Қазақстан премьер-министрі

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі — Қазақстан үкімет басшысы. Премьер-министр өкілеттіктерінің қатарына атқарушы органдардың жүйесін басқару және олардың қызметіне басшылық жасау кіреді.^[1] Премьер-министр өзінің бүкіл қызметінде президенттің алдында жауапты, ал Конституцияда көзделген жағдайларда Парламенттің алдында жауапты.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі
Қазақстан елтаңбасы
Лауазымды иеленуші Олжас Бектенов 6 ақпан 2024 жылдан бері
Ресми резиденциясы	Үкімет Үйі, Астана, Қазақстан
Лауазым пайда болды	10 желтоқсан 1991
Алғашқысы	Сергей Терещенко
Сайты	primeminister.kz

Тарихы

Премьер-министр лауазымы 1990 жылы 20 қарашада қабылданған Заңға сәйкес Министрлер Кеңесі Төрағасы лауазымының орнына енгізілді.

Қазақ КСР-нің премьер-министрі қызметін алғаш Ұзақбай Қараманов атқарған болса, Қазақ КСР-нің соңғы премьер-министрі және тәуелсіз Қазақстанның алғашқы премьер-министрі Сергей Терещенко болды.

Өкілеттіктері

Премьер-Министр үкімет қызметін ұйымдастырып, оған басшылық жасайды және оның жұмысы үшін дербес жауап береді, үкімет қаулыларына қол қояды, үкімет қызметінің негізгі бағыттары жөнінде және оның аса маңызды барлық шешімдері жөнінде президентке баяндап отырады және үкімет қызметін ұйымдастыруға және басшылық жасауға байланысты басқа да қызметтерді атқарады.

Үкімет мүшелері өз құзыреті шегінде шешімдер қабылдауда дербестікке ие, әрі өздеріне бағынысты мемлекеттік органдардың жұмысы үшін Қазақстан премьер-министрінің алдында жеке-дара жауап береді. Премьер-министр Республиканың бүкіл аумағында міндетті күші бар өкімдер шығара алады.

Үкімет жаңадан сайланған Қазақстан Республикасы Президентінің алдында өз өкілеттігін доғарады. Республиканың Премьер-Министрі жаңадан сайланған Парламент Мәжілісінің алдында Үкіметке сенім туралы мәселе қояды. Мәжіліс сенім білдірген жағдайда, егер Республика Президенті өзгеше шешім қабылдамаса, Үкімет өз міндеттерін атқаруды жалғастыра береді.

Парламент Мәжілісі немесе Парламент Үкіметке сенімсіздік білдірген жағдайда Үкімет орнынан түсетіні туралы Республика Президентіне мәлімдейді.

Орнынан түсуді қабылдау немесе қабылдамау туралы мәселені Республиканың Президенті он күн мерзімде қарайды.

Республиканың Президенті өз бастамасы бойынша Үкіметтің өкілеттігін тоқтату туралы шешім қабылдауға және оның кез келген мүшесін қызметтен босатуға хақылы. Премьер-Министрді қызметінен босату бүкіл Үкіметтің өкілеттігі тоқтатылғанын білдіреді.

Қазақстан үкімет басшыларының тізімі

Төменде Қазақстанның 1917 жылдан бергі үкімет басшыларының тізімі берілген.

Алаш автономиясы (1917–1920)

№	Суреті	Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары)	Қызметі		Партиясы		Руы
1		Әлихан Бөкейханов (1866–1937)	13 желтоқсан 1917	5 наурыз 1920		Алаш	Төре

Кеңестік Қазақстан (1919–1991)

№	Суреті	Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары)	Қызметі		Партиясы		Қосымша ақпарат
Қырғыз өлкесі (1919–1920)
Революциялық комитеттің төрағасы
1		Станислав Пестковский (1882–1937)	шілде 1919	қазан 1921		РСДЖП	Ұлты — поляк
2		Виктор Радус-Зенькович (1877–1967)	15 қыркүйек 1920	4 қазан 1920		РСДЖП	Ұлты — поляк
Қырғыз Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (1920–1925)
Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы
1		Виктор Радус-Зенькович (1877–1967)	12 қазан 1920	қазан 1921		РСДЖП	Ұлты — поляк
2		Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев (1887–1938)	қазан 1921	қыркүйек 1922		РКП(б)	Жетіру, Кердері
3		Сәкен Сейфуллин (1894–1938)	қыркүйек 1922	қазан 1924		РКП(б)	Арғын, Қуандық
4		Сәкен Сейфуллин (1895–1937)	қазан 1924	19 ақпан 1925		РКП(б)	Арғын, Қуандық
Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (1925–1936)
Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы
1		Сәкен Сейфуллин (1895–1937)	19 ақпан 1925	мамыр 1928		РКП(б)	Арғын, Қуандық
2		Ораз Исаев (1899–1938)	мамыр 1928	5 желтоқсан 1936		БК(б)П	Байұлы, Байбақты, Қынық, Байжиен
Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы (1936–1991)
Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы
1		Ораз Исаев (1899–1938)	5 желтоқсан 1936	қыркүйек 1937		БК(б)П	Байұлы, Байбақты, Қынық, Байжиен
2		Ыбрайым Тәжиев (1904–1960)	қыркүйек 1937	17 шілде 1938		БК(б)П	Қоңырат
3		Нұртас Оңдасынов (1904–1989)	17 шілде 1938	15 наурыз 1946		БК(б)П	Қоңырат, Жетімдер руы
Министрлер Кеңесінің төрағасы
1		Нұртас Оңдасынов (1904–1989)	15 наурыз 1946	24 наурыз 1954		БК(б)П	Қоңырат, Жетімдер руы
2		Елубай Тайбеков (1901–1991)	24 наурыз 1954	31 наурыз 1955		КОКП	Арғын, Қуандық, Темеш
3		Дінмұхамед Қонаев (1912–1993)	31 наурыз 1955	20 қаңтар 1960		КОКП	Ысты, Ойық
4		Жұмабек Тәшенов (1915–1986)	20 қаңтар 1960	6 қаңтар 1961		КОКП	Арғын, Қуандық, Қареке
5		Сәлкен Дәуленов (1907–1984)	6 қаңтар 1961	13 қыркүйек 1962		КОКП	Әлімұлы, Кете, Қара кете
6		Мәсімхан Бейсебаев (1908–1987)	13 қыркүйек 1962	26 желтоқсан 1962		КОКП	Дулат, Ботпай, Қоралас
(3)		Дінмұхамед Қонаев (1912–1993)	26 желтоқсан 1962	7 желтоқсан 1964		КОКП	Ысты, Ойық
(6)		Мәсімхан Бейсебаев (1908–1987)	7 желтоқсан 1964	31 наурыз 1970		КОКП	Дулат, Ботпай, Қоралас
7		Бәйкен Әшімов (1917–2010)	31 наурыз 1970	22 наурыз 1984		КОКП	Арғын, Атығай, Құдайберді
8		Нұрсұлтан Назарбаев (1940 туған)	22 наурыз 1984	27 шілде 1989		КОКП	Шапырашты, Есқожа
8		Ұзақбай Қараманов (1937–2017)	27 шілде 1989	20 қараша 1990		КОКП	Әлімұлы, Шекті
Премьер-министр
1		Ұзақбай Қараманов (1937–2017)	20 қараша 1990	14 қазан 1991		КОКП	Әлімұлы, Шекті
2		Сергей Терещенко (1951–2023)	16 қазан 1991	10 желтоқсан 1991		КОКП	Ұлты — украин

Қазақстан Республикасы (1991–)

Премьер-министрлер

     Премьер-министр міндетін атқарушы

№	Суреті	Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары)	Қызметі		Партиясы		Президенті	Үкіметі	Руы
1		Сергей Терещенко (1951–2023)	10 желтоқсан 1991	11 қазан 1994		Партиясыз	Нұрсұлтан Назарбаев (1991–2019)	Терещенко	Ұлты — украин
2		Әкежан Қажыгелдин (1952 туған)	12 қазан 1994	10 қазан 1997		Халық бірлігі		Қажыгелдин	Уақ, Шоға
3		Нұрлан Балғымбаев (1947–2015)	10 қазан 1997	1 қазан 1999		Халық бірлігі		Балғымбаев	Байұлы, Ысық
4		Қасым-Жомарт Тоқаев (1953 туған)	12 қазан 1999	28 қаңтар 2002		Нұр Отан		Тоқаев	Жалайыр, Күшік
5		Иманғали Тасмағамбетов (1956 туған)	28 қаңтар 2002	11 маусым 2003		Нұр Отан		Тасмағамбетов	Байұлы, Жаппас
6		Даниал Ахметов (1954 туған)	13 маусым 2003	8 қаңтар 2007		Нұр Отан		Даниал Ахметов	Арғын, Қанжығалы
7		Кәрім Мәсімов (1965 туған)	10 қаңтар 2007	24 қыркүйек 2012		Нұр Отан		I Мәсімов	Ұлты — ұйғыр[2]
8		Серік Ахметов (1958 туған)	24 қыркүйек 2012	2 сәуір 2014		Нұр Отан		Серік Ахметов	Арғын, Қуандық
(7)		Кәрім Мәсімов (1965 туған)	2 сәуір 2014	8 қыркүйек 2016		Нұр Отан		II Мәсімов	Ұлты — ұйғыр[2]
–		Бақытжан Сағынтаев (1963 туған)	8 қыркүйек 2016	9 қыркүйек 2016		Нұр Отан		–	Ошақты
9			9 қыркүйек 2016	21 ақпан 2019				Сағынтаев
–		Асқар Мамин (1965 туған)	21 ақпан 2019	25 ақпан 2019		Нұр Отан		–	Арғын, Қанжығалы
10			25 ақпан 2019	5 қаңтар 2022				I Мамин
							Қасым-Жомарт Тоқаев (2019–)	II Мамин
–		Әлихан Смайылов (1972 туған)	5 қаңтар 2022	11 қаңтар 2022		Аманат		–	Қаңлы, Қара қаңлы
11			11 қаңтар 2022	5 ақпан 2024				I Смайылов
								II Смайылов
–		Роман Скляр (1971 туған)	5 ақпан 2024	6 ақпан 2024		Аманат		–	Ұлты — украин[3][4]
12		Олжас Бектенов (1980 туған)	6 ақпан 2024	—		белгісіз		Бектенов	белгісіз

Тағы қараңыз

• Қазақстан Республикасының Үкіметі

Дереккөздер

1. ҚРК, 5 тарау Мұрағатталған 21 шілденің 2011 жылы.
2. Риклтон, Крис Назарбаевтың сенімді серігі қалай "Иудаға" айналды? Кәрім Мәсімовтің хикаясы  (қаз.). Азаттық радиосы (28 сәуір 2023). Тексерілді, 15 ақпан 2024.
3. Скляр Роман Васильевич  (орыс.). YEDILOV ONLINE. Тексерілді, 15 ақпан 2024.
4. Вайскопф, Анатолий В Казахстане новый премьер. Кто он и что при нем изменится?  (орыс.). Неміс толқыны (6 февраля 2024). Тексерілді, 15 ақпан 2024.