Австрија (германски: Österreich, службено Република Австрија (германски: Republik Österreich) — континентална земја во Средна Европа со околу 8,47 милиони луѓе[4]. Се граничи со Чешка и Германија на север, Унгарија и Словачка на исток, Словенија и Италија на југ и Швајцарија и Лихтенштајн на запад. Австрија има површина од 83.855 км2 и има умерена и алпска клима. Теренот во Австрија е планински, поради присуството на Алпи; само 32% од земјата е под 500 метри, а нејзината највисока точка е 3.798 метри.[1] Мнозинството од населението говори на месниот австробаварски дијалект на германскиот јазик, како нивен мајчин јазик,[8] и германски во неговата стандардна форма, кој претставува и службен јазик на земјата.[9] Други локални службени јазици се унгарскиот, хрватскиот и словенечкиот.[1]
| Република Австрија Republik Österreich (германски)
|
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Химна:
|
||||||
 Местоположбата на Австрија (темнозелена) – на Европскиот континент (зелена и темносива) Местоположбата на Австрија (темнозелена) – на Европскиот континент (зелена и темносива) |
||||||
| Главен град | Виена 48°12′N 16°21′E | |||||
| Најголем град | главниот град | |||||
| Службен јазик | германски | |||||
| Регионални јазици [1] |
|
|||||
| Народности (2011) |
|
|||||
| Демоним | Австријци
(Австриец/Австријка) |
|||||
| Уредување | сојузна парламентарна република | |||||
| • | Претседател | Александар Фан дер Белен | ||||
| • | Канцелар | Карл Нехамер | ||||
| Законодавство | Парламент | |||||
| • | Горен дом | Сојузен совет | ||||
| • | Долен дом | Национален совет | ||||
| Независност | ||||||
| • | Војводство | 1156 | ||||
| • | Царство | 1804 | ||||
| • | Прва република | 1918–1934 | ||||
| • | Сојузна држава | 1934–1938 | ||||
| • | Аншлус | 1938–1945 | ||||
| • | Втора република | од 1945 | ||||
| • | Државен договор во сила | 27 јули 1955 | ||||
| пристапила во ЕУ | 1 јануари 1995 | |||||
| Површина | ||||||
| • | Вкупна | 83,855 км2 (115.) | ||||
| • | Вода (%) | 1.7 | ||||
| Население | ||||||
| • | проценка за 2023 г. | 9.129.652[4] (98.) | ||||
| • | Попис 2001 | 8.032.926 | ||||
| • | Густина | 107.6 жит/км2 (106.) | ||||
| БДП (ПКМ) | проценка за 2012 г. | |||||
| • | Вкупен | $358.916 billion[5] | ||||
| • | По жител | $42.477[5] | ||||
| БДП (номинален) | проценка за 2012 г. | |||||
| • | Вкупно | $391.469 billion[5] | ||||
| • | По жител | $46.330[5] | ||||
| Џиниев коеф. (2014) |  27.6[6]низок · 14та |
|||||
| ИЧР (2014) | ▲ 0.885[7] многу висок · 23та |
|||||
| Валута | Евро (€)d (EUR) |
|||||
| Часовен појас | CET (UTC+01) | |||||
| • | (ЛСВ) | CEST (UTC+02) | ||||
| Се вози на | десно | |||||
| НДД | .ate | |||||
| Повик. бр. | +43 | |||||
| а. | Австрискиот знаковен јазик е заштитен малцински јазик. | |||||
| б. | Во Градиште. | |||||
| в. | Во Корушка. | |||||
| г. | Австрискиот шилинг пред 1999; виртуелно евро од 1 јануари 1999; евро од 1 јануари 2002. | |||||
| д. | Доменот .eu исто така се користи, кој го дели со другите земји-членки на Европската Унија. | |||||
Потекло на поимот
Историја
Праисторија
Подрачјето на денешна Австрија било населено уште од најстарите времиња во каменото доба. Најпознатиот наод од тоа време е Вилендорфска Венера која била пронајдена во Вилендорф, Долна Австрија. Се проценува дека е стара околу 25.000 години. Подоцна, преку народите од Балканот престигнале сточарството и металната обработка. Популацијата нараснувала сè повеќе и била создадена првата трајна населба.
Римско време
Во периодот кога келтите под контрола на Рим се романизирале, на север се населиле Германите, мешајќи се со староседелското население. Покрај реката Дунав изградиле тврдини, а една од нив на местото на старата келтска или илирска населба била изградена населбата Виндобона, која денеска е главната престолнина на Австрија, Виена.
Среден век
Со постепеното слабеење на Римската имерија, Австрија била изложена на сè поголемите напади од страна на германските и други народи. Околу 6 век се појавиле Баварците на запад и Словените и Аварите на исток. Во 10 век биле победени Унгарците и Австрија повторно била вклучена во составот на Баварија. Во 996 година за првпат се споменува името Остарици, од кој доаѓа и германскиот назив за Österreich. Тоа бил почетокот на германската колонизација на источна Австрија.
Хабсбуршка династија
Во 1278 година, кнежевството Австрија било освоено од страна на Хабсбуршката династија. Во следните години, оваа династија станала една од најмоќните во Европа. Во 15 век, тие ја добиле Бургундија, Шпанија и Холандија. Во 1526 година ја наследиле Унгарија, Чешка, Моравија и Хрватска. Османлиското Царство брзо напредувала и веќе во 1529 година пристигнале пред портите на Виена. Во следните 150 години, овие две големи империи биле во постојан конфликт.
Голем проблем на оваа империја претставувала религиозната основа на христијанството. Поголемиот дел од австрискиот народ биле протестанти. Царот насилно го принудил своето население да го прифати католицизмот. Од 1618 до 1648 година се водела Триесетгодишната војна. Религиозниот воен конфликт набргу се проширил по цела Свето Римско Царство, а кога на страната на протестантите се приклучиле Франција и Шведска, се дошло до голем пораз на царската војска.
Во 1683 година стигнала и втората опсада на Виена од Османлиите. Османлиите биле поразени и принудени да се повлекуваат. По ова, Австрија ги освоила Унгарија и Славонија, како и голем дел од Србија. По победата над протестантите, голем број на верници биле прогонети од империјата. Тие се населиле во Прусија.
Во 1867 година, кралот Франц Јосиф го одобрил создавањето на двојната монархија Австроунгарија. Двата дела на таа монархија располагале со единствен парламент. Оваа монархија постоела до крајот на Првата светска војна.
Прва светска војна
Австроунгарија во време на Првата светска војна била на страната на Централните сили. Во текот на Првата светска војна Австроунгарија ја имала една од најсилната пешадиска армија. Биле мобилизирани околу 9.000.000 војници. Австроунгарија во текот на војната била ставена во најлоша положба бидејќи истовремено требала да војува на 4 фронта - Јужен Балкански (Солунски), Романски, Источен (руски) и Италијански фронт. Во почетокот забележала големи успеси. Со поразот во војната, Австроунгарија како еден од условите била распарчена од страна на Антантата (ноември 1918 г.). Како главна причина се гледа стравот на Антантата овие две земји многу брзо да закрепнат од војната, со што повторно би се создала можеби и уште посилна земја од тогашната Австроунгарија.
По војната од територијата на Австроунгарија биле создадени Чехословачка, Австрија и Унгарија, а дел од нејзините територии припаднале на Полска, Романија, Италија и Југославија.
Втора светска војна
Во 1938 година, германската војска навлегла во Австрија. За време на војната, Австрија била во составот на Силите на оската, кои повторно доживеале пораз.
По војната, во 1955 година, Австрија прогласила независност.
Најнова историја
Австрија од 1 јануари 1995 година е членка на ЕУ. Таа е федеративна полупретседателска република, на чиј врв стои претседател. Парламентот се состои од Национален совет и Федерален совет.
Географија и клима
Австрија се граничи со Германија и Чешка на север, Словачка и Унгарија на исток, Италија и Словенија на југ, и Швајцарија и Лихтенштајн на запад.
Површината на Австрија изнесува 84.000 км2 и според неа се наоѓа на 112 место во светот.
Австрија е планинска земја. Најголем простор од нејзината територија зафаќаат Алпите. Тие се делат на Салцбуршки во северниот дел, во средишниот Таври, а на југ Карнишкорушки Алпи. Во западниот дел на Австрија Алпите се високи, а во источниот дел тие се пониски и со своите падини постепено се спуштаат до Панонската Низина. Алпите се богати со шуми и пространи пасишта. Во Австрија климата е умерено-континентална, континентална и планинска.
Најголемо сообраќајно значење за Австрија има реката Дунав. Преку неа Австрија се поврзува со сите подунавски земји. Други поголеми реки се Драва и Мура.
Политички систем
По своето државно уредување Австрија е република, а нејзин главен град е Виена.
Административна поделба
Австрија е федерална држава сочинета од девет сојузни покраини (германски: Bundesländer). Секоја покраина има собрание (Landtag), покраинска влада (Landesregierung) и управник (Landeshauptmann). Изборите се одржуваат на секои пет години (шест во Горна Австрија). Управникот се гласа во собранието. Виена е посебен случај, каде градскиот совет и градоначалникот воедно имаат улога на покраинска управа.
Покраините во Австрија, подредени по азбучен ред, се следниве:
| Грб | Сојузна покраина | Главен град | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Македонски | Германски | ||||
 | Градиште | Burgenland | Ајзенштат | ||
 | Виена | Wien | — | ||
 | Горна Австрија | Oberösterreich | Линц | ||
 | Долна Австрија | Niederösterreich | Санкт Пелтен | ||
 | Корушка | Kärnten | Клагенфурт | ||
 | Предарлска | Vorarlberg | Брегенц | ||
 | Салцбург | Salzburg | Салцбург | ||
 | Тирол | Tirol | Инсбрук | ||
 | Штаерска | Steiermark | Грац | ||
Население, јазик и религија
Население
Австрија е главно населена со Австријци. Тоа е народ од германската група народи. Освен нив, живеат Чеси и Унгарци, а во областа Корушка и Штаерска живеат голем број Словенци и Хрвати. Австрија има 8.356.707 жители (2009), а густината на населението изнесува 99/km2 жител на км2. Главниот град Виена со 1.631.082 жители е најголемиот град во земјата.
Религија
- христијани - 6.745.560
- муслимани - 453.060
- без вера - 1.132.650
- будисти - 16.780
- Евреи - 16.780
- останати - 8.390
| Верници во Австрија | ||||
|---|---|---|---|---|
| Христијани | 80,40 % | |||
| Муслимани | 5,40 % | |||
| Без Религија | 13,50 % | |||
| Будисти | 0,20 % | |||
| Евреи | 0,20 % | |||
| Други | 0,10 % | |||
Австрија во голема мера била под влијание на протестантската реформација, при кое мнозинство од населението станало протестантско. Но со почетокот на контрареформацијата, католицизмот повторно станал како доминантна религија. Значајната еврејска популација (околу 200.000 во 1938 година), која главно престојувала во Виена, била сведена на само неколку илјади во текот на масовната емиграција во 1938 (повеќе од 2/3 емигрирале од 1938 до 1941 година) и по Холокаустот за време на нацистичкиот режим. Имиграција во последниве години, главно од Турција и поранешна Југославија, довела до зголемување на бројот на муслиманите и православните христијани.[10]
Меѓу повеќето религии, како најзастапна во Австрија е Римокатоличката. Според пописот од 2001 година, 73,6% од населението на земјата се христијани.[11] Според податоци од крајот на 2005 година бројот на верници на Римокатоличката црква е околу 5.663.000 членови или 68,5% од вкупната популација на Австрија [12] Бројот на верници од Лутеранската црква е околу 5.7% од вкупниот број на верници. Поголемиот број Лутеранци живеат во провинцијата Корушка, Јужна Австрија. Во меѓувреме, бројот на муслиманите е во пораст, со 4,2%. Постојат и помали заедници на хиндуисти, будисти и Евреи итн.[10][13]
Стопанство
Табела 1: Годишни реални стапки на растеж на БДП во Австрија (1990-2013)[14]
| 1990-1998 | 1999-2007 | 2008-2013 | 1990-2013 | |
|---|---|---|---|---|
| ЕУ | 2,5% | -0,1% | 1,7% | |
| Австрија | 2,7% | 2,6% | 0,7% | 2,1% |
Култура
Заради својатата богата култура во сите домени на творештвото, Австрија е исклучително ценета и почитувана во светот, всушност таа претставува една од позначајните бази и основи за развојот на европското и светското творештво. Австрија, во минатото Австроунгарија, е средноевропско подрачје, кое благодарение и на опкружувањата: Италија, Чешка, Германија, создала специфична култура и уметност која е една од главните показатели, инспирации и школи во светската уметност и култура, а особен е нејзиниот придонес во музиката, книжевноста, архитектурата, сликарството.
Музика
.jpg)
Виенската музичка школа и нејзините реализации, дела, творештво се најзначајните во светската музикчка литература. Виена бил и е важен центар за музички иновации која постојано се надградува, збогатува, создавајќи бројни впечатливи правци и музички движења[15]. Особен развој на музичкиот израз, бил во периодот од 18-от и XIX век кога композиторите биле привлечени кон градот поради покровителство на Хабсбурзите. Виена го започнала својот раст како културен центар во почетокот на 16 век, уште отогаш особено фокусирана врз музичкиот израз. За време на барокниот период, словенските и унгарските народни форми влијаеле врз австриската музика. Големата виенска музичка школа, својата прва позначајна епоха ја започнува во време на класицизмот со основоположниците и најзначајните нејзини претставници: Јозеф Хајдн, Волфганг Амадеус Моцарт, Лудвиг ван Бетовен, Франц Шуберт (роден во Виена), Јохан Штраус II... Покрај ова, значаен придонес во развојот на музиката, имале и институциите со богата традиција и висок професионализам. Светски познатите: Виенска филхармонија, Виенска опера, Бург театар....
Некои поважни композитори на славната виенска школа[16]:
- Јозеф Хајдн, 1732 - 1809
- Михаел Хајдн, 1737 - 1806
- Франц Антон Хофмајстер, 1754–1812
- Антонио Салиери, 1750 – 1825
- Леополд Моцарт, 1719 - 1787
- Волфганг Амадеус Моцарт, 1756–179
- Франц Шуберт, 1797–1828
- Кристоф Вилибалд Глук, 1714 – 1787
- Лудвиг ван Бетовен, 1770 – 1827
- Франц Лист, 1811 - 1886
- Густав Малер, 186о - 1911
- Арлонд Шенберг, 1874–1951
- Макс Штајнер, 1888–1971
- Јохан Штраус, 1809–1849
- Јохан Штраус Помладиот, 1825–1899
- Јозеф Штраус, 1827–1870
- Франц Супе, 1819-1895
- Јоханес Брамс, 1833 – 1897
- Антон Брукнер, 1824 - 1896
- Антон Веберн, 1883–1945
- Албан Берг, 1885 - 1935
- Хуго Волф, 1860 – 1903
- Антон Веберн, 1883 -1945
- Александер вон Землински, 1871–1942
- Фриц Крајслер, 1875 - 1962
- Георг Лигети, 1923–2006
Диригенти
- Херберт фон Карајан, 1908 - 1989
- Карл Бем, 1894 - 1981
- Ерих Клејбер, 1890 - 1956
- Бруно Валтер, 1876 - 1962
- Николаус Хорнокурт , 1929 – 2016
- Рене Клеменчич, 1928 –
Книжевност
Австриската литература е литературата напишана во Австрија, која главно е напишана на германски јазик. Некои научници зборуваат за почетоците на австриската литература во строга смисла од 1806 година, кога Франц II го распуштил Светото Римско Царство и ја основал Австриската Империја. Полибералната дефиниција ги вклучува сите книжевни дела напишани на територијата на денешна и историска Австрија, особено кога станува збор за автори кои пишувале на германски јазик. Така, седумте тома историја за австриската литература од страна на уредниците Херберт Земан и Фриц Питер Кнап е насловена како Историја на литературата во Австрија. Австриската литература мора да се разгледува во тесна врска со германската книжевност воопшто, а границата помеѓу соодветната германска литература и австриската е порозна, поради богатите и сложени културни размени.
Од 19 век наваму, Австрија ги дала некои од најголемите имиња во модерната литература. Во доменот на прозата: Адалберт Стифтер, Артур Шницлер, Франц Верфел, Штефан Цвајг, Франц Кафка, Томас Бернхард, Џозеф Рот, Роберт Музил, поезијата: Георг Тракл, Роуз Ауслендер, Франц Грлпарцер, Рајнер Марија Рилке, Пол Целан. Современи драматурзи и романописци: Елфриде Јелинек, Петер Хандке, Томас Бернхард, есеисти: Роберт Менасе и Карл Маркус Гаус [17].
Историски, австриската литература, покрај влогот во сите правци: ренесанстата, барокот, класицизмот, сепак од времето на реализмот па дури и натурализмот таа имаала свои поистакнати претставници: Марија фон Ебнер-Ешенбах, Леополд Сахер-Мазох, Питер Росегер. Традиционализмот на натурализмот на крајот од XIX век биле развиени кај Берта фон Сутнер како и кај Лудвиг Анзенгрубер.
Литературата на Австроунгарија на крајот од XIX век била под влијание на бројни филозофски и идеолошки струи - фројдизам, неопозитивизам, ционизам, идеите на Хусерл, Касиер, Бубер, а нешто подоцна и на импресионизмот и неоромантизмот. Претставници на оваа група биле Хуго фон Хофманстал, драмски автор и поет на симболизмот, кој ја прогласил „апсолутната или чистата уметност“ како засолниште од деформитетите на реалниот свет; импресионистот Артур Шницлер, во чии дела песимизмот и култот на смртта коегзистираат со критики за буржоаскиот морал; и „минималистичкиот“ Петер Алтенберг. Најистакнатиот поет на австриската декаденција бил Рајнер Марија Рилке, чија поезија започнала од импресионизмот („Книгата на часовите“) преку филозофската симболика („Новите песни“), до стилот на „новата суштина“, која се одликувала со конкретност на сликата. Уште еден познат автор од овој период бил господар на фантастичниот, песимистички, гротескен, експресионистички израз - Франц Кафка. Кафка бил еден од најзначајните писатели на дваесеттиот век. Покрај него, истакнати биле и:Густав Маерлинг,Лео Перуц и Франц Верфел.
Антивоената тема во австриската литература, од Првата светска војна, била претставена во драмите на Стефан Цвајг „Еремија“(1917) и Карл Краус „Последните денови на човештвото“ (1919), како и романот „Радецки марш“ од Џозеф Рот. Во периодот помеѓу двете светски војни, бројни дела биле посветени на последните години од постоењето на Австроунгарското Царство и неговата смрт; некои од нив се носталгични по изгубеното, други се проткаени со сатира – како на пример ремек–делото, романот на Роберт Музил „Човек без својства".
Аншлусот и годините на нацистичкиот режим оставиле свој белег врз австриската литература, која во тоа време била главно забавна или квазипатриотска. Многу водечки писатели - Цвајг, Рот, Мзузил, Херман Брох - биле принудени да ја напуштат земјата и да продолжат да работат во егзил; првите тројца починале без да се вратат во својата татковина. Драмскиот писател Јура Сојфер починал во концентрационен логор.
Во повоените години, почнал да се развива современ литературен израз кој ги продолжил истакнатите традиции на предвоените години. Во литературата на повоената генерација во Австрија, од овој период, забележливи се неоавангардистичките движења на таканаречената „Виенска група“ на Ханс Карл Артман и претставниците на „конкретната поезија“. Бунтот против потрошувачкото општество од 1960-тите и 1970-тите, бил изразен преку враќањето кон традициите на реализмот и класичната германска литература. Меѓу авторите на овој период се Томас Бернхард, Петер Хандке, Барбара Фришмут.
Во 1981 година, Елијас Канети (1905-1994) ја добил Нобеловата награда за литература. Неговото родно место било градот Русе во Бугарија, но, тој најзначајното свое творечко време, особено меѓу двете светски војни, го поминал во Виена каде што ги напишал сите свои книги на германски јазик. По неговата (присилна) емиграција во Лондон, тој станал британски жител. Последните години на својот живот, тој ги поминал во Цирих, Швајцарија. Најважните дела му се романот „Заслепеност“ и големиот, капитален есеј „Маса и Моќ“.
Во 2004 година, Елфриде Јелинек (1946) ја добила Нобеловата награда за литература за нејзиниот „музички проток на гласови и контрапункти во романите и драмите во кои со исклучителна лингвистичка инвентивност ја открива апсурдноста на клишеата на општеството“. Таа живее во Виена и во Минхен.
Некои поважни австриски писатели
- Томас Бернхард, 1931–1989
- Херман Брох, 1886 - 1951
- Макс Брод, 1884–1968
- Елиас Канети, 1905 - 1981
- Паул Целан, 1920 - 1970
- Ерих Фрид, 1921 - 1988
- Петер Хандке, 1942
- Хуго вон Хофманстал, 1874 - 1929
- Франц Кафка, 1883 - 1924
- Карл Краус, 1874–1936
- Николас Ленау, 1802–1850
- Конрад Лоренц, 1903-1989
- Густав Мајеринк, 1868–1932
- Роберт Музил, 1880 - 1942
- Рајен Марија Рилке, 1875 - 1926
- Јосеф Рот, 1894 - 1939
- Артур Шнитзлер, 1862 - 1931
- Рудолф Штајнер, 1861 - 1925
- Берта вон Сутнер, 1843 - 1914
- Георг Тракл, 1887 - 1914
- Лудвиг Вигенштајн, 1889 - 1951
- Стефан Цвајг, 1881–1942
Ликовна уметност
Ликовната уметност, како и литературата, минала низ скоро сите стилски правци: ренесанса, барок, класицизам, романтизам. Сепак она што ја издвојува со оригиналност, единственост и влијание врз другите средини, се особено стиловите бидермаер но, пред сè сецесијата, најмногу изразена преку претставиците Густав Климт, Егон Шиле, Оскар Кокошка, Антон Лемден, Ернст Фухс, Херман Нич, Фриденсрајх Хундертвасер, Гинтер Брус, Арнулф Рајнер, вајарите: Фриц Вотруба, Алфред Хрдличка, а во архитектурата преку: Ото Вагнер, Јозеф Хофман и Адолф Лоос [18].
Бидермаерот, се развивал од 1815 (Конгресот во Виена) до 1848 (Револуцијата од март 1848). Бидермаерот ја претставувал буржоаската уметност карактеристична со нагласена декоративност, наративност и површност.
Виенската сецесија позната и како Унија на австриски уметници, била уметничко движење формирано во 1897 година, од група австриски уметници кои истапиле од Здружението на австриски уметници. Ова движење вклучувало сликари, вајари и архитекти. Првиот претседател на сецесијата бил Густав Климт, а Рудолф фон Алт станал почесен претседател. Нејзиното официјално списание беше наречено „Вер Сакрум“, во кое беа претставени многу декоративни дела од овој период. Сецесијата е единствен, снажен, влијателен правец, којшто развил своевидна уметност на синтеза, поетика, симболизам, автентична креативност и фантазија и неповторливост, со кои на почетокот од дваесеттиот век ќе изврши силно влијание врз сликарството, скулптурата, а особено во архитектурата низ скоро сите европски центри. Главниот претставник, сликарот Густав Климт, ќе ја промени перспективата, композицијата и колоритот, поетски и длабоко воспевајќи го човековиот копнеж, сон, мечта.
Некои поважни автори: Јозеф Абел, 1768–1818 Марија Бах, 1896–1978 Антониета Брандис, 1849–1910 Ричард Герстл, 1883–1908 Алфред Хрдичка, 1928–2009 Густав Климт, 1862–1918 Оскар Кокошка, 1886–1980 Ханс Маркт, 1840–1884 Елисе Рансонет, 1843–1899 Антон Ромако, 1832–1889 Егон Шиле, 1890–1918 Хеде вон Трап, 1877–1947 Ото Вагнер, 1841–1918
Филмска уметност
Филмската уметност во Австрија започнала уште од почетокот на дваесеттиот век. Неколку австриски режисери ќе бидат основоположниците на холивудската филмска уметност и воопшто на филмот во САД како што се: Фриц Ланг, Г. В. Пабст, Јозеф фон Стернберг, Били Вајлдер, Фред Зимерман и Ото Премигер.
Од 1950 година до 1968 во Австрија, заради заинтересираноста на државата и бројните субвенции, ќе бидат создадени истакнати филмски дела кои ќе се вбројат во таканаречениот „австриски филмски уметнички бран“. Поради преќин на субвенциите и незаинтересираноста, по 1968 година настанал период на криза во австриската филмска уметност, при што телевизијата станала медиум во кои се финасирале кратки филмови, забава, површност и отсуство на уметнички вредности[19].
Од 1980 година, државата повторно обрнала внимание врз развојот на филмската уметност, субенционирајќи бројни проекти. Кон деведесеттите години на дваесеттиот век, австрискиот филм, се појавил на бројни фестивали и бил етаблиран во доменот на истакнатите уметнички остварувања. Кон овој успех и позиционирање на австрискиот филм особена заслуга ќе изврши и новата генерација на филмски режисери кои ќе донесат нова естетика и уметничка визија: Аксел Кортиевиот, Пол Хартер, Михаел Ханеке, Барбара Алберт, Харалд Сикретиз, Стефан Ружовички и Улрих Сеидл.
Австриски глумци кои постигнале меѓународен успех од 1920 до денес се: Ерих фон Строхајм, Елисабет Бернер, Џозеф Шилдкраут, Пол Хенрејд, Хеди Ламар, Валтер Слезак, Оскар Хомолка, , Надја Тилер, Сента Бергер, Клаус Марија Брандауер, Максимилијан Шел, Марија Шел, Роми Шнајдер, Оскар Вернер, Ванеса Браун, Густи Хубер, Курд Јургенс, Лотте Ленја, Курт Казнар, Мариса Мел, Хелмут Бергер, Арнолд Шварценегер и Кристоф Валц. Висококвалитетните австриски филмови, актуелни во последните години, често се продуцираат од страна на мали компании, понекогаш и во копродукција со други земји. Примери за ова е филмот „Пијанистка“ на Михаел Ханеке, еден од поистакнатите филмови во светската продукција од тој период.
Современата австриска филмска продукција е добро позната по своите реални социјални драми, психолошки нијанси и длабочина во толкувањето на светот, зарди што, добива многу награди на меѓународни филмски фестивали од крајот на 1990-тите. Признавањата на критиката и публиката продолжиле и понатаму, особено по ремек-делото „Љубов“ на Михаел Ханеке кој ја претставувал Австрија, и ја добил наградата Оскар и наградата БАФТА за најдобар филм на странски јазик.
Архитектура
.JPG)
Сецесионистички стил на фасадата од Куќата од мајолика
Австрија е позната по своите замоци и раскошни палати, катедрали и институционални ибјекти згради. Некои од најпознатите замоци се замокот во Лихтенштајн и Шлос Артштетен. Многу замоци во Австрија биле создадени за време на Хабсбуршката монархија. Австрија е богата и со католичка традиција. Една од најстарите катедрали во Австрија е Миноритенкирше во Виена. Таа била изградена во готски стил во 1224 година. Таа е една од највисоките катедрали во светот, висока 136 метри. Црквата „Св. Мартин“ во Линц долго време била најстарата сочувана црква во Австрија (прво документирано споменување во 799 година[20]. Две од најпознатите австриски палати се Белведере и Шенбрун. Палатата во барокниот стил Белведере била изградена во периодот 1714-1723 година од страна на принцот Еугенио Савојски, а сега е адаптирана во Галерија Белведере. Палатата Шенбрун била изградена во 1696 година од страна на Јохан Бернхард Фишер фон Ерлах за царот Леополд I; царица Марија Тереза ја преправила во рококо стил. Од 1996 година, таа е на списокот на Светското културно наследство на Обединетите нации.
Покрај богатото архитектонско наследство, Австрија е позната и по исклучителните дела градени во стилот сецесија. Во оваа насока граделе, проектирале и создавале поголем број на сецесионистички сликари, вајари и архитекти: Фердинанд Георг Валдмулер, Рудолф фон Алт, Ханс Макарт, Густав Климт, Оскар Кокошка, Егон Шиле, Карл Мол и Фриденсрајх Хундертвасер, Инге Морат и Ернст Хас и архитекти како Јохан Бернхард Фишер фон Ерлах, Ото Вагнер, Адолф Лоос и Ханс Холајн По Втората светска војна, во Австрија се реализираат бројни архитектонски дела во модерен стил кои исто така, архитектурата на оваа држава ја издигаат до светското архитектонско творештво. Еден од поистакнатите современи архитекти е Херберт Брандл.
Театар
Бургтеатарот во Виена, најзначајниот театар во германското јазично подрачје и еден од најважните театри во светот. Подигнат е во 1741 година[21].
Народниот театар во Виена, основан во 1889 година по барање на жителите на Виена, меѓу кои и драматуерот Лудвиг Анзенгрубер и производителот на мебел Тонет. Изграден бил според проектите на Фердинанд Фелнер и Херман Хелер, кои се обидувле да ги усогласат своите планови со историзмот.
Театарот на Виена е историски театар во Виена. Завршен бил во 1801 година, театарот ги приредил премиерите на многу подоцна славни дела од доменот на театарот, операта и симфониската музика. Од 2006 година, се користи како оперска куќа.
Австрија како тема во уметноста и во популарната култура
- „Австрија“ - песна на унгарскиот поет Шандор Петефи.[22]
Поврзано
Наводи
Надворешни врски
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
