Narodowe Towarzystwo Patriotyczne

Towarzystwo Patriotyczne, Narodowe Towarzystwo Patriotyczne – tajna organizacja niepodległościowa w Królestwie Polskim założona w Lasku Bielańskim koło Warszawy^[1] 1 maja 1821 przez majora Waleriana Łukasińskiego, zrzeszająca członków rozwiązanego w 1820 roku Wolnomularstwa Narodowego oraz wielkopolskiego Związku Kosynierów. Organizacja liczyła 240 członków, z których około 40% wcześniej należało do masonerii^[1].

Ten artykuł dotyczy organizacji niepodległościowej. Zobacz też: Towarzystwo Patriotyczne.

Cele

Towarzystwo Patriotyczne nie miało jasno sprecyzowanych celów działalności. W założeniach ogólnych dążyło do odbudowy Polski w granicach z 1772 roku, na drodze walki zbrojnej, podjętej w sprzyjających warunkach międzynarodowych.

Struktura

Zobacz też kategorię: Członkowie Towarzystwa Patriotycznego (1821–1826).

Na czele organizacji stał Wydział Centralny, któremu podlegało terytorium I Rzeczypospolitej, podzielone na sześć prowincji, podzielonych na okręgi i gminy, siódmą prowincją była siatka konspiracji w armii Królestwa Kongresowego, którą zorganizował Walerian Łukasiński. Szefem Wydziału Centralnego został Karol Wierzbołowicz, prezydentem prowincji warszawskiej Stanisław Węgrzecki a prezydentem prowincji wielkopolskiej Jan Nepomucen Umiński.

Dzieje

Po aresztowaniu w październiku 1822 roku przez władze rosyjskie Waleriana Łukasińskiego, Towarzystwem Patriotycznym kierował Seweryn Krzyżanowski. Organizacja nawiązała wówczas kontakty z rosyjskim Związkiem Południowym, licząc na wzajemną współpracę w chwili wybuchu powstania w Polsce lub Rosji. Po upadku powstania dekabrystów w 1825 roku, dzięki rozpracowaniu ich kontaktów, władze rosyjskie wpadły na trop Towarzystwa Patriotycznego, aresztując jego przywódców. Sąd sejmowy 1827–1828 zajął się sądzeniem członków tej organizacji, oskarżonych o zdradę stanu. Wobec nacisków opinii publicznej, Sejm nie znalazł znamion zdrady stanu w działalności Towarzystwa Patriotycznego i skazał jego członków jedynie na krótkie kary więzienia. Nie przeszkodziło to jednak Rosjanom w represjonowaniu jego członków i sympatyków na Litwie, Podolu i Wołyniu, którzy decyzją administracyjną byli zsyłani do kopalń i na Syberię.

Zobacz też

• Towarzystwo Patriotyczne
• Sprzysiężenie Wysockiego

Przypisy

1. Kronika powstań polskich 1794-1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 88, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097.