Златна топка

Златна топка (француски: Ballon d'Or, често нарекувана и Најдобар европски фудбалер на годината) е фудбалска награда која се доделува секоја година. Златната топка се доделува на оној фудбалер за кого се смета дека покажал најмногу во претходната календарска година. Наградата ја воспоставил новинарот на France Football Габриел Хано, кој во 1956 ги замолил колегите да гласаат за најдобар играч на годината во Европа. Прв победник бил Стенли Метјуз од Блекпул.^[1][2][3]

Новинарите најпрво можеле да гласаат само за европските играчи кој настапуваат во европските клубови, што значи дека играчи како што биле Диего Марадона и Пеле не биле во конкуренција за наградата.^[4] Во 1995 со промената на правилото е дозволено гласање и за неевропските играчи кој настапувале во европските клубови. Прв неевропјанин кој ја освоил наградата по смената на правилото бил Жорж Веа од Милан веќе во истата година.^[5] Правилата биле повторно променети во 2007 како би во конкуренцијата влегле играчи од било која националност и од било кој клуб на светот. Автоматски се зголемил и бројот на новинари кој имаат право на гласање; 96 од целиот свет ги избрале својте најдобри 5 играчи, додека во 2006 тоа го направиле 52 од Европа.^[6]

Три играчи ја освоиле наградата трипати: Јохан Кројф, Мишел Платини и Марко ван Бастен. Платини е единствениот играч кој ја освоил наградата трипати по ред; наградата ја освојувал од 1983 до 1985.^[1] Роналдо во 1997 станал првиот Бразилец кој ја освоил наградата.^[5] Најуспешни се холандските и германските играчи кој највеќе пати ја освојувале наградата. Италијанските клубови Јувентус и Милан имаат највеќе победници.^[7] Последен добитник на златната топка бил Лионел Меси.^[8]

Ново име и награди

Главна статија: Златна топка на ФИФА

ФИФА во 2010 година ги споила својата годишна награда Играч на годината според ФИФА со Златната топка, и од тогаш постој ФИФА Златна топка (за фудбалерите), и Играч на годината според ФИФА (за фудбалерките).

Победници

Кеви Киген, освојувач на наградата во 1978 и 1979

Франц Бекенбауер, двократен добитник на наградата.

Роналдо, двократен освојувач на наградата.

Павел Недвед, победник во 2003

Лионел Меси, последниот освојувач на златната топка.

Клуч

	Означува дека добитникот на Златната топка истата година ја освоил и наградата Фудбалер на годината на ФИФА (1991—2009) или наградата Најдобар фудбалер на ФИФА (2016—денес)

Кристијано Роналдо (лево) и Лионел Меси (десно), ја освоиле наградата по рекордни пет пати.

Лав Јашин, единствен голман кој ја освоил наградата.

Мишел Платини, трикратен освојувач на наградата

Година	Позиција	Играч	Тим	Бодови
Златна топка (1956–2009)
1956	1	Стенли Метјуз	Блекпул	47
	2	Алфредо ди Стефано	Реал Мадрид	44
	3	Рајмон Копа	Реал Мадрид	33
1957	1	Алфредо ди Стефано[напомена 1]	Реал Мадрид	72
	2	Били Рајт	Вулверхемптон вондерерси	19
	3	Данкан Едвардс	Манчестер јунајтед	16
		Рајмон Копа	Реал Мадрид
1958	1	Рајмон Копа	Реал Мадрид	71
	2	Хелмут Ран	Рот Виз Есен	40
	3	Жист Фонтен	Ремс	23
1959	1	Алфредо ди Стефано	Реал Мадрид	80
	2	Рајмон Копа	Реал Мадрид	42
	3	Џон Чарлс	Јувентус	24
1960	1	Луис Суарез	Барселона	54
	2	Ференц Пушкаш	Реал Мадрид	37
	3	Уве Зелер	Хамбургер	33
1961	1	Омар Сивори[напомена 2]	Јувентус	46
	2	Луис Суарез	Интер	40
	3	Џони Хајнес	Фулам	22
1962	1	Јозеф Масопуст	Дукла Прага	65
	2	Еузебио	Бенфика	53
	3	Карл Хајнц Шилингер	Келн	33
1963	1	Лав Јашин	Динамо Москва	73
	2	Џани Ривера	Милан	53
	3	Џими Гревс	Тотенхем хотспер	33
1964	1	Денис Лоу	Манчестер јунајтед	61
	2	Луис Суарез	Интер	43
	3	Амансио	Реал Мадрид	38
1965	1	Еузебио	Бенфика	67
	2	Џакинто Факети	Интер	59
	3	Луис Суарез	Интер	45
1966	1	Боби Чарлтон	Манчестер јунајтед	81
	2	Еузебио	Бенфика	80
	3	Франц Бекенбауер	Баерн Минхен	59
1967	1	Флоријан Алберт	Ференцварош	68
	2	Боби Чарлтон	Манчестер јунајтед	40
	3	Џими Џонстон	Селтик	39
1968	1	Џорџ Бест	Манчестер јунајтед	61
	2	Боби Чарлтон	Манчестер јунајтед	53
	3	Драган Џајиќ	Црвена ѕвезда	46
1969	1	Џани Ривера	Милан	83
	2	Лујџи Рива	Каљари	79
	3	Герд Милер	Баерн Минхен	38
1970	1	Герд Милер	Баерн Минхен	77
	2	Боби Мур	Вест Хем јунајтед	70
	3	Лујџи Рива	Каљари	65
1971	1	Јохан Кројф	Ајакс	116
	2	Сандро Мацола	Интер	57
	3	Џорџ Бест	Манчестер јунајтед	56
1972	1	Франц Бекенбауер	Баерн Минхен	81
	2	Герд Милер	Баерн Минхен	79
		Гинтер Нецер	Борусија Менхенгладбах
1973	1	Јохан Кројф[напомена 3]	Ајакс	96
	2	Дино Ѕоф	Јувентус	47
	3	Герд Милер	Баерн Минхен	44
1974	1	Јохан Кројф	Барселона	116
	2	Франц Бекенбауер	Баерн Минхен	105
	3	Казимјеж Дејна	Легија Варшава	35
1975	1	Олег Блохин	Динамо Киев	122
	2	Франц Бекенбауер	Баерн Минхен	42
	3	Јохан Кројф	Барселона	27
1976	1	Франц Бекенбауер	Баерн Минхен	91
	2	Роб Ренсенбринк	Андерлехт	75
	3	Иво Виктор	Дукла Прага	52
1977	1	Алан Симонсен	Борусија Менхенгладбах	74
	2	Кевин Киген[напомена 4]	Хамбургер	71
	3	Мишел Платини	Нанси	70
1978	1	Кевин Киген	Хамбургер	87
	2	Ханс Кранкл	Барселона	81
	3	Роб Ренсенбринк	Андерлехт	50
'197'9	1	Кевин Киген	Хамбургер	118
	2	Карл Хајнц Румениге	Баерн Минхен	52
	3	Руд Крол	Ајакс	41
1980	1	Карл Хајнц Румениге	Баерн Минхен	122
	2	Бернд Шустер	Барселона	34
	3	Мишел Платини	Сент Етјен	33
1981	1	Карл Хајнц Румениге	Баерн Минхен	106
	2	Паул Брајтнер	Баерн Минхен	64
	3	Бернд Шустер	Барселона	39
1982	1	Паоло Роси	Јувентус	115
	2	Ален Жире	Бордо	64
	3	Збигњев Боњек	Јувентус	39
1983	1	Мишел Платини	Јувентус	110
	2	Кени Даглиш	Ливерпул	26
	3	Алан Симонсен	Вејле	25
1984	1	Мишел Платини	Јувентус	110
	2	Жан Тигана	Бордо	57
	3	Пребен Елкјер	Хелас Верона	48
1985	1	Мишел Платини	Јувентус	127
	2	Пребен Елкјер	Хелас Верона	71
	3	Бернд Шустер	Барселона	46
1986	1	Игор Беланов	Динамо Киев	84
	2	Гари Линекер[напомена 5]	Барселона	62
	3	Емилио Бутрагењо	Реал Мадрид	59
1987	1	Руд Гулит[напомена 6]	Милан	106
	2	Паоло Футре[напомена 7]	Атлетико Мадрид	91
	3	Емилио Бутрагењо	Реал Мадрид	61
1988	1	Марко ван Бастен	Милан	129
	2	Руд Гулит	Милан	88
	3	Франк Рајкард[напомена 8]	Милан	45
1989	1	Марко ван Бастен	Милан	129
	2	Франко Барези	Милан	80
	3	Франк Рајкард	Милан	43
1990	1	Лотар Матеус	Интер	137
	2	Салваторе Скилачи	Јувентус	84
	3	Андреас Бреме	Интер	68
1991	1	Жан Пјер Папен	Олимпик Марсеј	141
	2	Дејан Савиќевиќ	Црвена ѕвезда	42
		Дарко Панчев	Црвена ѕвезда
		Лотар Матеус	Интер
1992	1	Марко ван Бастен	Милан	98
	2	Христо Стоичков	Барселона	80
	3	Денис Бергкамп	Ајакс	53
1993	1	Роберто Баџо	Јувентус	142
	2	Денис Бергкамп	Интер	83
	3	Ерик Кантона	Манчестер јунајтед	34
1994	1	Христо Стоичков	Барселона	210
	2	Роберто Баџо	Јувентус	136
	3	Паоло Малдини	Милан	109
1995	1	Џорџ Веа[напомена 9]	Милан	144
	2	Јирген Клинсман	Баерн Минхен	108
	3	Јари Литманен	Ајакс	67
1996	1	Матијас Самер	Борусија Дортмунд	144
	2	Роналдо[напомена 10]	Барселона	143
	3	Алан Ширер	Њукасл јунајтед	107
1997	1	Роналдо[напомена 11]	Интер	222
	2	Предлошка:Зас Предраг Мијатовиќ	Реал Мадрид	68
	3	Зинедин Зидан	Јувентус	63
1998	1	Зинедин Зидан	Јувентус	244
	2	Давор Шукер	Реал Мадрид	68
	3	Роналдо	Интер	66
1999	1	Ривалдо	Барселона	219
	2	Дејвид Бекам	Манчестер јунајтед	154
	3	Андриј Шевченко[напомена 12]	Милан	64
2000	1	Луис Фиго[напомена 13]	Реал Мадрид	197
	2	Зинедин Зидан	Јувентус	181
	3	Андриј Шевченко	Милан	85
2001	1	Мајкл Овен	Ливерпул	176
	2	Раул	Реал Мадрид	140
	3	Оливер Кан	Баерн Минхен	114
2002	1	Роналдо[напомена 14]	Реал Мадрид	169
	2	Роберто Карлос	Реал Мадрид	145
	3	Оливер Кан	Баерн Минхен	110
2003	1	Павел Недвед	Јувентус	190
	2	Тјери Анри	Арсенал	128
	3	Паоло Малдини	Милан	123
2004	1	Андриј Шевченко	Милан	175
	2	Деко[напомена 15]	Барселона	139
	3	Роналдињо	Барселона	133
2005	1	Роналдињо	Барселона	225
	2	Френк Лампард	Челси	148
	3	Стивен Џерард	Ливерпул	142
2006	1	Фабио Канаваро[напомена 16]	Реал Мадрид	173
	2	Џанлуиџи Буфон	Јувентус	124
	3	Тјери Анри	Арсенал	121
2007	1	Кака	Милан	444
	2	Кристијано Роналдо	Манчестер јунајтед	277
	3	Лионел Меси	Барселона	255
2008	1	Кристијано Роналдо	Манчестер јунајтед	446
	2	Лионел Меси	Барселона	281
	3	Фернандо Торес	Ливерпул	179
2009	1	Лионел Меси	Барселона	473
	2	Кристијано Роналдо[напомена 17]	Реал Мадрид	233
	3	Чави	Барселона	170
Златна топка на ФИФА (2010–2015)
2010	1	Лионел Меси	Барселона	22,65%
	2	Андрес Иниеста	Барселона	17,36%
	3	Чави	Барселона	16,48%
2011	1	Лионел Меси	Барселона	47,88%
	2	Кристијано Роналдо	Реал Мадрид	21,60%
	3	Чави	Барселона	9,23%
2012	1	Лионел Меси	Барселона	41,60%
	2	Кристијано Роналдо	Реал Мадрид	23,68%
	3	Андрес Инјеста	Барселона	10,91%
2013	1	Кристијано Роналдо	Реал Мадрид	27,99%
	2	Лионел Меси	Барселона	24,72%
	3	Франк Рибери	Баерн Минхен	23,36%
2014	1	Кристијано Роналдо	Реал Мадрид	37,66%
	2	Лионел Меси	Барселона	15,76%
	3	Мануел Нојер	Баерн Минхен	15,72%
2015	1	Лионел Меси	Барселона	41,33%
	2	Кристијано Роналдо	Реал Мадрид	27,76%
	3	Нејмар	Барселона	7,86%
Златна топка (2016–денес)
2016	1	Кристијано Роналдо	Реал Мадрид	745
	2	Лионел Меси	Барселона	316
	3	Антоан Гризман	Атлетико Мадрид	198
2017	1	Кристијано Роналдо	Реал Мадрид	946
	2	Лионел Меси	Барселона	670
	3	Нејмар[напомена 18]	Париз Сен Жермен	361
2018	1	Лука Модриќ	Реал Мадрид	753
	2	Кристијано Роналдо[напомена 19]	Јувентус	476
	3	Антоан Гризман	Атлетико Мадрид	414
2019	1	Лионел Меси	Барселона	686
	2	Вирџил ван Дајк	Ливерпул	679
	3	Кристијано Роналдо	Јувентус	476
2020	Не е доделена заради пандемијата на COVID-19[9]
2021	1	Лионел Меси[напомена 20]	Пари Сен Жермен	613
	2	Роберт Левандовски	Бајерн Минхен	580
	3	Жоржињо	Челси	460
2022	1	Карим Бензема	Реал Мадрид	549
	2nd	Садио Мане	Ливерпул	193
	3rd	Кевин де Бројне	Манчестер сити	175

Победи по фудбалери

Вклучително и фудбалерите кои ја добиле наградата само еднаш доколку покрај тоа, барем еднаш завршиле на второ или трето место.

Играч	Победи	Второ место	Трето место
Лионел Меси[напомена 21]	7 (2009, 2010, 2011, 2012, 2015, 2019, 2021)	5 (2008, 2013, 2014, 2016, 2017)	1 (2007)
Кристијано Роналдо[напомена 22]	5 (2008, 2013, 2014, 2016, 2017)	6 (2007, 2009, 2011, 2012, 2015, 2018)	1 (2019)
Мишел Платини	3 (1983, 1984, 1985)	—	2 (1977, 1980)
Јохан Кројф	3 (1971, 1973, 1974)	—	1 (1975)
Марко ван Бастен	3 (1988, 1989, 1992)	—	—
Франц Бекенбауер	2 (1972, 1976)	2 (1974, 1975)	1 (1966)
Роналдо	2 (1997, 2002)	1 (1996)	1 (1998)
Алфредо ди Стефано	2 (1957, 1959)	1 (1956)	—
Кевин Киген	2 (1978, 1979)	1 (1977)	—
Карл Хајнц Румениге	2 (1980, 1981)	1 (1979)	—
Луис Суарез	1 (1960)	2 (1961, 1964)	1 (1965)
Еузебио	1 (1965)	2 (1962, 1966)	—
Боби Чарлтон	1 (1966)	2 (1967, 1968)	—
Рејмонд Копа	1 (1958)	1 (1959)	2 (1956, 1957)
Герд Милер	1 (1970)	1 (1972)	2 (1969, 1973)
Зинедин Зидан	1 (1998)	1 (2000)	1 (1997)
Џани Ривера	1 (1969)	1 (1963)	—
Руд Гулит	1 (1987)	1 (1988)	—
Лотар Матеус	1 (1990)	1 (1991)	—
Роберто Баџо	1 (1993)	1 (1994)	—
Христо Стоичков	1 (1994)	1 (1992)	—
Андриј Шевченко	1 (2004)	—	2 (1999, 2000)
Џорџ Бест	1 (1968)	—	1 (1971)
Алан Симонсен	1 (1977)	—	1 (1983)
Роналдињо	1 (2005)	—	1 (2004)

Победи по држави

Држава	Играчи	Победи
Германија	5	7
Холандија	3	7
Португалија	3	7
Франција	4	6
Италија	5	5
Бразил	4	5
Англија	4	5
Аргентина	1	6
СССР	3	3
Шпанија	2	3
Бугарија	1	1
Хрватска	1	1
Чешка	1	1
Чехословачка	1	1
Данска	1	1
Унгарија	1	1
Либерија	1	1
Северна Ирска	1	1
Шкотска	1	1
Украина	1	1

Победи по клубови

Клуб	Играчи	Победи
Реал Мадрид	7	11
Барселона	6	12
Јувентус	6	8
Милан	6	8
Баерн Минхен	3	5
Манчестер јунајтед	4	4
Динамо Киев	2	2
Интер	2	2
Хамбургер	1	2
Ајакс	1	1
Бенфика	1	1
Блекпул	1	1
Борусија Дортмунд	1	1
Борусија Менхенгладбах	1	1
Дукла Прага	1	1
Динамо Москва	1	1
Ференцварош	1	1
Ливерпул	1	1
Олимпик Марсеј	1	1

Напомени

1. Алфредо ди Стефано е роден во Аргентина, но зел шпанско државјанство во 1956 година и настапувал за репрезентацијата на Шпанија.
2. Омар Сивори е роден во Аргентина, но зел италијанско државјанство во 1961 година и настапувал за репрезентацијата на Италија.
3. Кројф преминал во Барселона од Ајакс летото 1973 година
4. Киген преминал во Хамбургер од Ливерпул летото 1977 година.
5. Линекер преминал во Барселона од Евертон летото 1986 година.
6. Гулит преминал во Милан од ПСВ летото 1987 година.
7. Футре преминал во Атлетико Мадрид од Порто летото 1987 година.
8. Рајкард преминал во Милан од Сарагоса летото 1988 година.
9. Веа преминал во Милан од Пари Сен Жермен летото 1995 година.
10. Роналдо преминал во Барселона од ПСВ летото 1996 година.
11. Роналдо преминал во Интер од Барселона летото 1997 година.
12. Шевченко преминал во Милан од Динамо Киев летото 1999 година.
13. Фиго преминал во Реал Мадрид од Барселона летото 2000 година.
14. Роналдо преминал во Реал Мадрид од Интер летото 2002 година.
15. Деко преминал во Барселона од Порто летото 2004 година.
16. Канаваро преминал во Реал Мадрид од Јувентус летото 2006 година.
17. Кристијано Роналдо преминал во Реал Мадрид од Манчестер Јунајтед во летото 2009.
18. Нејмар преминал во Париз Сен Жермен од Барселона летото 2017 година.
19. Кристијано Роналдо преминал во Јувентус од Реал Мадрид во летото 2018 година.
20. Меси преминал во Пари Сен Жермен од Барселон во летото 2021 година.
21. Лионел Меси четири пати ја освоил Златната топка на ФИФА 2010, 2011, 2012, 2015) и двапати завршил како второпласиран (2013, 2014).^[10][11]
22. Кристијано Роналдо двапати ја освоил Златната топка на ФИФА (2013, 2014) и трипати завршил како второпласиран (2011, 2012, 2015).^[10][11]

Наводи

1. „Ronaldo joins legendary list“. BBC Sport. 1. prosinca 2008. Посетено на 2008-12-04. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
2. https://www.cambridge.org/core/journals/perspectives-on-politics/article/abs/messi-ronaldo-and-the-politics-of-celebrity-elections-voting-for-the-best-soccer-player-in-the-world/36CB5CB44D4C06866305408163A49290
3. https://www.sportbible.com/football/ballon-dor-votes-lionel-messi-cristiano-ronaldo-665271-20230302?source=facebook&fbclid=IwAR3LI1jGmPSn6t7ceIM-ql4o5eV5meCTB5dcbvPMeTArHAGJnDHlIuzPR_Y
4. „Matthews wins first Golden Ball“. BBC Sport. 1. prosinca 2008. Посетено на 2008-12-04. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
5. „The 1990s Ballon d'Or winners“. BBC Sport. 1. prosinca 2008. Посетено на 2008-12-04. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
6. „Kaka wins 2007 award“. BBC Sport. 1. prosinca 2008. Посетено на 2008-12-04. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
7. „Rankings by Wins“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. 9. listopada 2008. Посетено на 4. prosinca 2008. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |date= (help)
8. Rupnik, Borna (1. prosinca 2009). „Златната топка во рацете на Меси“. Sportnet.hr. Посетено на 1. prosinca 2009. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate=, |date= (help)
9. „THE BALLON D'OR® WILL NOT BE AWARDED IN 2020“. L'Equipe. 20 July 2020. Архивирано од изворникот на 20 July 2020. Посетено на 20 July 2020.
10. „La liste complête des lauréats du Ballon d'or, de 1956 à nos jours“. France Football. Посетено на 2 мај 2019.
11. „FIFA Awards – World Player of the Year“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. 12 февруари 2015. Посетено на 2 мај 2019.