Świętoszówka

Świętoszówka (cz. Svěntošůvka, niem. Swientoschuwka) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Jasienica, na Śląsku Cieszyńskim. Powierzchnia sołectwa wynosi 150,6 ha, a liczba ludności 609^[3], co daje gęstość zaludnienia równą 404,4 os./km².

Świętoszówka

wieś
Centrum Świętoszówki
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	bielski
Gmina	Jasienica
Liczba ludności (2009)	609
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-386[1]
Tablice rejestracyjne	SBI
SIMC	0055248
Położenie na mapie Polski Świętoszówka
Położenie na mapie województwa śląskiego Świętoszówka
Położenie na mapie powiatu bielskiego Świętoszówka
Położenie na mapie gminy Jasienica Świętoszówka
49°48′16″N 18°53′30″E[2]

Nieoficjalny herb wsi Świętoszówka

Historia

Miejscowość została prawdopodobnie po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z dnia 25 maja 1223 roku wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza dla klasztoru premonstrantek w Rybniku, w którym to wymieniono około 30 miejscowości mających im płacić dziesięcinę. Pośród 14 miejscowości kasztelanii cieszyńskiej wymieniony jest również Suenschi(e)zi, które można identyfikować ze Świętoszówką^[4][5]. Nazwa może pochodzić od osadnika Świętosza^[6]. Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa opolsko-raciborskiego. W 1290 w wyniku trwającego od śmierci księcia Władysława opolskiego w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe księstwo cieszyńskie, w granicach którego znalazła się również Świętoszówka. Od 1327 księstwo cieszyńskie stanowiło lenno Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 26 budynkach w Świętoszówce (bez Bierów) na obszarze 150 hektarów (według spisu z 1910) mieszkało 240 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 160 os./km². z tego 220 (91,7%) mieszkańców było katolikami a 20 (8,3%) ewangelikami, 228 (95%) było polsko- a 8 (3,3%) niemieckojęzycznymi^[7]. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 251 osób^[8].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 14 kompanii w Skoczowie^[9].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Kościół

Na terenie Świętoszówki działalność duszpasterską prowadzą następujące Kościoły:

• Kościół ewangelicko-augsburski (filiał parafii w Jaworzu)
• Kościół rzymskokatolicki (filiał parafia św. Bartłomieja w Grodźcu)

Transport

Przez wieś przebiega droga ekspresowa S52 (Bielsko-Biała - Cieszyn).

Galeria

• 
  Szkoła Podstawowa im. Rudolfa Gila
• 
  Kościół pw. Ducha Świętego
• 
  Kaplica ewangelicko-augsburska
• 
  Szyld z czasów austriackich w restauracji "Dwór Świętoszówka"

Przypisy

1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1291 [zarchiwizowane 2022-10-26].
2. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138328
3. Gmina Jasienica: Sołectwo Świętoszówka. [w:] jasienica.pl [on-line]. [dostęp 2010-12-04].
4. Idzi Panic. Z badań nad osadami zanikłymi na Górnym Śląsku w średniowieczu. Uwagi w sprawie istnienia zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuzi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa. „Pamiętnik Cieszyński”, s. 29-37. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie. ISSN 0137-558x. [dostęp 2012-12-31].
5. Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 294. ISBN 978-83-926929-3-5.
6. J. Polak, 2011, s. 6
7. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.). Brak numerów stron w książce
8. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.). Brak numerów stron w książce
9. Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.

Bibliografia

• Obrazki z dziejów gminy Jasienica. Jerzy Polak. Cieszyn: Muzeum Śląska Cieszyńskiego, 2011. ISBN 978-83-922005-6-7. Brak numerów stron w książce
• Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.