ე

Էն (վրաց.՝ ენი, գրելաձևեր՝ ասոմթավրուլի Ⴄ, նուսխուրի ⴄ, մխեդրուլի ე, մթավրուլի Ე) վրացերենի այբուբենի հինգերորդ տառ։ Համապատասխանում է հայերենի այբուբենի «Է է» հնչյունին կամ բառամիջի «Ե ե» տառին (վրացերենում երկնչյուններ չկան)։ Թվային արժեքն է 5^[1]։

Էն
Տեսակ	վրացերենի այբուբենի տառ
Մեծատառ	ე
Փոքրատառ	ე
Մասն է	Վրացական գիր
Այբուբեն(ներ)	Վրացերենի այբուբեն
Տեղը այբուբենում	5-րդ
Հնչույթ	է

Օգտագործվում է նաև Վրաստանում կիրառվող լազերենի այբուբենի վրացական տարբերակում։ Թուրքիայում օգտագործվող լատինական այբուբենում այն ​​համապատասխանում է «e»-ին^[2]։ Նախկինում օգտագործվել է աբխազերենի (1937-1954)^[3] և օսերենի (1938-1954)^[4] այբուբեններում վրացական գրի հիման վրա, կյուրեղյան տառադարձումից հետո երկու դեպքում էլ այն փոխարինվել է «э»: Ռոմանիզացիայի բոլոր համակարգերում տառադարձվում է որպես «e»^[5]։

Տառ

Ասոմթավրուլի	Նուսխուրի	Մխեդրուլի

Համակարգչային կոդավորում (յունիկոդ)

asomtavruli	nuskhuri	mkhedruli
U+10A4[6]	U+2D04[7]	U+10D4[6]

Հերթականություն

Ասոմթավրուլի^[8] 

Նուսխուրի^[9] 

Մխեդրուլի^[10] 

Բրայլ

Վրացերենի այբուբեն
ა՝ Ան	მ՝ Ման	ღ՝ Ղան
ბ՝ Բան	ნ՝ Նար	ყ՝ Ղար
გ՝ Գան	ო՝ Օն	შ՝ Շին
დ՝ Դոն	პ՝ Պար	ჩ՝ Չոն
ე՝ Էն	ჟ՝ Ժան	ც՝ Ցան
ვ՝ Վին	რ՝ Ռաե	ძ՝ Ձիլ
ზ՝ Զեն	ს՝ Սան	წ՝ Ծիլ
თ՝ Թան	ტ՝ Տար	ჭ՝ Ճար
ი՝ Ին	უ՝ Ուն	ხ՝ Խան
კ՝ Կան	ფ՝ Փար	ჯ՝ Ջան
ლ՝ Լաս	ქ՝ Քան	ჰ՝ Հաե
Հնամենի տառեր
ჱ՝ ეჲ	ჲ՝ ჲე	ჳ՝ ჳე
ჴ՝ ჴარ	ჵ՝ ჰოე
Լրացուցիչ տառեր
ჶ՝ ჶი	ჷ՝ ჷნ	ჸ՝ ჸინ
ჹ՝ -	ჺ՝ -

մխեդուլի[11]

Ծանոթագրություններ

1. Mchedlidze, II, p. 100
2. René Lacroix Description du dialecte laze d'Arhavi (caucasique du sud, Turquie): Grammaire et textes. — Lyon: Université Lumière-Lyon-II, 2009. — P. 15. — 923 p.
3. Бгажба Х. С. Из истории письменности в Абхазии. — Тбилиси: «Мецниереба», 1967. — С. 65—70. — 72 с. — 1000 экз.
4. Бигулаев Б. Б. История осетинского письма. — Диссертация на соискание учёной степени кандидата наук. — Дзауджикау: Северо-Осетинский НИИ, 1945. — С. 77—80.
5. «Transliteration of Non-Roman Scripts. Transliteration of Georgian» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021-06-14-ին. Վերցված է 2021-05-26-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
6. Unicode (1)
7. Unicode (2)
8. Mchedlidze, I, p. 105
9. Mchedlidze, I, p. 107
10. Mchedlidze, I, p. 110
11. UNESCO, World Braille Usage, Third Edition, Washington, D.C. p. 45

Գրականություն

• Mchedlidze, T. (1) The restored Georgian alphabet, Fulda, Germany, 2013
• Mchedlidze, T. (2) The Georgian script; Dictionary and guide, Fulda, Germany, 2013
• Machavariani, E. Georgian manuscripts, Tbilisi, 2011
• The Unicode Standard, Version 6.3, (1) Georgian, 1991-2013
• The Unicode Standard, Version 6.3, (2) Georgian Supplement, 1991-2013