დავით ყიფიანი

დავით ყიფიანი (დ. 18 ივნისი, 1951, თბილისი, საქართველოს სსრ — გ. 17 სექტემბერი, 2001, თბილისი, საქართველო) — ქართველი და საბჭოთა ფეხბურთელი და ფეხბურთის მწვრთნელი, თამაშობდა ნახევარმცველის პოზიციაზე. იცავდა თბილისის „ლოკომოტივის“, თბილისის „დინამოსა“ და საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების ღირსებას. საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი (1978), ვიცე-ჩემპიონი (1977) და ხუთგზის ბრინჯაოს პრიზიორი. საბჭოთა კავშირის თასის ორგზის მფლობელი (1976, 1979), ფინალისტი (1980), და თასების მფლობელთა თასის მფლობელი (1981) თბილისის „დინამოს“ შემადგენლობაში. საბჭოთა კავშირის საერთაშორისო კლასის სპორტის ოსტატი (1976), საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი (1981).^[1] ღირსების ორდენის კავალერი.

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ყიფიანი.

დავით ყიფიანი

დავით ყიფიანი 1981 წელს
პირადი მონაცემები
სრული სახელი	დავით დავითის ძე ყიფიანი
დაბადების თარიღი	18 ივნისი, 1951
დაბადების ადგილი	თბილისი, საქართველოს სსრ, სსრ კავშირი
გარდაცვალების თარიღი	17 სექტემბერი, 2001 (50 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	თბილისი, საქართველო
სიმაღლე	184 სმ
სათამაშო პოზიცია	ნახევარმცველი
ახალგაზრდული კარიერა
1964–1966	თბილისის 35-ე სკოლა
პროფესიონალური კარიერა*
წლები	გუნდი	მატჩი	(გოლი)
1968	ლოკომოტივი	1	(0)
1969	დინამო თბ.	0	(0)
1970	ლოკომოტივი	28	(3)
1971–1982	დინამო თბ.	246	(79)
ეროვნული ნაკრები
1974–1981	სსრ კავშირი	19	(7)
სამწვრთნელო კარიერა
1984–1985	დინამო თბილისი
1988	დინამო თბილისი
1990–1991	დინამო თბილისი
1992–1993	ოლიმპიაკოსი
1995–1997	დინამო თბილისი
1997	საქართველო
1998	რასინგი მეხელენი
1998	შინიკი
1999–2001	ტორპედო ქუთაისი
2000–2001	საქართველო
* პროფესიონალურ კლუბებში გამოსვლა და გოლები მხოლოდ ეროვნული ლიგებისთვის იანგარიშება

1977 წელს აღიარეს საბჭოთა კავშირის წლის საუკეთესო ფეხბურთელად.^[2][3] რვაჯერ იყო დასახელებული საბჭოთა კავშირის წლის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიაში.^[4][5]

ყველა დროის ერთ-ერთი უდიდესი ქართველი ფეხბურთელი.^[6][7][8][9] საქართველოს სპორტული საზოგადოების, სპორტული ჟურნალისტების, საფეხბურთო სპეციალისტებისა და ფეხბურთის გულშემატკივრების საყოველთაო აღიარებით — თბილისის „დინამოს“, ქართული ფეხბურთისა და ზოგადად, ქართული სპორტის ისტორიაში დღემდე ერთ-ერთ ყველაზე უფრო გამორჩეულ ფიგურად რჩება. როგორც ფეხბურთელი სარგებლობდა განსაკუთრებული საერთო-სახალხო სიყვარულითა და პოპულარობით.^[10][11]

საკლუბო კარიერა

დავით ყიფიანი 1951 წლის 18 ივნისს, თბილისში დაიბადა. ფეხბურთის თამაში დაიწყო 35-ე სკოლაში მწვრთნელ ფ. ჭელიძის ხელმძღვანელობით.^[12]

1968 წელს, ყიფიანი საქართველოს ახალგაზრდულ ნაკრებთან ერთად, სოჭში გამართული „იმედის თასის“ გამარჯვებული გახდა. იმავე წელს ამ გუნდმა თბილისში, საბჭოთა კავშირის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები 2–1 დაამარცხა.^[13]

1970 წელს თამაშობდა თბილისის „ლოკომოტივში“ (1970), ხოლო 1971–1982 წლებში — თბილისის „დინამოში“.

1973 წელს თბილისის „დინამოს“ შემადგენლობაში საერთაშორისო ამხანაგური საფეხბურთო ტურნირის ე. წ. „კარაველას თასის“ — ტროფეო კოლომბინოს (ესპ. Trofeo Colombino de fútbol) გამარჯვებული ხდება, სადაც ტურნირის ფინალში თბილისის „დინამოელები“ ლისაბონის „ბენფიკას“ ანგარიშით 3–1 ამარცხებენ.^{[14][15][16][17][18]}

საბჭოთა კავშირის უმაღლეს ლიგაში ჩაატარა 245 მატჩი, გაიტანა 79 გოლი; ევროტურნირებზე — 35 მატჩი, 16 გოლი. სულ ოფიციალურ შეხვედრებში გატანილი აქვს 106 გოლი. იყო ევროპის ჩემპიონი ახალგაზრდებს შორის (1976), ევროპის თასების მფლობელთა თასის გათამაშებაში გამარჯვებული (1981).

სანაკრებო კარიერა

1974–1981 წლებში იყო საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების წევრი, რომლის შემადგენლობაში 19 მატჩი ითამაშა და 7 ბურთი გაიტანა.^[19][20][21]

პირველად ეროვნული ნაკრების მაისურით 1974 წლის 17 აპრილს, იუგოსლავიის ეროვნული ნაკრების წინააღმდეგ გამართულ საერთაშორისო ამხანაგურ შეხვედრაში ითამაშა. მატჩი ქალაქ ზენიცაში, სტადიონ „ბილინო პოლეზე“ გაიმართა. დავით ყიფიანი მინდორზე შეხვედრის მეორე ნახევარში გამოვიდა ვლადიმერ ფედოტოვის ნაცვლად და უკვე ოთხ წუთში შეძლო მეტოქის კარის აღება — თავისი პირველი და ამავე დროს გამარჯვების მომტანი გოლი პირველივე სანაკრებო შეხვედრაში. მატჩში მეტი გოლი აღარ გასულა და შეხვედრაც საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების გამარჯვებით, ანგარიშით 1–0 დასრულდა. აღსანიშნავია, რომ 46-ე წუთზე შეცვლაზე შემოსული დავით ყიფიანი 68-ე წუთზე მანუჩარ მაჩაიძემ შეცვალა, რომლისთვისაც აღნიშნული შეხვედრა, ასევე სადებიუტო იყო სანაკრებო კარიერაში. მაჩაიძისა და ყიფიანის გარდა, თბილისის დინამოელთაგან საბჭოთა ნაკრების შემადგენლობაში მონაწილეობას იღებდა რევაზ ძოძუაშვილიც.^[22]

სანაკრებო მატჩები და გოლები

№	თარიღი	შეხვედრის ადგილი	მასპინძელი	ანგ.	სტუმარი	შეჯიბრება	გოლები	შენიშვნა	წყარო
1	17.04.1974	ზენიცა	იუგოსლავია	0–1	სსრკ	ამხანაგური	50'	46' 68'	[23]
2	23.03.1977	ბელგრადი	იუგოსლავია	2–4	სსრკ	ამხანაგური	54'	68'	[24]
3	24.04.1977	მოსკოვი	სსრკ	2–0	საბერძნეთი	მსოფ. შეს.	77'		[25]
4	30.04.1977	ბუდაპეშტი	უნგრეთი	2–1	სსრკ	მსოფ. შეს.	88'	60'	[26]
5	10.05.1977	ათენი	საბერძნეთი	1–0	სსრკ	მსოფ. შეს.			[27]
6	18.05.1977	თბილისი	სსრკ	2–0	უნგრეთი	მსოფ. შეს.			[28]
7	28.07.1977	ლაიფციგი	გდრ	2–1	სსრკ	ამხანაგური			[29]
8	26.02.1978	მარაქეში	მაროკო	2–3	სსრკ	ამხანაგური		77'	[30]
9	05.04.1978	ერევანი	სსრკ	10–2	ფინეთი	ამხანაგური	18'		[31]
10	14.05.1978	ბუქარესტი	რუმინეთი	0–1	სსრკ	ამხანაგური		73'	[32]
11	19.11.1978	ტოკიო	იაპონია	1–4	სსრკ	ამხანაგური			[33]
12	23.11.1978	ტოკიო	იაპონია	1–4	სსრკ	ამხანაგური	5', 59'		[34]
13	27.11.1978	ოსაკა	იაპონია	0–3	სსრკ	ამხანაგური			[35]
14	19.05.1979	თბილისი	სსრკ	2–2	უნგრეთი	ევრ. შეს.		70'	[36]
15	27.06.1979	კოპენჰაგენი	დანია	1–2	სსრკ	ამხანაგური			[37]
16	04.07.1979	ჰელსინკი	ფინეთი	1–1	სსრკ	ევრ. შეს.		70'	[38]
17	05.09.1979	მოსკოვი	სსრკ	1–0	გდრ	ამხანაგური			[39]
18	12.09.1979	ათენი	საბერძნეთი	1–0	სსრკ	ევრ. შეს.		46'	[40]
19	30.05.1981	რექსემი	უელსი	0–0	სსრკ	მსოფ. შეს.		84'	[41]

სამწვრთნელო კარიერა

სათამაშო კარიერის დასრულების შემდეგ სამწვრთნელო საქმიანობა განაგრძო. იყო თბილისის „დინამოს“, თბილისის „ლოკომოტივის“, ნიქოზიის „ოლიმპიაკოსის“, იაროსლავლის „შინიკის“ და საქართველოს ეროვნული ნაკრების მთავარი მწვრთნელი. მისი ხელმძღვანელობით თბილისის „დინამო“ (1990, 1995, 1996, 1997) და ქუთაისის „ტორპერდო“ (2000, 2001) საქართველოს ჩემპიონები გახდნენ. იმავე „დინამომ“ (1995, 1996, 1997) და „ტორპედომ“ (2001) საქართველოს თასი მოიპოვეს.^[19]

სტატისტიკა

საკლუბო

კლუბი[42]	წელი	ჩემპიონატი		თასი		ევროთასები		ჯამში
		მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი
ლოკომოტივი თბ.	1968	1	0	–	–	–	–	1	0
	Total	1	0	–	–	–	–	1	0
დინამო თბილისი	1969	–	–	–	–	–	–	–	–
	Total	–	–	–	–	–	–	–	–
ლოკომოტივი თბ.	1970	28	3	1	0	–	–	29	3
	Total	28	3	1	0	–	–	29	3
დინამო თბილისი	1971	23	3	1	0	–	–	24	3
	1972	28	7	3	0	2 [43]	1	33	8
	1973	20	5	3	0	5	3	28	8
	1974	5	1	3	4	–	–	8	5
	1975	24	12	2	1	–	–	26	13
	1976	18	9	5	5	2 [44]	1	25	15
	1977	27	14	–	–	5	2	32	16
	1978	25	7	6	1	4	1	35	9
	1979	22	3	2	1	4	2	28	6
	1980	31	8	7	3	4	0	42	11
	1981	18	8	1	0	5	0	24	8
	1982	4	2	1	2	4	0	9	4
	ჯამში	245	79	34	17	35	10	314	106
სულ	ჯამში	274	82	35	17	35	10	344	109

სანაკრებო

საბჭოთა კავშირი[45][46]
წელი	მატჩი	გოლი
1974	1	1
1975	–	–
1976	–	–
1977	6	3
1978	6	3
1979	5	0
1980	–	–
1981	1	0
ჯამში	19	7

ფაქტები

დავით ყიფიანი № 2729

საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოსთან არსებული ფიზიკური კულტურისა და სპორტის კომიტეტის კოლეგიამ თავის სხდომაზე დაამტკიცა რესპუბლიკის საუკეთესო სპორტსმენთა ათეული 1976 წლის შედეგების მიხედვით, სადაც დავით ყიფიანი 1976 წლის საქართველოს მეოთხე საუკეთესო სპორტსმენად დასახელდა.^[47]

გაზეთ „სარბიელის“ ინიციატივით, 1998 წელს გულშემატკივრებმა (გამოკითხვაში მონაწილეობა მიიღო 837-მა მკითხველმა) საქართველოს XX საუკუნის საუკეთესო ფეხბურთელი, მწვრთნელი და სიმბოლური ნაკრები დაასახელეს. გამოკითხვის შედეგად დავით ყიფიანი (მიხეილ მესხის, ბორის პაიჭაძისა და სლავა მეტრეველის შემდეგ) საქართველოს XX საუკუნის მეოთხე საუკეთესო ფეხბურთელად დასახელდა.^[48][49]

2011 წლის 17 მაისს საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტროს გადაწყვეტილებით, თბილისის „დინამოს“ მიერ თასების მფლობელთა თასის მოპოვების 30 წლის იუბილესთან დაკავშირებით 1981 წლის თბილისის „დინამოს“ სრულ შემადგენლობასა და სამწვრთნელო შტაბთან ერთად — დავით ყიფიანს საქართველოს სპორტის რაინდის წოდება მიენიჭა.^[50]

2014 წელს ყველაზე ავტორიტეტულმა ქართულმა სპორტულმა გაზეთმა „ლელომ“ მისი დაარსებიდან 80 წლის განმავლობაში საქართველოს საუკეთესო ქალი და მამაკაცი სპორტსმენები დაასახელა. გამოკითხვის შედეგებით, მამაკაცებში საქართველოს საუკეთესო სპორტსმენად დავით ყიფიანი აღიარეს.^[51]

1981 წლის 18 აგვისტოს ითამაშა ევროპის ნაკრებში ჩეხოსლოვაკიის წინააღმდეგ (0–4).

2001 წელს მისი სახელი მიენიჭა საქართველოს ეროვნული თასის გათამაშებას.

მის სახელს ატარებს საქართველოს საფეხბურთო თასი და გურჯაანის ცენტრალური სტადიონი.

მიღწევები

გაზ. „ლელო“, 16 მაისი, 1981

გაზ. „ლელო“, 16 იანვარი, 1979

გიგლა ფირცხალავას მეგობრული შარჟი.

საკლუბო

დინამო თბილისი

საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი

• ჩემპიონი: 1978
• ვიცე-ჩემპიონი: 1977
• ბრინჯაოს პრიზიორი: 1971, 1972, 1976 (გ.), 1976 (შ.), 1981

საბჭოთა კავშირის თასი

• თასის მფლობელი: 1976, 1979
• ფინალისტი: 1980^{[52][53][54][55]}

კარაველას თასი

• თასის მფლობელი: 1973^[56]

ევროპის თასების მფლობელთა თასი

• თასის მფლობელი: 1981

სანაკრებო

სსრ კავშირის ახალგაზრდული ნაკრები

ევროპის ახალგაზრდული ჩემპიონატი

• ჩემპიონი: 1976

სსრ კავშირის ოლიმპიური ნაკრები

ოლიმპიური თამაშების საფეხბურთო ტურნირი

• ბრინჯაოს პრიზიორი: 1976

ინდივიდუალური

• საბჭოთა კავშირის საუკეთესო ფეხბურთელი: 1977 ^{[57][58][59][60][61][62]}
• გრიგორი ფედოტოვის კლუბის წევრი: 115 გოლი

33 საუკეთესო

• №1: 1977, 1978
• №2: 1976, 1980, 1981
• №3: 1973, 1975, 1979

სამწვრთნელო

დინამო თბილისი

უმაღლესი ლიგა

• ჩემპიონი: 1990, 1994–1995, 1995–1996, 1996–1997

საქართველოს თასი

• თასის მფლობელი: 1994–1995, 1995–1996, 1996–1997

ტორპედო ქუთაისი

უმაღლესი ლიგა

• ჩემპიონი: 1999–2000, 2000–2001

საქართველოს თასი

• თასის მფლობელი: 2000–2001

ლიტერატურა

• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, დ., გზა თასისაკენ : ცნობარი, თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა, 1981. — გვ. 3, 11. 117 გვ.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ., ფეხბურთი—78 : ცნობარი, თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა, 1978. — გვ. 23, 41–44. 87 გვ.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ., ფეხბურთი—80 : ცნობარი, თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა, 1980. — გვ. 34, 94. 127 გვ.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ., ფეხბურთი—81 : ცნობარი, თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა, 1981. — გვ. 28, 63. 119 გვ.
• აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ., ფეხბურთი—86 : ცნობარი, თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა, 1986. — გვ. 58. 127 გვ.
• აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ., ფეხბურთი—87 : ცნობარი, თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა, 1987. — გვ. 78. 168 გვ.
• აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ., ფეხბურთი—89 : ცნობარი, თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა, 1989. — გვ. 22–23. 158 გვ.
• ბერიშვილი, ელგუჯა, ქართული სპორტის ოქროს წიგნი, თბ.: პალიტრა L, 2013. — გვ. 194. 371 გვ.
• მოსაშვილი, მინდია, მარადიული დღესასწაული, თბ.: ხელოვნება, 1982. — გვ. 51. 210 გვ.
• ფანჯიკიძე, გურამ, დინამო, დინამო, დინამო!, თბ.: საბჭ. საქართველო, 1981. — გვ. 50, 56. 64 გვ.
• ქურდობაძე, ალექსანდრე, ქართული ფეხბურთის ქრონიკები, თბ.: გ.გ., 2018.

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 654.

ბიბლიოგრაფია

• აკოფოვი, გ. (1972). ფეხბურთი—72 : ცნობარი–კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ. (1974). ფეხბურთი—74 : ცნობარი–კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ. (1975). ფეხბურთი—75 : ცნობარი–კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ. (1976). ფეხბურთი—76 : ცნობარი–კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ. (1977). ფეხბურთი—77 : ცნობარი–კალენდარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1978) ფეხბურთი—78 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1979) ფეხბურთი—79 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1980) ფეხბურთი—80 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1981). ფეხბურთი—81 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1982). ფეხბურთი—82 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1983). ფეხბურთი—83 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, დ. (1984). ფეხბურთი—84 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1985). ფეხბურთი—85 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1986). ფეხბურთი—86 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1987). ფეხბურთი—87 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1989). ფეხბურთი—89 : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1981). გზა თასისაკენ : ცნობარი. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გარუნ (1976). ასე ნანატრი გამარჯვება. თბილისი: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• აკოფოვი, გარუნ; კაკაბაძე, მიხეილ (1979). მეორედ — ოლიმპზე. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• ბერიშვილი, ელგუჯა (2013). ქართული სპორტის ოქროს წიგნი. თბ.: პალიტრა L.
• გორგოძე, გიორგი (2003). დღესასწაულის წადილი. თბ.: რეინგოლდ და კომპანია.
• გორელოვი, იან (1979). „დინამო“ — 78 (ფოტოალბომი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
• თედორაძე, ზურაბ (1999). თბილისის „დინამო“ ციფრებში, 1936–1989. თბ.: სტამბა–96.
• თედორაძე, ზ. (2002). თბ. „დინამო“ : ციფრები, ფაქტები, კომენტარები, 1936–1989. თბ..
• მოსაშვილი, მინდია (1979). N 1 ფეხბურთელი : რ. შენგელია. თბ.: ხელოვნება.
• მოსაშვილი, მინდია (1979). თბ. „დინამო“ 1978 წლის სსრკ ჩემპიონი. თბ.: ხელოვნება.
• მოსაშვილი, მინდია (1982). მარადიული დღესასწაული. თბ.: ხელოვნება.
• ფანჯიკიძე, გურამ (1981). დინამო, დინამო, დინამო!. თბ.: საბჭ. საქართველო.
• ჟორდანია, ანდრო (1976). ფიქრები ქართულ ფეხბურთზე. თბ.: საბჭოთა საქართველო.
• Кенкишвили, Симон (2017). Великий мастер Давид Кипиани. Ростов-на Дону: ФНО.

პერიოდიკა

• მებურიშვილი, ტაგუ, „გაისმის მთად და ბარად მათი დიდების ექო“... // „ლელო“, 11 ნოემბერი, 1978, № 220 (6275), გვ. 2–3.
• 33 საუკეთესო // „ლელო“, 16 იანვარი, 1979, № 11 (6322), გვ. 4.
• რესპუბლიკაში საუკეთესონი // „ლელო“, 31 დეკემბერი, 1981, № 250 (7061), გვ. 1.
• დოლიძე, ბეჟან, „კარაველას“ რაინდები // „საქართველოს რესპუბლიკა“, 22 აგვისტო, 2013, № 160 (7287), გვ. 10.
• ინტერვიუ დავით ყიფიანთან // „ლელო“, 14 მარტი, 1982, № 50 (7111), გვ. 3.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

დავით ყიფიანი

• თბილისის „დინამოს“ ოფიციალური საიტი
• საქართველოს სპორტის და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტრო
• ქართული სპორტის სტატისტიკა

თემატური საიტები
AFS · FootballFacts.ru · National Football Teams · WorldFootball.net · КЛИСФ

ლექსიკონები და ენციკლოპედიები
უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი · საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი · ბიოგრაფიული ლექსიკონი · დიდი რუსული ენციკლოპედია

ფოტო
ციფრული ფოტომატიანე „ივერიელი“ · Alamy · Getty Images

მედია
ეპოქა და ადამიანი · საუკუნის პორტრეტები · 60 კითხვა · Goal.ge