სლოვაკეთი
ქვეყანა ევროპაში / From Wikipedia, the free encyclopedia
სლოვაკეთი (სლოვაკ. Slovensko), ოფიციალურად სლოვაკეთის რესპუბლიკა (სლოვაკ. Slovenska Republika) — ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფო ცენტრალურ ევროპაში. ესაზღვრება ჩეხეთს, პოლონეთს, უკრაინას, უნგრეთსა და ავსტრიას. ფართობი დაახლოებით 49 000 კვადრატული კილომეტრია უმეტესად მთიანი რელიეფით. მოსახლეობა 5.4 მილიონს აღემატება, რომლის უმეტეს ნაწილს სლოვაკები შეადგენენ. უდიდესი ქალაქი და დედაქალაქია ბრატისლავა, ხოლო მეორე უდიდესი ქალაქი – კოშიცე. სახელმწიფო ენა სლოვაკურია.
სლოვაკეთის რესპუბლიკა Slovenská republika სლოვაკეთი |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
ჰიმნი: Nad Tatrou sa blýska |
||||||
სლოვაკეთის მდებარეობა ევროპაში
|
||||||
დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი | ბრატისლავა 48°09′ ჩ. გ. 17°07′ ა. გ. | |||||
ოფიციალური ენა | სლოვაკური | |||||
ეთნიკური ჯგუფები (2011[1]) | ||||||
ეთნოქორონიმი | სლოვაკი | |||||
მთავრობა | საპარლამენტო რესპუბლიკა | |||||
- | პრეზიდენტი | ზუზანა ჩაპუტოვა | ||||
- | პრემიერ-მინისტრი | რობერტ ფიცო | ||||
საკანონმდებლო ორგანო | ეროვნული საბჭო | |||||
დამოუკიდებლობა | ||||||
- | ავსტრია-უნგრეთისგან (როგორც ჩეხოსლოვაკიის ნაწილი) |
28 ოქტომბერი, 1918 | ||||
- | ჩეხოსლოვაკიისგან | 1 იანვარი, 1993 [ა] | ||||
- | ევროკავშირში გაწევრიანება | 1 მაისი, 2004 | ||||
ფართობი | ||||||
- | სულ | 49 035 კმ2 (129-ე) | ||||
- | წყალი (%) | 0.0789 | ||||
მოსახლეობა | ||||||
- | 2020 შეფასება | 5 457 926[2] (119-ე) | ||||
- | 2011 აღწერა | 5 397 036 | ||||
- | სიმჭიდროვე | 111 კაცი/კმ2 (88-ე) | ||||
მშპ (მუპ) | 2020 შეფასება | |||||
- | სულ | $209.186 მილიარდი[3] (68-ე) | ||||
- | ერთ სულ მოსახლეზე | $38 321[3] (37-ე) | ||||
მშპ (ნომინალი) | 2020 შეფასება | |||||
- | სულ | $111.874 მილიარდი[3] (მე-60) | ||||
- | ერთ სულ მოსახლეზე | $20,495[3] (მე-40) | ||||
ჯინი (2018) | 20.9[4] დაბალი · მე-8 |
|||||
აგი (2018) | 0.857[5] ძალიან მაღალი · 36-ე |
|||||
ვალუტა | ევრო (€) [ბ] (EUR ) |
|||||
სასაათო სარტყელი | UTC+01:00 (UTC+1) | |||||
- | ზაფხული (DST) | UTC+02:00 (UTC+2) | ||||
მოძრაობა | მარჯვენა | |||||
სატელეფონო კოდი | +421 [გ] | |||||
მფარველი წმინდანი | კირილე და მეთოდე | |||||
ინტერნეტ-დომენი | .sk [დ] | |||||
ა. | ^ ჩეხოსლოვაკია გაიყო ჩეხეთის რესპუბლიკად და სლოვაკეთად; იხილეთ ხავერდოვანი გაყრა. | |||||
ბ. | ^ 2009 წლამდე სლოვაკური კრონა. | |||||
გ. | ^ 1997 წლამდე კოდი 42 საზიარო იყო ჩეხეთის რესპუბლიკასთან. | |||||
დ. | ^ ევროკავშირის სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი .eu. |
სლოვაკების წინაპარი სლავური ტომები დღევანდელი სლოვაკეთის ტერიტორიაზე V-VI საუკუნეებში გამოჩნდნენ, ხალხთა დიდი გადასახლების დროს. VII საუკუნეში, აქ მცხოვრებმა სლავებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს სამოს მიერ ჩამოყალიბებურ იმპერიაში, რომელიც ისტორიულად პირველი სლავური სახელმწიფო იყო. სამოს იმპერიის ცენტრი დასავლეთ სლოვაკეთში იყო. IX საუკუნეში, სლოვაკთა სლავმა წინაპრებმა დააარსეს ნიტრის სამთავრო, რომელმაც მოგვიანებით მორავიის სამთავროსთან ერთად გახდა დიდი მორავიის ფორმირების საფუძველი.X საუკუნის შემდეგ სლოვაკეთის ტერიტორია თანდათანობით უნგრეთის სამეფოს შეუერთდა, რომელიც XIX საუკუნეში თავის მხრივ ავსტრია-უნგრეთის იმპერიის შემადგენელ ნაწილად იქცა. პირველი მსოფლიო ომის და ავსტრია-უნგრეთის იმპერიის დაშლის შემდეგ სლოვაკებმა და ჩეხებმა შექმნეს ერთობლივი სახელმწიფო, — ჩეხოსლოვაკია. მეორე მსოფლიო ომის მიმდინარეობისას, შეიქმნა ნაცისტური გერმანიის სატელიტური სლოვაკეთის რესპუბლიკა, რომელიც ომის დასრულებისას გაუქმდა. სლოვაკეთი დამოუკიდებელი გახდა 1993 წლის 1 იანვარს, ჩეხოსლოვაკიის მშვიდობიანი დაშლის შემდეგ.
სლოვაკეთი არის განვითარებული ქვეყანა მოწინავე, მაღალშემოსავლიანი ეკონომიკით,[6][7] ძალიან მაღალი ადამიანის განვითარების ინდექსით,[8][9] ცხოვრების მაღალი დონით. ქვეყანა ინარჩუნებს საბაზრო ეკონომიკის ერთობლიობას სოციალური უსაფრთხოების სრულყოფილი სისტემით. ევროპის კავშირს 2004 წლის 1 მაისს, ხოლო ევროზონას 2009 წლის 1 იანვარს შეუერთდა.[10] აგრეთვე არის შენგენის ზონის, ნატოს, გაეროს, ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის, ატომური კვლევების ევროპული ორგანიზაციის, ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის, ევროპის საბჭოს და ვიშეგრადული ჯგუფის წევრი. როგორც ევროზონის ნაწილი, სლოვაკეთის ოფიციალური ვალუტა ევროა, მსოფლიოში მე-2 ყველაზე გამოყენებადი ვალუტა. სლოვაკეთი მსოფლიოში ერთ სულ მოსახლეზე ყველაზე მსხვილი მანქანის მწარმოებელია, სულ 1,110,000 მანქანა იწარმოა ქვეყანაში მხოლოდ 2019 წელს;[11] არის ევროკავშირის მეხუთე უდიდესი ავტომობილების მწარმოებელი ქვეყანა; მანქანათმშენებლობა წარმოადგენს სლოვაკეთის მთლიანი სამრეწველო პროდუქტის 43%-ს.