 12/13 grudnia 1981 w chwili wprowadzenia stanu wojennego krótkotrwale aresztowany przez władze komunistyczne[9]. W 1982 zmuszony został do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Przedmiotem jego badań była historia polityczna Polski i Europy XVII–XX w., głównie w zakresie stosunków między Europą a Rosją. Znaczna część badań i publikacji poświęcona jest epoce rozbiorów, głównie okresowi Sejmu Czteroletniego i interwencji dworu petersburskiego w Polsce w 1792 r. oraz powstaniu listopadowemu. W kręgu jego zainteresowań znalazła się historia obyczajów, świadomości społecznej, a także prasy i opinii publicznej. Publikował także poza cenzurą, w wydawnictwach drugiego obiegu. Był jednym z redaktorów naukowych Historii prasy polskiej (t. I–IV, 1976–1980). W 1974 został laureatem nagrody „The Alfred Jurzykowski Fundation Award” za całokształt twórczości.
W latach 1976–1977 oraz 1979-1986 był rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa w ramach sprawy obiektowego rozpracowania krypt. Petent[10].
Zmarł 7 października 1986 w Warszawie. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 251-1-29)[11].
Od 1961 żonaty z Bożeną Mamontowicz-Łojek (1937–2010)[12], która po jego śmierci ustanowiła w 1989 Nagrodę im. Jerzego Łojka (następnie finansowaną i wyłącznie zarządzaną przez Fundację im. Jerzego Łojka przy Instytucie Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku), przyznawaną „dla autorów prac o tematyce niepodległościowej i historycznej z zakresu wypełniania białych plam w historii”[13]. Spełniając testament męża zaangażowała się na rzecz upamiętnienia zbrodni katyńskiej, współtworząc stowarzyszenie Rodziny Katyńskie. Zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie smoleńskiej.
Jerzy Łojek był stryjem Piotra Łojka[14][15].
Opublikował ponad 350 artykułów i 34 książki. Do jego ważniejszych prac należy zaliczyć:
W „drugim obiegu” opublikował m.in. (pod pseudonimami: Antoni Jałowiecki, Leopold Jerzewski, Łukasz Jodko):
Zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z 11 listopada 1990 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[16]. Postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 11 listopada 2006 Jerzy Łojek pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju, za upowszechnianie wiedzy o dziejach Narodu Polskiego[17].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
