Fall (málfræði)

Föll eru fyrirbæri í sumum tungumálum sem notuð eru til þess að breyta eðli fallorða eftir kringumstæðum eða umræðuefni. Misjafnt er eftir tungumálum hvaða orðflokkar teljast til fallorða, en í íslensku teljast til þeirra nafnorð, lýsingarorð, fornöfn, töluorð og greinir. Í íslensku eru föllin fjögur, nefnifall og svo þrjú sem telst til aukafalla: þolfallið, þágufallið og eignarfallið.^[1]

Hér er listi yfir þau föll sem til eru í ýmsum tungumálum. Alls ekki öll tungumál hafa orð sem beygjast í föllum, raunar mjög fá, en þó er upptalningin hér að neðan hvergi tæmandi.

Fall	Enskt heiti	Notkun	Dæmi	Dæmi um mál sem nota fallið
Fjarverufall	Abessive	skortur á e-u	án hússins	finnska, skoltsamíska, tyrkneska
Sviptifall	Ablative (1)	algilt óbeint fall	varðandi húsið	latína, sanskrít, litháíska
Sviptifall	Ablative (2)	tilfærsla frá e-u	burt frá húsinu	latína, finnska
Grunnfall	Absolutive	efni sagna í framsöguhætti eða hlutur sagna í boðhætti	húsið [so.frh.]; [so.bh.] húsið	baskneska, téténska, inúktitút
Þolfall	Accusative	bein tilvísiun í þolanda	um hús	íslenska, finnska, þýska, esperanto, latína, gríska, rússneska, serbneska, litháíska
Nærverufall	Adessive	staðsetning í grennd	hjá / á / við húsið	finnska, litháískar mállýskur
Tilgangsfall	Allative	færsla á eitthvað	ofan á húsið	finnska
Nytjafall	Benefactive	fyrir e-n eða fyrir hönd e-s	fyrir húsið	baskneska, aímaríska, ketsjúa
Samvistarfall	Comitative	í félagi við e-ð/e-n	ásamt húsinu	eistneska, finnska, ungverska, ketsjúa
Samanburðarfall	Comparitive	að jafna saman orð	ég er jafnstór þér	téténska
Þágufall	Dative	sýnir móttakanda eða stefnu, óbeint fall	frá húsinu	íslenska, þýska, latína, rússneska, serbneska, hindi, litháíska
Virðingarfall	Dedative (Respective)	með hliðsjón af e-u	með tilliti til hússins	quenya
	Disjunctive	notað þegar að viðfangsefnið er endurtekið til aherslu eða vegna upptalningar	húsið og bíllin eru bæði hér	franska
Úrferðarfall	Elative	út úr e-u	úr húsinu	finnska, eistneska, ungverska
Áhrifsfall	Ergative	samskonar og nefnifall ef viðfangsefnið framkvæmir e-ð í framsöguhætti	húsið [so.frh]	baskneska, georgíska, téténska, inuktitut
Verufall	Essive	skilyrði	sem húsið	finnska, mið-egypska
Eignarfall	Genitive	sýnir tengsl eða eign eða skilgreinir nánar stýrandi orð	til hússins	íslenska, finnska, þýska, latína, rússneska, serbneska, gríska, hollenska, litháíska
Íferðarfall	Illative	færsla inn í e-ð	inn í húsið	finnska, litháíska
Íverufall	Inessive	inni í e-u	í húsinu	eistneska, finnska, ungverska
Tækisfall	Instrumental / Instructive	notkun á e-u	með húsinu	rússneska, serbneska, finnska, sanskrít, litháíska
Staðarfall	Locative	staðsetning	á húsinu / í húsinu / við húsið	serbneska, klingónska, sanskrít, lettneska, kasakska, (latína)
Nefnifall	Nominative case	almennt fall	hér er hús	íslenska og nánast öll tungumál sem beygjast í föllum
	Oblique	almennt fall	varðandi húsið	hindi
Deildarfall	Partitive	notað vegna fjölda	[þrjú] húsanna	finnska
Eignartilvísunarfall	Possessive case	bein eign á e-u	í eigu hússins	quenya
	Postpositional	þegar að forsetning kemur á eftir nafnorði	húsið í / á / við / með	hindi
Forsetningarfall	Prepositional	þegar að forsetning kemur á undan nafnorði	í / hjá / með húsinu	rússneska
	Prolative	færsla eftir fleti eða braut	meðfram / í gegnum húsið	eistneska, finnska
	Terminative case	endir tilfærslu eða tímabils	þar til að húsið [springur]	eistneska
Áhrifsfall	Translative	breyting úr einu ástandi í annað	[maðurinn er að breytast] í hús	finnska, ungverska
Ávarpsfall	Vocative	notað til ávarpa	Hús!	latína, gríska, serbneska, sanskrít, litháíska, úkraínska

Tengt efni

• Kenniföll
• Aukafall

Tilvísanir

1. Hugtakaskýringar - Málfræði

  Þessi málfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.