varietet i planteriket From Wikipedia, the free encyclopedia
Blodmarihand er ei plante i orkidéfamilien (marihandfamilien) Orchidaceae. Ho blir no rekna som ein type av grasmarihand (nominatunderarten av engmarihand),[1] og står i Artsdatabanken som varieteten D. incarnata var. cruenta.[2]
Blodmarihand | |||
Systematikk | |||
Rike: | Planteriket | ||
Klasse: | Einfrøblada | ||
Orden: | Aspargesordenen | ||
Familie: | Orkidéfamilien | ||
Slekt: | Dactylorhiza | ||
Art: | D. incarnata | ||
Økologi | |||
Habitat: | kalkhaldig eng, skog | ||
Utbreiing: | Eurasia | ||
Blodmarihand har alltid mørke, purpurfarga blomster, og blir ikkje fullt så stor som andre grasmarihand. Det beste kjennemerket er at både over- og undersida av blada har flekkar som flyt saman, slik at blada ser nærmast brune ut.
Blodmarihand høyrer til den vanskelege slekta Dactylorhiza, på norsk marihandslekta.[3] Han har tidlegare av og til blitt rekna som ein eigen art med namnet D. cruenta, og har seinare vore teke med i engmarihand-komplekset som underarten D. incarnata ssp. cruenta. I samband med arbeidet med Norsk raudliste for artar for 2021, blei det konkludert med at blodmarihand truleg er ei kunstig eining og blei derfor ikkje vurdert for raudlista.[4] I den 8. utgåva av Norsk flora er blodmarihand rekna som ein type av grasmarihand.[1]
I Sverige og Danmark er blodmarihand ikkje rekna som underart, men som varietet (D. incarnata var. cruenta).[5][6] I Finland og på Dei britiske øyane er han rekna som underart.[7][8][9]
I Estland er blodmarihand rekna som underart, men er òg registrert som eigen art (D. cruenta).[10] I Latvia og Litauen er voksmarihand rekna som eigen art.[11][12]
Ein annan underart av D. incarnata i Noreg ved sidan av nominatunderarten grasmarihand (ssp. incarnata), er den sjeldne underarten dynemarihand (ssp. coccinea). I Sverige og Danmark veks òg voksmarihand (ssp. ochroleuca eller var. ochroleuca).
I Field Guide to the Orchids of Europe and the Mediterranean (2019) har ein gått heilt bort frå å definere underartar for engmarihand.[13] I Plants of the World Online held ein fast ved blodmarihand, voksmarihand, dynemarihand, ssp. pulchella og ssp. gemmana som underartar.[14]
I Noreg veks blodmarihand på kalkhaldig grunn, mest på eng og i høgareliggande skog. Vanlegast er han i Midt-Noreg.[15]
Blodmarihand er ganske vanleg i Sverige (svensk namn blodnycklar), men er ikkje raudlistevurdert separat.[5] Det er nokre usikre registreringar i Danmark (dansk namn blodplettet gøgeurt), men heller ikke der er han raudlistevurdert.[6] I Finland blir blodmarihand (finsk namn veripunakämmekkä) rekna som sårbar (VU).[7]
På Dei britiske øyane er blodmarihand (engelsk namn flecked marsh orchid) funne i Irland og nokre få stader i Skottland.[16] Han er rekna som livskraftig (LC) i den irske raudlista,[9] medan han er vurdert å vere sterkt truga (EN) i den britiske raudlista.[8]
I Estland veks underarten (estisk namn täpiline sõrmkäpp) spreidd utanom i nordaust. Han er rekna som nær truga (NT).[17] I Latvia veks underarten (latvisk namn iedzeltenā dzegužpirkstīte) helst på våt og kalkrik grunn.[11] På den latviske raudlista er han klassifisert som sjeldan (kategori 3 – samazinās).[18] I Litauen finst blodmarihand (litauisk namn gelsvoji gegūnė) spreidde stader og er rekna som sårbar (VU).[12][19]
I Sverige er det registrert hybridar med skogmarihand (Dactylorhiza incarnata var. cruenta × maculata ssp. fuchsii eller Dactylorhiza ×kerneriorum nothossp. ampolai),[20][21] med flekkmarihand (Dactylorhiza incarnata var. cruenta × maculata ssp. maculata)[22] og med lappmarihand (Dactylorhiza incarnata var. cruenta × majalis ssp. lapponica).[23] Blodmarihand kan òg danne ein intergenerisk hybrid (hybrid mellom ulike slekter) med brudespore (Dactylorhiza incarnata var. cruenta × Gymnadenia conopsea eller ×Dactylodenia vollmannii nothosubsp. raetica).[24][25]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.