Źrebię (łac.Equuleus, dop.Equulei, skrót Equ) – mało wyraźny i jednocześnie najmniejszy powierzchniowo gwiazdozbiórnieba północnego. Mniejszy od niego jest tylko Krzyż Południa. Był znany już za czasów Ptolemeusza, który umieścił go wśród swoich 48konstelacji. Zarys tego gwiazdozbioru tworzą gwiazdy o jasności około 4m i słabsze. Znajduje się obok konstelacji Pegaza, większego konia niebieskiego, od południa towarzyszy mu Wodnik. W Polsce widoczny od lata do jesieni. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 10.
Szybkie fakty Nazwa łacińska, Dopełniacz łaciński ...
Ptolemeusz umieszczając gwiazdozbiór na swych mapach nieba, prawdopodobnie sugerował się mitem o Hippe i jej córce Melanippe. Hippe była córką centauraChirona, którą uwiódł Aeolus, wnuk Deukaliona. W wyniku romansu zaszła ona w ciążę. Aby ukryć to przed srogim ojcem, Hippe uciekła w góry i tam urodziła córkę Melanippe. Kiedy Chiron udał się na poszukiwanie swojej córki, Hippe zwróciła się do bogów o ratunek. Bogowie ją wysłuchali i zamienili w klacz. Artemis umieściła później Hippe pośród gwiazd, gdzie nadal ukrywa się przed Chironem, pokazując tylko swą głowę[2].
W mitologii greckiej źrebię było uosabiane z młodszym bratem Pegaza. Nazywał się Celeris i został podarowany Kastorowi przez Hermesa. Gwiazdozbiór został nazwany przez greckiego astronoma Hipparcha około 150 r. p.n.e.; jest jednym z pierwszych, którego pochodzenie nie ginie w mrokach czasu, a jego twórca jest znany[1].
Znalezienie konstelacji nie jest łatwe. Gwiazdy tworzące jej zarys nie są jasnymi obiektami. Najlepiej najpierw zlokalizować Enif – gwiazdę Pegaza, a następnie na zachód od niej, na tej samej wysokości odnaleźć Gamma Equulei lub trochę jaśniejszą, lecz położoną niżej Alfa Equulei, zwaną również Kitalpha[2].
Źrebię to najmniejszy po Krzyżu Południa gwiazdozbiór na niebie. W odróżnieniu od obficie rozgwieżdżonego Krzyża Południa, który jest najmniejszym gwiazdozbiorem, Źrebię składa się jedynie z kilku bladych galaktyk i zbioru gwiazd podwójnych. Mały trapezoid gwiazd czwartej i piątej wielkości jest wyraźny, ale najlepiej oglądać go w dobrych warunkach. Można też użyć lornetki, bo trapezoid ma zaledwie 5° łuku w najdłuższym wymiarze[1].
Druga co do jasności Delta (δ) Equ jest również układem podwójnym. Jego podwójną naturę można dostrzec dopiero za pomocą profesjonalnego sprzętu.
Kolejny element konstelacji, γ Equ jest gwiazdą zmienną. Zmiany te związane są bezpośrednio z szybką rotacją i nietypowym składem chemicznym gwiazdy. Ma towarzyszkę w odległości 1,26 sekundy łuku. Główna gwiazda jest żółta; oba ciała poruszają się podobnie, więc zdają się połączone.
Lambda Źrebięcia jest parą jasnożółtych gwiazd o wielkości 7,4.
Tuż nad Deltą Equ znajduje się gwiazda zmienna typu Mira Ceti – R Equ, zmieniająca jasność z okresem 261 dni[3].
Gwiazda podwójna piątej wielkości I Equulei - ma towarzysza siódmej wielkości, którego można dostrzec przez mały teleskop, oraz słabszego, prawdziwego towarzysza widocznego przez duży teleskop.
Mimo małego rozmiaru konstelacja zawiera ciekawe, ale słabe galaktyki:
Jedyną galaktyką odpowiednią dla umiarkowanych apertur jest spiralnaNGC 7015. Jest wydłużona, w 30-centymetrowym reflektorze widać jedynie niewielkie rozjaśnienie w centrum[1].
Galaktyka NGC 7040 w 40-centymetrowym teleskopie Newtona pokazuje wydłużone rozproszone halo bez jakiegokolwiek rozjaśnienia w centrum. Rząd trzech ledwie widzialnych gwiazd leży na południowej krawędzi halo[1].
Galaktyka spiralna z poprzeczkąNGC 7046 o wielkości 13,1m – w 30-centymetrowym teleskopie widać bezkształtną poświatę, ale już w 45-centymetrowym ukaże jasne centrum[3].
