Thanach

Thanach (Hebraice: תנ״ך, TNK) est acronymum, quo in religione Iudaica canon Bibliorum Hebraicorum appellatur. Ex tribus partibus Thora ("praecepta"), Nebiim ("prophetae") et Chethubim ("scripta") constat, quae secundum antiquitatem ac momentum theologicum ordinatae sunt. Philo Alexandrinus 22 libros (pro 22 litteris abecedarii Hebraici) numeravit, editio hodierna 24 libros habet. Secundum Henricum Graetz circa annum 100 a.C.n. in synodo apud Iamniam habita canon Bibliorum Hebraicorum constitutus est. Quae hypothesis, etsi saeculo vicesimo vigebat, his diebus magis magisque in dubium vocatur.

Volumen Pentateuchi sive Thora ("Yanov" dicta, quod fragmenta eius clam in castra carceralia nomine "Yanov" translata ibique redintegrata sunt. Hodie Angelopoli asservatur.

Thanach idem est ac Textus Masoreticus aut Miqra (מקרא), quae Latine "id quod legitur" sonat. Miqra est notio antiquior, lingua Hebraica hodierna verba Thanach et Miqra sine discrimine commutantur.

Notio

"TNK" est acronymium ex litteris initialibus Hebraicis trium principalium Bibliorum partium formatum. Consonantes thau (ת), nun (נ) et caph (כ; forma finalis ך) vocalibus additis Thanach vel Thenach (IPA: [taˈnax] vel [təˈnax]) enuntiantur (consonans finalis spirans - [χ] - effertur).

Libri canonis Iudaici

Thora

Thora (Hebraice תּוֹרָה Torah, "praeceptum, doctrina") sive Pentateuchus (Graece πεντάτευχος, "quinque libri") est prima pars Bibliorum, cui quinque libri sunt:

• Liber Genesis (Hebraice בְּרֵאשִׁית bereschit "in principio")
• Liber Exodus (שְׁמוֹת schemot "nomina")
• Liber Leviticus (וַיִּקְרָא vajikra "et vocavit")
• Liber Numeri (בְּמִדְבַּר bemidbar "in deserto")
• Liber Deuteronomii (דְּבָרִים devarim "verba")

Si plus cognoscere vis, vide etiam Thora.

Prophetae

Prophetae (Hebraice: נְבִיאִים nebiim) sunt libri prophetarum, qui in prophetas priores, res populi Israel priores demonstrantes, et posteriores dividuntur.

Prophetae priores sunt:

• Liber Iosue, Liber Iudicum, Libri Samuelis (Liber I Samuelis et Liber II Samuelis), Libri Regum (Liber I Regum et Liber II Regum)

Prophetae posteriores:

• Isaias, Ieremias, Ezechiel (in tribus libris)

nec non Dodecapropheton:

• Osee, Ioel, Amos, Abdias, Ionas, Michaeas, Nahum, Habacuc, Sophonias, Aggaeus, Zacharias, Malachias

Scripta

Scripta (Hebraice: כְּתוּבִים, chethubim) sunt pars tertia Thanach, continentes:

• Liber Psalmorum
• Liber Proverbiorum
• Liber Iob
• Quinque Megillot: Liber Ruth, Canticum Canticorum, Liber Ecclesiastes, Lamentationes, Liber Esther
• Quattuor libri historici: Prophetia Danielis, Liber Esdrae, Liber Nehemiae et duo Paralipomenon libri in unum coniuncti (Liber I Paralipomenon et Liber II Paralipomenon).

Scripta circa annum 100 canonizata sunt, sed iam circa annum 190 a.C.n. sacrae scripturae habebantur.

Thanach in comparatione Veteris Testamenti

De omnibus Thanach libris verba in Novum Testamentum allata sunt, sumpta quidem ex Graeca versione Septuaginta dicta. Marcion, qui fere saeculo secundo medio Thanach ut a demiurgo, non a Deo inspiratum recusavit, haereticus damnatus ex ecclesia expulsus est. Inde libri Thanach apud Christianos in usu manebant.

In religione Christiana circiter ab anno 190 omnes Thanach libri una cum aliis Graece scriptis, quas Septuaginta continet, notione "Vetus Testamentum" Novo Testamento contra positi sunt. Libri Veteris Testamenti integri recepti, sed aliter distributi sunt: Prima pars libros "historicos" continet (Genesis usque ad Esther), altera "sapientiales" (Iob, Psalmos, Proverbia, Ecclesiasten, Canticum Canticorum), tertia "propheticos". Novo Testamento antepositi et circa annum 400 canonizati sunt.

Numerus ac ordo scriptorum biblicorum in ecclesiis variat. Ecclesiae ex reformatione ortae solos libros Thanach approbant libros Graece scriptos (ab Ecclesia Catholica Romana "deuterocanonicos" appellatos) inter apocrypha numerantes.

Appellatio "Vetus Testamentum" ab Epistula ad Hebraeos repetit, ubi de "novo testamento" dicitur, quod priorem "veteravit" (Heb 8), Christus autem "novi testamenti mediator" (Heb 9,15) vocatur. His diebus sunt theologi, qui "Vetus Testamentum" "Primum Testamentum" appellent, ne id despectui habere videantur ac commune duarum religionum fundamentum esse affirment.

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Tanach spectant.

• Bible Researcher.com: Biblia Hebraica in interrete
• Biblia Hebraica Stuttgartensis (Textus masoreticus cum glossis Anglicis)
• Westminster Leningrad Codex – Textus Codicis Leningradensis
• iTanakh: Textus interretialis ad Biblia Hebraica investiganda, Pepperdine University, Malibu, California (PDF; Anglice)
• The Judaica Press Complete Tanach with Rashi (Anglice, cum glossis Rashi)

Nexus interni

• Vetus Testamentum
• Manuscripta Maris Mortui

Nebiim (prophetae) in Thanach

Prophetae priores: Liber Iosue • Liber Iudicum • Liber Samuelis, id est Sam I et Sam II in Vulgata • Liber Regum, id est Reg I et Reg II in Vulgata

Prophetae posteriores: Isaias • Ieremias • Ezechiel • Dodecapropheton