Aristaeus in mythologia Graeca, filius Apollinis et Cyrenae, Autonoae maritus, Actaeonis pater, fuerit apiculturae caseique confectionis et olei productionis inventor; mortalis natus inter deos receptus sit. Aristaeus alatus anaglyptis et picturis Graecis archaicis depingitur.
Servius commentator Vergilianus Aristaeum "Apollinem pastoralem" ab Hesiodo nuncupatum refert.[1] Verba Graeca Hesiodea deperdita sunt, sed a Pindaro (qui fabulam Cyrenae refert in Pythia IX) Aristaeo epitheta varia attribuuntur, ... ἀθάνατον Ζῆνα καὶ ἁγνὸν Ἀπόλλων', ἀνδράσι χάρμα φίλοις ἄγχιστον, ὀπάονα μήλων, ἀγρέα καὶ νόμιον, τοῖς δ' Ἀρισταῖον καλεῖν: "immortalem Iovem et sanctum Apollinem, caris viris delicias proximas, sectatorem ovium, venatorem et pastorem, ab aliis Aristaeum nuncupatum."[2] Carmen Hesiodeum hic laudatum fuit Mulierum catalogus, fons fortasse Pythiae IX atque illius rerum gestarum scriptoris quem secutus Diodorus Siculus fabulas narrat de Aristaeo.[3] Is eadem agnomina refert a nymphis Aristaei nutricibus data, καλεῖν γὰρ αὐτὸν Νόμιον, Ἀρισταῖον, Ἀγρέα,[4] sed Apollonius Rhodius ab Haemoniis (i.e. Thessaliis).[5] Ab Hesiodo in Theogonia Ἀρισταῖος βαθυχαίτης scil. "crinibus longis" appellatur,[6] quae appellatio etiam Apollini attribuitur.[7]
Diodorus Aristaeum ait ab eisdem nutricibus constructionem alveorum, casei confectionem, culturam olivarum didicisse et mox hominibus docuisse;[4] qui ob hoc beneficium Aristaeum honoribus divinis (ἰσοθέοις τιμαῖς) obsecraverint.[8] Auctores multi Aristaeum usum mellis et apium culturam invenisse,[9] alii olei extractionem.[10] Nonnulli eum ambarum rerum inventorem fuisse referunt,[11] Diodorus autem solus confectionis casei.
Vergilius auctor est Aristaeum Eurydicam, Orphei mulierem, rapuisse, quae fugiens morsu serpentis mortua est; hac ratione Orpheus in inferos ad uxorem reducendam descendisse. Ovidius autem Eurydicae mortem descensumque Orphei narrat sine nomine Aristaei.[12]
Ad Boeotiam venisse dicitur ubi Autonoam in matrimonium duxerit.[13][14][6] Autonoë eo Actaeonem peperit,[15] quo a canibus suis necato Aristaeum ad insulam Ceum profectum esse;[16][17] deinde aut Arcadiam[2][18][1] aut Sardiniam,[19][17][1] sed postea in Thraciam ad mysteria Bacchi discenda. Ibi ab hominibus decedens inter deos acceptus est.[20]
Archaeologi dei Aristaei cultum in eisdem locis reperiunt, ubi auctores Graeci eum degisse narrant, sed et in aliis, et praesertim apud sanctuarium Orthiae Lacedaemoniae ubi consors huius deae habebatur.[21]
Fontes principales
- Apollonius Rhodius, Argonautica 2.498-530
- Diodorus Siculus, Bibliotheca historica 4.81-82
- Nonnus, Dionysiaca 5.212-551
- Pindarus, Pythia IX 59-66
- Vergilius, Georgica 4.315-558
Notae
Bibliographia
Nexus externi
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
