Jan Pałubicki
polski żołnierz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Pałubicki ps. Grad, Grom, Janusz, Ottokar, Piorun, nazwiska konspiracyjne Hans Gürke, Jerzy Grafowski, Skulimowski, Jan Borowy (ur. 2 kwietnia 1897 w Kloni, zm. 6 października 1982 w Poznaniu) – podpułkownik służby stałej artylerii, komendant Okręgu Pomorze Armii Krajowej w latach 1942–1945.
 podpułkownik artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 kwietnia 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
Centrum Wyszkolenia Artylerii |
| Stanowiska |
dyrektor nauk |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
      | |
Syn kupca Augustyna i Anastazji z Jażdżewskich. Uczył się w gimnazjum w Chojnicach i Collegium Marianum w Pelplinie. W 1915 ukończył Gimnazjum Humanistyczne w Brodnicy. Podczas nauki w szkole średniej należał do Towarzystwa Tomasza Zana i tajnego skautingu. Od 19 września 1915 do grudnia 1918 walczył na froncie rosyjskim I wojny światowej w 79 pułku artylerii armii niemieckiej. Po zakończeniu wojny powrócił do domu. Z powodu aresztowania przez Grenzschutz w Grudziądzu nie udało mu się wziąć udziału w powstaniu wielkopolskim.
Od 19 czerwca 1919 służył w stopniu ogniomistrza w 3 pułku artylerii polowej Wojsk Wielkopolskich (od grudnia 1919 – 14 pułku artylerii polowej. 1 grudnia 1919 po zdaniu egzaminu oficerskiego otrzymał awans na podporucznika. Od marca 1920 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako dowódca 7 baterii 14 pułku artylerii polowej. 8 kwietnia 1920 w trakcie walk nad Berezyną został ranny w obydwie nogi odłamkami granatu. Do końca wojny przebywał w szpitalu. Podczas służby w 14 pap studiował prawo i ekonomię na Uniwersytecie Poznańskim. W 1928 został przeniesiony w stopniu kapitana na stanowisko dowódcy VI baterii szkolnej do Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Tam 1 stycznia 1931 otrzymał awans na majora. Na początku 1932 został dowódcą 1 dywizjonu szkolnego. Od 1934 służył w 21 pułku artylerii lekkiej w Oświęcimiu jako dowódca 1, a następnie 3 dywizjonu. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 22. lokatą w korpusie oficerów artylerii[1]. Od 15 lipca 1938 do 1 września 1939 zajmował stanowisko dyrektora nauk Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu[2]. W 1938 zakupił majątek ziemski w Smętowie, który uległ nacjonalizacji, gdy Pałubicki został uwięziony w PRL.
W wojnie obronnej Polski sprawował funkcje dowódcy Ośrodka Zapasowego Artylerii Konnej nr 3 i komendanta garnizonu we Włodawie. Dowodził obroną miasta przed Wehrmachtem i walczył z Armią Czerwoną pod Chełmem. 23 września 1939 w walce z Niemcami w rejonie Hrubieszowa odniósł ciężką ranę i dostał się do niewoli. Przebywał w szpitalu w Kielcach oraz Oflagach IV C Colditz i Prenzlau, z którego we wrześniu 1940 został zwolniony jako inwalida wojenny. Powrócił wtedy do Torunia, gdzie podjął pracę w firmie budowlanej „Rathens” z siedzibą w Norymberdze. W kolejnych latach pracował jako pisarz i brygadzista w Toruniu, Brodnicy i Grudziądzu. Mieszkał w Toruniu przy Grudziądzkiej 95 i w domu Hozakowskich przy św. Jerzego 42[3]. Od 1941 działał w Związku Walki Zbrojnej. W tym samym roku przez tydzień przebywał w toruńskim areszcie Gestapo, jednak został zwolniony z braku dowodów na aktywność w podziemiu. Pod koniec 1941 został komendantem Podokręgu Środkowego Okręgu Pomorze (przebywał wtedy na terenie powiatu włocławskiego), zaś w październiku 1943 – komendantem Okręgu AK. Kierował reorganizacją okręgu i scalaniem mniejszych organizacji podziemnych z AK[4]. Od marca 1944 zagrożony ponownym aresztowaniem ukrywał się w lasach w okolicach Wieńca-Zdroju, następnie w Toruniu, m.in. u rodziny Jasielskich, i w Borach Tucholskich, gdzie dołączył do oddziału partyzanckiego „Jedliny – 102". W lipcu 1944 został odwołany z funkcji komendanta okręgu z powodu stanu zdrowia (rana nogi, depresja po śmierci żony).
Wiosną 1945 otrzymał nominację na komendanta Delegatury Sił Zbrojnych na Okręg Pomorski. Gdy w 23 sierpnia 1945 został zatrzymany przez funkcjonariuszy UB, pełnił funkcję komendanta Okręgu Morskiego (Gdańskiego) DSZ. Pierwszy proces przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Gdańsku zakończył się 7 czerwca 1946 umorzeniem sprawy na mocy amnestii z 2 sierpnia 1945. Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyrok po rewizji prokuratorskiej i skierował do ponownego rozpatrzenia przez ten sam sąd. 25 września 1946 otrzymał wyrok półtora roku więzienia z zaliczeniem tymczasowego aresztowania na podstawie Dekretu o Ochronie Państwa. Po wyjściu z więzienia mieszkał w Bydgoszczy, Wałbrzychu (pracował tam w składnicy odpadów) i Poznaniu, gdzie był księgowym w Spółdzielni Inwalidów „Niewidomy” oraz podejmował różne prace fizyczne. Otrzymał niewielką emeryturę i uprawnienia kombatanckie dopiero w latach 60. XX w. dzięki staraniom byłych członków Tajnego Hufca Harcerzy w Gdyni. Pod koniec życia leczył się w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gnieźnie-Dziekance[4]. Zmarł po amputacji nogi 6 października 1982 i został pochowany na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu. W marcu 2000 jego prochy zostały ekshumowane do kwatery b. żołnierzy AK.
Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa z Marią Adamczyk (ślub w 1928) miał córkę Teresę, z drugiego – z Barbarą Schulz, czterech synów: Janusza, Andrzeja, Jerzego i Joachima oraz córkę Barbarę[3].
- podporucznik - 1 grudnia 1919
- porucznik - 1 lipca 1921
- kapitan - 1 lipca 1923
- major - 1 stycznia 1931
- podpułkownik - 19 marca 1938
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1923)
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (1945)
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1936)[6][1]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 (1921)
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928)
- Krzyż Żelazny II klasy (Prusy)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
