Ақтөбе (футбол клубы)

«Ақтөбе» — Қазақстан Премьер Лигасында ойнайтын қазақстандық футбол клубы. Ақтөбе қаласының Қобыланды батыр атындағы Орталық стадионы клубтың базасы болып табылады.

Ақтөбе
Толық атауы	Ақтөбе Футбол Клубы
Лақап аттары	«қызыл-ақтар»
Құрылған жылы	1967
Стадионы	Орталық стадион
Сыйымдылығы	12 800
Бас жаттықтырушы	Андрей Карпович
Капитаны	Юрий Логвиненко
Сайты	fc-aktobe.kz
Жарыс	Қазақстан Премьер Лигасы
2024	3.
Негізгі форма Қонақтық форма
Бұл үлгіні: көру • талқылау • өңдеу

Клубтың тарихы

КСРО

1936 жылы ақтөбелік «Динамо» командасы КСРО кубогінің бірінші айналымына қатысып, 1/64 финалда ЦДКА клубымен ойнап 0:4 есебімен ұтылып қалды. Осыдан кейін Ақтөбедегі «үлкен» футбол тарихы 30 жылға үзілді. Алғашқы нағыз үлкен жетістік ақтөбелік футболшыларға 1966 жылы келді. «Ақтөберентген» зауытында құрылған команда қазан айында Жезқазған қаласында өткен финалда Қазақ КСР-ың чемпионы болды.

«Ақтөбе» футбол клубының ресми тарихы 1967 жылдан бастау алады. «Актюбинец» командасына шеберлер командасы статусы берілді. Құрылған команда КСРО-ның төменгі дивизиондарында 3 маусым ойнап, 7 жыл көзден ғайып болды. «Актюбинец» КСРО чемпионаттарында 24 жыл ішінде барлығы 19 рет қатысты (1967–1969 – «Б» класы; 1976–1991 – 2 лига). КСРО кубогіне қатысуы туралы әртүрлі пікірлер бар: біреулер «Актюбинец» ешқашан кубок ойындарына қатыспаған десе, кейбіреулер клубтың 1967/68 маусымында, яғни өзінің алғашқы «кәсіби» маусымында, КСРО кубогіне қатысқанын айтады.

КСРО чемпионаттарында команда екінші лигада өз аймағында екі рет жеңіске жетті. «Актюбинец» бірінші рет табысқа 1981 жетті, өзінің тарихында алғашқы рет 2-ші лиганың 7-ші аймағында чемпион болды. Бұған дейін 1979, 1980 жылдарда екі рет 3-ші орын алды. Команда 24 рет жеңіске жетіп, 4 ойында тең ойнап, 4 ойында жеңіліс тауып, қарағандылық Шахтерді 3 ұпайға озды. Бірақ, екінші лиганың финалдық додасында ақтөбелік футболшылар бірінші лигада жүлдеге ие бола алмады.

Келесі үлкен табыс 10 жылдан кейін келді. Соңғы КСРО чемпионаты жылында «Актюбинец» екінші лиганың 8-ші республикалық аймағының ең үздік командасы болды, және бұл жеңіс өте тарихи жеңіс болды – «Актюбинец» КСРО тарихында өз аймағының соңғы жеңімпазы атанды.

Кеңес Одағының ыдырауы көптеген спортшылар мен спорттық қоғамдардың өміріне әсер етті, бірақ, дәл осы оқиғаның арқасында «Актюбинец» лезде бірнеше деңгейге көтеріліп, Қазақстан чемпионатының Жоғарғы лигасында пайда болды.

КСРО чемпионаттарында «Актюбинец» 698 матч ойнады, олардың ішінде 300 жеңіс, 130 тең ойын, 268 жеңіліс тапты. Доп айырмашылығы — 842-733. «Актюбинец» КСРО чемпионаты ойындарындағы алғашқы жеңісін 1976 жылдың 2 мамырында тойлады. Матч Орталық стадионда ферғаналық «Нефтяник» командасына қарсы өтті, голдың авторы Владимир Коробков. Бұл ақтөбеліктердің өз алаңында соққан алғашқы голы болды. Ақтөбеліктердің алғашқы «хет-тригі» екінші лигада 1976 жылдың 4 қыркүйегінде шымкенттік «Металлург» командасына қарсы өткен матчта болды (4:2). Бұл ойында Владимир Прошин қонақтардың қақпашысын өз қақпасынан 3 рет допты алып шығуына мәжбүр етті. «Актюбинецтің» ең төменгі орны − 21 (1969). Ең ірі жеңісі − 10:0 (Болат, Теміртау, 1990). Ең ірі жеңілістері − 0:5 (Восток, Өскемен, 1983) және 1:6 («Нефтяник», Ферғана, 1976; Восток, Өскемен, 1982). «Актюбинецтің» еншісінде Вьетнам (3:2, 1980 ж.) және Лаос (6:2, 1981 ж.) құрамаларына қарсы өткізілген екі халықаралық матч бар.

Қазақстан

Ел тәуелсіздікке қол жеткізген соң, команда КСРО чемпионатының 4-ші дивизионынан Қазақстанның Суперлигасына қадам басты. Бірақ, алғашқы қадамы сәтсіз болды. Команда 1992–1997 жылдарда Қазақстан чемпионатында 9−14 орындарды иеленіп жүрді. Тек, жалғыз табыс 1994 жылы болды, команда ұлттық біріншілікте 4-орын алып, Қазақстан Кубогінің финалына шықты. Алматы қаласындағы республикалық орталық стадионда өткен финалда өскемендік Востоктан 0:1 есебімен жеңіліс тапты.

90-шы жылдардың ортасында Қазақстанда қалалардың бұрынғы атауларын қайтару үрдісі болды. Қалаға Ақтөбе деген тарихи атауы беріліп, «Актюбинец» өзінің өмір сүруін тоқтатып, 1996 жылы «Ақтөбемұнайға» жол берді. Бірақ, бұл атаумен команда бар болғаны бір жыл өмір сүрді, және команданың атауы «Ақтөбе» деп өзгертілді. Тіпті, 1997 жылы Жоғарғы лига командалардың санының қысқартылуына байланысты «Ақтөбе» Бірінші лигаға түсіп қалып, Жоғарғы лигаға жаңа ғасырда қайта оралды. Қайта жаңару 2000 жылы команда «Ақтөбе-Ленто» атауымен Қазақстан чемпионатының Бірінші лигасын жеңген кезде болды (атап өтетін жайт, команда бұл лигада бар болғаны 11 матч өткізіп, 8 ойында жеңіп, 3 ойында ұтылды). Бұл жетістік команданың Суперлигаға қайта оралуына мүмкіндік берді. 2001 жылы Суперлигада 8-орын алып, келесі 3 маусымда (2002–2004) 4-5 орындарды иеленіп, команда қазақ футболының мықты клубтарының қатарына нық жақындай түсті. Келесі маусымда команда атауынан «Ленто» сөзі алынып, клуб қазіргі уақытқа дейін «Ақтөбе» атауымен өнер көрсетіп келеді.

2005 жыл команда үшін ең табысты жыл болды, клуб қостанайлық «Тобылды» 1 ұпайға озып, алғаш рет өз тарихында Қазақстан чемпионы атағын иеленді. Бұл жеңіс командаға Достастық кубогының 14-ші сайысына қатысуға мүмкіндік берді. Додадағы «Ақтөбенің» қарсыластары төмендегі командалар болды: «Металлург» (Лиепая, Латвия); «Вахш» (Қорған-Төбе, Тәжікстан); «Нефтчи» (Баку, Әзірбайжан). «Ақтөбе» өз тобынан шыға алмай, доданы топтық кезеңде аяқтады.

Достастық кубогынан басқа «Ақтөбе», чемпионатта чемпион болғанының арқасында, УЕФА Чемпиондар Лигасында бірінші квалификациялық кезеңнен бастауға жүлде алды. Жеребе тарту нәтижесінде «Ақтөбенің» қарсыласы болып тағы да Лиепая қаласының «Металлург» клубы болды. Бірақ, 2 матчтың есебін қоса есептегенде «Ақтөбе» 1:2 есебімен жеңіліс тауып, Чемпиондар Лигасымен қош айтысты.

2006 жылғы Қазақстан чемпионатында «Ақтөбе» негізгі қарсыласы «Астанадан» 4 ұпайға қалып қойып, 2-ші орын алды. Команда Қазақстан Кубогында да 1/8 финалда қосымша белгіленген уақытта Петропавл қаласының Есіл-Богатырь клубынан 0:1 есебімен жеңіліс тауып, жарыстан тыс қалды. Бірақ, команда Достастық кубогында ойнауға мүмкіндік алды, себебі ел чемпионы «Астана» бұл додада ойнаудан бас тартты. Бірақ, ақтөбеліктер топтық кезеңнен өте алмай, додамен қош айтысты.

«Ақтөбе» жаңа бапкер Владимир Мұхановтың қол астында 2007 жылы екінші рет чемпионаттың жеңімпазы атанды. 2008 және 2009 жылдары «Ақтөбе» тағы да екі рет елдің чемпионы болып, келесі үш жылдың ішінде, Қазақстан чемпионатында, 2010 жылы 2-ші орынға ие болып және 2011, 2012 жылдары 3-ші орын алып, екінші орнынан жоғары нәтижеге жеткен жоқ. 2013 жылы, басты бапкердің орнына Владимир Никитенко келіп, «Ақтөбе», егемен Қазақстан тарихында 5-ші рет елдің чемпионы болып, жанкүйлерінің арманын іске асырды.

2019 жылғы маусымда футболшылардың жалақысын уақытында төлемегені үшін ҚФФ шешімі бойынша 12 ұпайы алынып тасталды. Мұның зияныы тимей қалмады, клуб соңғы орыннан жоғары көтеріле алмай, бірінші лигаға түсіп кетті. 2020 жылы бірінші лига жеңімпазы атанып, элитаға қайта оралды.

Бұрынғы аттары

• Актюбинец (1967 – 1995)
• Актөбемұнай (1996)
• Актөбе (1997)
• Актөбе-Ленто (2000-2004)
• Ақтөбе (2005 жылдан бері)

Еурокубоктар

Толық мақаласы: Қазақстан футбол клубтары еурокубоктардағы көрсеткіші

Маусым	Дода	Кезең	Ел	Клуб	Үйде	Қонақта	Есеп
2006/07	УЕФА Чемпиондар Лигасы	1-нші кв. кезең	Латвия	Металлург Лиепая	1-1	0-1	1-2
2007/08	Еуропа Лигасы	1-нші кв. кезең	Австрия	Маттерсбург	1-0	2-4	3-4
2008/09	УЕФА Чемпиондар Лигасы	1-нші кв. кезең	Молдова	Шериф	1-0	0-4	1-4
2009/10	УЕФА Чемпиондар Лигасы	2-нші кв. кезең	Исландия	Хафнарфьордюр	2-0	4-0	6-0
		3-нші кв. кезең	Израиль	Маккаби Хайфа	0-0	3-4	3-4
2009/10	Еуропа Лигасы	Плей-офф	Германия	Вердер Бремен	0-2	3-6	3-8
2010/11	УЕФА Чемпиондар Лигасы	2-нші кв. кезең	Грузия	Олимпи Рустави	2-0	1-1	3-1
		3-нші кв. кезең	Израиль	Хапоэль Тель-Авив	1-0	1-3	2-3
2010/11	Еуропа Лигасы	Плей-офф	Нидерланд	АЗ Алкмаар	2-1	0-2	2-3
2011/12	Еуропа Лигасы	2-нші кв. кезең	Венгрия	Кечкемет	0-0	1-1	1-1
		3-нші кв. кезең	Ресей	Алания	1-1	1-1	1-1 (п. 2-4)
2012/13	Еуропа Лигасы	1-нші кв. кезең	Грузия	Торпедо Кутаиси	1-0	1-1	2-1
		2-нші кв. кезең	Молдова	Милсами	3-0	2-4	5-4
		3-нші кв. кезең	Бельгия	Генк	1-2	2-1	2-4
2013/14	Еуропа Лигасы	1-нші кв. кезең	Армения	Гандзасар	2-1	2-1	4-2
		2-нші кв. кезең	Норвегия	Ходд	2-0	0-1	2-1
		3-нші кв. кезең	Исландия	Брейдаблик	1-0	0-1	1-1 (п. 2-1)
		Плей-офф	Украина	Динамо Киев	2-3	1-5	3-8
2014/15	УЕФА Чемпиондар Лигасы	2-нші кв. кезең	Грузия	Динамо Тбилиси	3-0	0-1	4-0
		3-нші кв. кезең	Румыния	Стяуа Бухарест	2-2	1-2	3-4
2014/15	Еуропа Лигасы	Плей-офф	Польша	Легия Варшава	0-1	0-2	0-3
2015/16	Еуропа Лигасы	1-нші кв. кезең	Эстония	Нымме Калью	0-1	0-0	0-1

Ойыншылар

Негізгі құрам

2021 жыл, сәуір

№	Қақпашылар	Туған күні	Азаматтығы
1	Жасур Нарзикулов	13.04.1984	Қазақстан
32	Евгений Ситдиков	25.06.2001	Қазақстан
№	Қорғаушылар	Туған күні	Азаматтығы
18	Михал Йерабек	10.09.1993	Чехия
6	Рустам Темирхан	10.08.1997	Қазақстан
17	Есен Жасанов	24.04.1998	Қазақстан
31	Әділхан Таңжарықов	25.11.1996	Қазақстан
22	Виталий Волков	22.03.1981	Ресей
2	Дінмұхаммед Қашкен	04.01.2000	Қазақстан
3	Лаша Тотадзе	24.08.1988	Грузия
5	Армен Манучарян	03.02.1995	Армения
№	Жартылай қорғаушылар	Туған күні	Азаматтығы
93	Тонго Думбия	06.08.1989	Мали
4	Демият Сламбеков	13.01.1997	Қазақстан
14	Юрий Перцух	13.05.1996	Қазақстан
20	Әлішер Назаров	01.05.1999	Қазақстан
12	Әлішер Әжімов	29.05.2001	Қазақстан
31	Әділхан Таңжарықов	25.11.1996	Қазақстан
20	Еркебұлан Нұрғалиев	12.09.1993	Қазақстан
73	Дидар Жалмұқан	22.05.1996	Қазақстан
88	Антон Шурыгин	03.12.1988	Қазақстан
№	Шабуылшылар	Туған күні	Азаматтығы
11	Игорь Сергеев	30.04.1993	Өзбекстан
23	Рифат Нурмугамет	22.05.1996	Қазақстан
93	Максим Федин	08.06.1996	Қазақстан
94	Эвре Мукам	24.05.1994	Франция
7	Олег Чернышов	23.12.1986	Ресей
9	Боян Дубайич	01.09.1990	Сербия
10	Максим Самородов	29.06.2002	Қазақстан

Рекордтар

• Қазақстанның 15 чемпионатына қатысқан
• Барлығы 470 матч өткізіп, 225-нде жеңіске жетіп, 111-нде тең ойнап, 134-нде жеңіліп қалған. Доп саны:654-475
• Ең ірі жеңістері:
  • 1992 - 8-2 Уралец (Орал)
  • 1994 – 8-0 Яссы ФК (Түркістан)
  • 1996 – 8-0 Болат-АМТ (Теміртау)
  • 2013 – 9-1 Бәйтерек (Астана)
• Ең ірі жеңілісі:
  • 1997 – 1-9 Тараз ФК (Тараз)

Жетістіктері

• Қазақстан чемпионы (5): 2005, 2007, 2008, 2009, 2013
• Қазақстанның күміс жүлдегері (2): 2006, 2010, 2014
• Қазақстанның қола жүлдегері (2): 2011, 2012, 2015
• Қазақстан кубогының иегері (1): 2008
• Қазақстан супер кубогының иегері (3): 2008, 2010, 2014
• Қазақстан бірінші лигасының чемпионы (2): 2000, 2020
• Достастық кубогының финалисті (2): 2009, 2010

Сілтемелер

• Ресми сайты
• Жанкүйерлерінің сайты Мұрағатталған 9 қаңтардың 2016 жылы.

Дереккөздер