Loading AI tools
polski generał Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ignacy Pantaleon Prądzyński herbu Grzymała (ur. 20 lipca 1792 w Sannikach, zm. 4 sierpnia 1850 na wyspie Helgoland) – generał dywizji Wojska Królestwa Polskiego, wódz naczelny powstania listopadowego. Uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich strategów pierwszej połowy XIX wieku[1][2].
Grzymała | |
Rodzina |
Prądzyńscy |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec |
Stanisław Prądzyński |
Matka |
Marianna z Bronikowskich |
Żona |
Emilia Rutkowska |
Dzieci |
Helena Prądzyńska |
Odznaczenia | |
Syn Stanisława i Marianny z Bronikowskich[3]. Z pochodzenia Wielkopolanin (urodzony w Sannikach, w Poznańskiem)[4], kształcił się w Dreźnie[5], od 1807 w wojsku Księstwa Warszawskiego. Absolwent Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierów w Warszawie[6].
Uczestnik kampanii 1809 i 1812 (Wyprawa Napoleona na Moskwę). Za udział w bitwie nad Berezyną odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Uczestniczył w bitwie narodów pod Lipskiem w 1813 oraz obronie Paryża w roku 1814. Został kawalerem Legii Honorowej.
W następnym roku w stopniu majora przeszedł do służby w armii Królestwa Polskiego i dał się poznać jako inżynier wojskowy, autor m.in. projektu budowy Kanału Augustowskiego 1822-1824. W armii Królestwa Polskiego w kwatermistrzostwie generalnym, następnie wykładowca taktyki i fortyfikacji. Był odznaczony Orderem św. Anny II klasy z brylantami[7]. W 1830 roku został nagrodzony Znakiem Honorowym za 20 lat służby[8].
Był współzałożycielem Towarzystwa Prawdziwych Polaków (oprócz niego w stworzeniu organizacji brali udział Klemens Kołaczkowski i Gustaw Małachowski)[9], członkiem Związku Kosynierów i jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Patriotycznego (1821). Więziony (1826-1829) za przynależność do organizacji tajnych. W latach 1830–1831, podczas powstania listopadowego podkomendant Twierdzy Zamość, następnie kwatermistrz generalny Sztabu Głównego, dowódca korpusu inżynierów i – od 16 sierpnia do 19 sierpnia 1831 – wódz naczelny. Strateg, rzecznik zdecydowanych działań zaczepnych.
Autor planów wojny z Rosją, częściowo wykorzystanych przez generała Jana Zygmunta Skrzyneckiego. Był też autorem planu koordynacji działań partyzanckich w Królestwie Polskim. Dowodził w wygranej bitwie pod Iganiami (10 kwietnia 1831). Po upadku powstania w latach 1832–1833 na zesłaniu w Wiatce. W 1834 powrócił do Królestwa Polskiego. Po powrocie do Królestwa Polskiego osiadł w Przepiórowie. W 1848 roku powstańcy węgierscy zaproponowali mu objęcia przywództwa w powstaniu, ale Prądzyński odmówił[10][9].
Schorowany, leczył się między innymi na wyspie Helgoland. Tam utonął w trakcie kąpieli morskiej[11] i tam też został pochowany[12]. Od 1997 urna z prochem z miejsca jego pochówku znajduje się w Krypcie Zasłużonych w podziemiach poznańskiego kościoła św. Wojciecha[13].
Był jednym z najbardziej utalentowanych generałów polskich I połowy XIX wieku, autorem około 60 prac z dziedziny wojskowości oraz cennych dla historyka obszernych pamiętników[14] m.in. O sztuce wojennej – Kurs taktyki (1822-1823) oraz Czterej ostatni wodzowie polscy przed sądem historii[15] (1865).
Był członkiem loży wolnomularskiej Bouclier du Nord w 1819 roku[16].
W 1825 roku poślubił Emilię Rutkowską z Miedzechowa. Z pięciorga dzieci Ignacego i Emilii Prądzyńskich wieku dorosłego dożyły jedynie dwie córki: Helena (1826-1854), malarka, żona Stanisława Herniczka z Potoczka, oraz Sylwia (1831-1862), pisarka. Pozostałe dzieci: Władysław, Stanisław i Emilia, zmarły w dzieciństwie[17][18][19].
Generał Ignacy Prądzyński był patronem jednostek Wojska Polskiego:
W Augustowie imię Prądzyńskiego nosi osiedle mieszkaniowe, Zespół Szkół Technicznych oraz ulica[21][22][23].
W Nowych Iganiach mieści się Szkoła Podstawowa im. gen. Ignacego Prądzyńskiego, a jego imię w nazwie szkoły pojawiło się w 1930 roku[24][25].
Gen. Ignacy Prądzyński jest także bohaterem (patronem) 21 WDH-y "Żbiki" oraz 21 WDW "Stare Żbiki"[26].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.