Loading AI tools
gałąź rodziny indoeuropejskiej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Języki słowiańskie – grupa języków w obrębie podrodziny bałtosłowiańskiej rodziny języków indoeuropejskich. Pochodzą od języka prasłowiańskiego, który rozpadł się na dialekty regionalne w wyniku wielkiej ekspansji Słowian w pierwszej połowie I tysiąclecia n.e. Używanie języków słowiańskich jest wyznacznikiem przynależności do ludów słowiańskich, które prócz języków łączy kultura i pochodzenie.
| Obszar |
Europa Środkowa, Europa Wschodnia, Europa Południowa, Azja Północna |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Klasyfikacja genetyczna |
|
| Prajęzyk | |
| Podział |
• języki południowosłowiańskie |
| Kody rodziny językowej | |
| ISO 639-5 | sla |
| Występowanie | |
 Państwa z zachodniosłowiańskim językiem urzędowym Państwa ze wschodniosłowiańskim językiem urzędowym Państwa ze wschodniosłowiańskim językiem urzędowym tylko na niektórych obszarach Państwa z południowosłowiańskim językiem urzędowym Państwa z językiem południowosłowiańskim jako jednym z urzędowych | |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
Słowianie
Języki słowiańskie dzielą się na trzy zespoły języków: zachodnio-, wschodnio- i południowosłowiańskie.
Najstarsze zachowane manuskrypty z tekstami słowiańskimi pochodzą z X wieku. Do zapisu języków słowiańskich używane są lub były alfabety: głagolicki, cyrylicki i łaciński, a w niewielkim zakresie również arabski i hebrajski. Językami słowiańskimi posługuje się ponad 300 milionów ludzi.
Języki słowiańskie należą do grupy „satem” języków indoeuropejskich[1].
Języki słowiańskie powstały w wyniku rozpadu pierwotnego języka prasłowiańskiego. Nie ma jednak uzgodnionego stanowiska co do tego, kiedy i gdzie język prasłowiański istniał oraz kiedy doszło do jego rozpadu. Zasadniczo są dwa stanowiska w tej kwestii:
Większość językoznawców ponadto uważa, że przed etapem istnienia języka prasłowiańskiego istniała wspólnota językowa bałto-słowiańska. Języki słowiańskie wykazują najwięcej cech wspólnych z językami bałtyckimi (litewskim, łotewskim oraz wymarłymi: pruskim i jadźwińskim), co przemawia za wyprowadzeniem wniosku o wspólnocie bałtosłowiańskiej. Języki słowiańskie wykazują również stopień pokrewieństwa z językami germańskimi i irańskimi, a także pewne cechy wspólne z językami celtyckimi, iliryjskim i trackim. Pozwala to zaakceptować wniosek, że język Słowian rozwinął się między kompleksami etnicznymi: bałtyjskim na północy, germańskim na zachodzie, irańskim na wschodzie oraz celtyckim, trackim i iliryjskim na południu[2].
Wszystkie języki słowiańskie mają wyraźne cechy wspólne:
Języki słowiańskie nie tylko mają bardzo podobną gramatykę, lecz wykazują również duże podobieństwo w słownictwie, co dowodzi, że z języka prasłowiańskiego wyodrębniły się stosunkowo niedawno. Tam, gdzie poszczególne języki słowiańskie graniczą ze sobą, granice te z reguły są nieostre – występują szerokie pasy gwar przejściowych i obszary przenikania się zjawisk charakterystycznych dla obu sąsiadujących języków. Uważa się, że języki słowiańskie tworzą kontinuum. Jest to szczególnie wyraźnie widoczne w przypadku języków południowosłowiańskich[3][4]. Podobne zjawisko występowało do 1947 roku na obszarze etnicznego styku polsko-ukraińskiego (polski – rusiński – ukraiński).
Przynależność i podział języków słowiańskich są w lingwistyce ugruntowane. Wątpliwości powstają jedynie w kwestii grupowania poszczególnych lektów i zespołów gwarowych, a także nakreślania granicy między pojęciami języka i dialektu. Poniższa klasyfikacja pochodzi ze strony projektu Ethnologue[5].
Oznaczenia:
† – język wymarły lub dawne stadium historyczne języka dzisiejszego
†* – język dawny, ale zachowany tradycyjnie w liturgii, tekstach religijnych, filozoficznych lub naukowych
W grupie języków słowiańskich oprócz języków indywidualnych wyróżnia się także tzw. mikrojęzyki, tj. etnolekty odmienne od języka ogólnego dominującego na danym obszarze, ale charakteryzujące się pewną tradycją piśmienniczą i pewnym stopniem normalizacji[6][7]. Są to[8]:
Istnieje też tendencja do wyodrębniania się kolejnych języków słowiańskich:
Na bazie języków słowiańskich powstało też wiele sztucznych języków, m.in. język międzysłowiański, które w założeniu twórców powinny być zrozumiałe dla mówiących przynajmniej jednym językiem słowiańskim[10]. Również oparte na językach słowiańskich są fikcyjne języki północnosłowiańskie oraz wenedyk – język romański, który przeszedł podobny rozwój jak polski.
| prasłowiański | rosyjski | ukraiński | białoruski | łemkowski | polski | kaszubski | czeski | słowacki | dolnołużycki | górnołużycki | słoweński | serbsko-chorwacki | bułgarski | macedoński |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| *ogňь | огонь (agoń) | вогонь (wohoń) | агонь (ahoń) | оген (ohen) | ogień | òdżin | oheň | oheň | wogeń | woheń | ogenj | oganj/vatra / огањ/ватра | огън (ogăn) | оган/огин (ogan/ogin) |
| *ryba | рыба (ryba) | риба (ryba) | рыба (ryba) | рыба (rŷba) | ryba | rëba | ryba | ryba | ryba | ryba | riba | riba / риба | риба (riba) | риба (riba) |
| *gnězdo | гнездо (gniezdo) | гнiздо (hnizdo) | гняздо (hniazdo) | гнiздо (hnizdo) | gniazdo | gniôzdo | hnízdo | hniezdo | gnězdo | hnězdo | gnezdo | gn(ij)ezdo / гн(иј)ездо | гнездо (gnezdo) | гнездо (gnezdo) |
| *oko | око (oko) | око (oko) | вока (woka) | око (oko) | oko | òkò | oko | oko | woko | woko | oko | oko / око | око (oko) | око (oko) |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
