Batay-linteg a monarkia

Ti batay-linteg a monarkia, limitado a monarkia wenno parlamentario a monarkia (tinawtawagan pay iti nabalangatan a republika) ^[1][2][a] ket ti porma ti gobierno a dagiti agturturay a bileg ti monarko ket ginawidan babaen ti batay-linteg.^[3]

Ti batay-linteg a monarkia ket mabalin a angibaga iti sistema a ti manarko ket agtignay a kas politikal nga awan partido a daulo ti estado babaen ti batay-linteg, no naisurat wenno di naisurat.^[4] Bayat a kaaduan kadagiti monarko ket mabalinda ti agtengngel kadagiti pormal a reserba a bileg ken ti gobierno ket mabalin nga opisial nga adda iti nagan iti monarko, saanda mangisaad iti publiko nga annuroten wenno agpili kadagiti daulo ti politika. Ti politikal a sientista a ni Vernon Bogdanor, a nnagadaw iti inbagbagababaen ni Thomas Macaulay, ket nangipalawagen ti batay-linteg a monarkia a kas "ti naturay nga agturay ngem saan nga agturay".^[5] Iti maipatinayon iti panagtignay a kas makitkita a simbolo iti panagkaykaysa ti pagilian, ti batay-linteg a monarko ket mabalin nga agtengngel dagiti pormal a bileg a kas ti panagwaswas ti parlamento wenno mangited iti Panangipangato iti Kaarian iti legislasion. Nupay kasta, ti panagsanay kadagit ikasta a bileg ket kadawyan laeng a pormalidad imbes a ti opurtunidad para it naturay a mangtignay iti personal a preperensia iti politika.

Listaan dagiti agdama nga agturturay a monarkia

Estado	Agdama a batay-linteg	Kita ti monarkia	Panagpili ti monarko
Andorra	1993	Kumaddua a Prinsipalidad	Panagpili ti obispo ti La Seu d'Urgell ken panagbutos ti Presidente ti Pransia
Antigua ken Barbuda	1981	Pagarian	Tawid a panagsasaruno
Australia	1901
Bahamas	1973
Barbados	1966
Bahrain	2002
Belhika	1831	Popular a monarkia[b]	(Tawid a panagsasaruno)[b]
Belis	1981	Pagarian	Tawid a panagsasaruno
Butan	2007
Cambodia	1993		Pinili babaen ti konseho ti trono
Kanada	1867		Tawid a panagsasaruno
Dinamarka	1849
Grenada	1974
Hamaika	1962
Hapon	1947	Imperio
Hordania	1952	Pagarian
Kuwait	1962	Emirato	Tawid a panagsasaruno, nga addaan iti naibilin nga pammasingked ti Balay ti Al-Sabah ken ti kaaduan ti Nailian nga Asemblia
Lesotho	1993	Pagarian	Tawid a panagsasaruno, suheto ti naibilina a pammasingked ti Kolehio dagiti Hepe
Liechtenstein	1862	Prinsipalidad	Tawid a panagsasaruno
Luxembourg	1868	Nalatak a dukado
Malaysia	1957	Nabutosan a pederal a monarkia	Napili manipud kadagiti siam a tawid a sultan dagiti estado ti Malay
Monaco	1911	Prinsipalidad	Tawid a panagsasaruno
Morocco	2011	Pagarian
Olanda	1815
Baro a Selanda	1907
Norwega	1814
Papua Baro a Guinea	1975
San Kristobal ken Niebes	1983
Santa Lucia (pagilian)	1979
San Vicente ken dagiti Grenadito	1979
Is-isla ti Solomon	1978
Espania	1978
Eswatini	1968
Suesia	1974
Tailandia	2014
Tonga	1970
Tuvalu	1978
Dagiti Nagkaykaysa nga Emirato nga Arabo	1971	Nabutosan a pederal a monarkia	Ti presidente ket binutosan babaen dagiti pito a monarkia a buklen dagiti Pederal a Kanagtuan a Konseho
Nagkaykaysa a Pagarian	(1689, 1701)	Pagarian	Tawid a panagsasaruno

Dagiti nota

1. Dagiti termino ti nabalangatan a republika ken parlamentario a republika ket inus-usar babaen dagiti sabali a taudan tapno maisalumina iti maysa a kita ti batay-linteg a monarkia manipud iti sabali, ngem gapu ta dagiti termino ket awanan kadagit adua a naapom a kaibuksilan, dagiti nadumaduma a turay ket ipalawagda dagiti termino iti waya a dagiti panangipalawag ket maybalin nga agtuonn kadagiti nadumaduma a publikasion. Bayat a ti Austrialiano nga Republic Advisory Committee ket nagus-usar iti nabalangatan a republika tapno mangipalawag ti batay-linteg a monarkia a ti papele ti monarkia ket seremonial ken amin dagiti naarian a prerogatibo ket inplawag babaen ti ugali ken linteg iti waya a ti monarkia ket addaan iti bassit wenno awan iti diskresion kadagiti banag a maipapan iti banag iti gobierno ken batay-linteg (ken iti daytoy ket nangikuadro iti panagusar iti termino idiay Australia) (Patmore 2009, p. 105) harv error: awan mapuntaan: CITEREFPatmore2009 (tulong), ti parlamentario a monarkia ket nausaren tapno mangipalawag kadagiti sistema a dagiti bileg ti monarkia ket nagawidan (kas iti nabalangatana republika) (Schmitt 2008, pp. 313–314) ken dagiti pay bileg ti monarkia ket saan unay a ginawidan babaen ti ugali ngem iti kapudnuan kadagiti kaaduan a moderno a batay-linteg ti Europa (Orr 2002, p. 3). Laglagipen pay a dagiti absoluto a monarkia ket mabalinda nga agusar kadagiti parlamento, kas iti kaso ti Oman.
2. Ti Belhika ket isu laeng ti adda a popular a monarkia — ti sistema a ti titulo ti monarkia ket naisilpo iti tattao imbes nga iti estado. Ti titulo dagiti ari ti Belga ket saan a ti Ari ti Belhika, ngem imbes a ti Ari dagiti Belga. Ti sabali a naisangayan a langa ti sistema ti Belhika ket ti baro a manarkia ket saan nga automatiko nga agtengngel iti trono iti ipupusay wenno abdikasion iti sarunuenna; isu ket agbalin laeng a monarko intono agsapata.

Dagiti nota ti baba

1. Boyce 2008, p. 1.
2. McCannon 2006, pp. 177–178. sfn error: awan mapuntaan: CITEREFMcCannon2006 (tulong)
3. Jerome Blum et al., The European World (1970) 1:267–68
4. "Constitutional Monarchy". The Encyclopedia of Political Science. CQ Press. 2011.^{[permanente a natay a silpo]}
5. Vernon Bogdanor (1996). "The Monarchy and the Constitution". Parliamentary Affairs. 49 (3): 407–422. doi:10.1093/pa/49.3.407., naiyaon manipud iti Vernon Bogdanor (1995). The Monarchy and the Constitution. Oxford University Press].

Dagiti nagibasaran

• Boyce, Peter (2008). The Queen's Other Realms. Annandale: Federation Press. p. 1. ISBN 978-1-86287-700-9.
• Hegel, G. W. F., Elements of the Philosophy of Right (Allen W. Wood, ed., H.B. Nisbet, trans.) Cambridge University Press, 1991. ISBN 0-521-34438-7 (kasisigud a naipablaak a kas Georg Friedrich Wilhelm Hegel, Philosophie des Rechts, 1820).
• Locke, John, Two Treatises of Government and A Letter Concerning Toleration. (Ian Shapiro, ed., with essays by John Dunn, Ruth W. Grant and Ian Shapiro.) New Haven: Yale University Press, 2003 (Two Treatises first pub. 1690). ISBN 0-300-10017-5.
• Orr, Campbell, ed. (2002), Queenship in Britain, 1660-1837: Royal Patronage, Court Culture, and Dynastic Politics (illustrated nga ed.), Manchester University Press, p. 3, ISBN 9780719057694
• Patmeere, Glenn (2009), Choosing the Republic, University of New South Wales (UNSW) Press, p. 105, ISBN 1-74223-015-6
• Schmitt, Carl (2008) [1928], Seitzer, Jeffrey (translator) (ed.), Constitutional Theory (ilustrado nga ed.), Duke University Press, pp. 313–314, ISBN 9780822340119 {{citation}}: Addaan iti sapasap a nagan ti |editor-first= (tulong)