Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց

Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց, միջնակարգ ուսումնական հաստատություն Շուշիում՝ 9 ուսումնական տարվա տևողությամբ։ Ընդհատումներով գործել է 1838-1920 թվականներին։

Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց
Տեսակ	ճեմարան
Հիմնադրված է	1838
Լուծարված է	1920
Աշակերտներ	374
Երկիր	Ռուսական կայսրություն
Տեղագրություն	Շուշի

Պատմական ակնարկ

Բացվել է 1838 թվականի հունիսի 22-ին^[1][2]։

Ներսես Աշտարակեցու կարգադրությամբ՝ 1852 թվականի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է երեք տարի անց՝ 1855 թվականի նոյեմբերին։ 1860 թվականին դպրոցը հանձնվում է Շուշիի հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։

Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ Մաթեոս կաթողիկոսը, շուշեցիների խնդրանքով, 1863 թվականին դպրոցի տեսուչ է նշանակում Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում տարիներ առաջ հռչակված Պետրոս Շանշյանին։ Վերջինիս օգնականն է եղել Պերճ Պռոշյանը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։ Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան՝ իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց»՝ 5-րդ դարի պատմիչ Եղիշեի անունով։

1877-1878 ուստարում Շուշիի թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում Երևանում հրատարակվող «Պսակ» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ Վասակ Պապաջանյանը։

1903 թվականին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905 թվականի աշնանը։ Այն ավելի բարեկարգ տեսք է ստանում 1908-1910 թվականներին՝ տեսուչ Ավետիք Տեր-Պողոսյանի ջանքերով^[3]։ Շուշիի թեմական դպրոցը դադարեցնում է իր գոյությունը 1920 թվականին։

Աշակերտների քանակը

• 1838 թվական - 20^[4]
• 1870 թվական - 158
• 1893 թվական - 492
• 1909 թվական - 374

Հայտնի դասավանդողներ

Պետրոս Շանշյան, Պերճ Պռոշյան, Խորեն Ստեփանե, Ղազարոս Աղայան (1881-1882), Սեդրակ Մանդինյան, Սահակ Մանվելյան և այլն։

Արամ Մանուկյան

Առարկաներ

Դասավանդվել են հայոց լեզու, ռուսաց լեզու, պարսկերեն, թվաբանություն, կրոն, պատմություն և երգեցողություն։ Սեդրակ Մանդինյան, առաջին անգամ դասավանդել է մանկավարժություն, իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։

Հայտնի աշակերտներ

Արամ Մանուկյան, Արշակ Աթայան, Բախշի Իշխանյան, Գարեգին Ա Հովսեփյան, Գրիգոր Ներսիսյան, Լեո, Հակոբ Խանլարյան, Հակոբ Հովհաննիսյան, Մուրացան, Նիկոլ Դուման, Սողոմոն Մելիք-Շահնազարյանց, Ստեփան Աղաջանյան, Վաղարշ Վաղարշյան, Վարդան Աբովյան, Տմբլաչի Խաչան, Վանա Իշխան և այլն։

Տես նաև

• Շուշիի ռեալական ուսումնարան