ՀՀ տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկ

Ստորև ներկայացվում է Հայաստանում գտնվող տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկը^{[1][2][3][4][5][6][7][8]}

#	Պատկեր	Անուն	Կառուցման տարեթիվ	Շրջան	Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից	Լրացուցիչ տվյալներ
1		Քասախի Բազիլիկ	4-5-րդ դարեր	Արագածոտնի մարզ	Ապարան քաղաքի կենտրոնական հատվածում	Վերանորոգված է
2		Թալինի Կաթողիկե	4-20-րդ դարեր	Արագածոտնի մարզ	Թալին քաղաքի հս մասում	Կիսավեր
3		Սբ. Գրիգոր (Արուճի Կաթողիկե)	5-7-րդ դարեր	Արագածոտնի մարզ	Արուճ գյուղի աե մասում՝ եզրին	Կիսավեր
4		«Կարմիր վանք» («Մխեր վանք»)	5-13-րդ դարեր	Արագածոտնի մարզ	Լուսագյուղ գյուղի 1 կմ աե, ձորի մեջ	Ավերված
5		Աստվածընկալ վանք	5-13-րդ դարեր	Արագածոտնի մարզ	Հարթավան գյուղից 4-5 կմ աե, Քասախի կիրճում	Վերանորոգվում է
6		Եկեղեցի Սբ. Քրիստափոր	7-րդ դար	Արագածոտնի մարզ	Դաշտադեմ գյուղից 2,5 կմ հվ-ամ	վրկնգ. 1981-ին, ճարտ.՝ Ռ. Դավթյան
7		Եղիպատրուշի վանք	13-րդ դար	Արագածոտնի մարզ	Եղիպատրուշ գյուղի հվ-աե մասում՝ եզրին	Կանգուն, գավիթը կիսավեր
8		Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Կոշ)	7-17-րդ դարեր	Արագածոտնի մարզ	Կոշ գյուղից 1 կմ հս, ձորի աջ ափին	Վերանորոգված է
9		Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցի	1875 թվական	Արագածոտնի մարզ	Օշական գյուղի մեջ	Վերանորոգված է, վրնրգ.՝ 1962-1963 թթ., որմնանկարները՝ Հ. Մամյանի
10		Արմոքի Սբ. Ստեփանոս (Արմոքի վանք)	13-14-դարեր	Արարատի մարզ	Լանջանիստ գյուղից 7 կմ հս-աե, Արմիկ գետակի աջ ափին, գյուղատեղիի տարածքում	Ավերակ, Պետական սեփականություն հանդիսացող պահուստային ֆոնդի հողերում
11		Եկեղեցի «Սպիտակ վանք»	1301 թվական	Արարատի մարզ	Լանջանիստ գյուղից 1,5 կմ հս-ամ, ձորի մեջ, «Սպիտակ վանք» («Աղքիլիսա)» գողատեղիում	Կիսավեր։ Պետական սեփականություն հանդիսացող պահուստային ֆոնդի հողերում, պայթեցվել է գանձախույզների կողմից
12		Բայբուրդի եկեղեցական համալիր	5-7-րդ դարեր	Արարատի մարզ	Խոսրովի արգելոցի «Բայբուրդ» գողատեղիի կենտրոնական հատվածում	Կիսավեր, պայթեցվել է գանձախույզների կողմից
13		Խուցի եկեղեցական համալիր	10-13-րդ դարեր	Արարատի մարզ	Արտաշատից 34 կմ հս-աե, Ազատ գետի աջ կողմում, սարալանջին, Խոսրովի արգելոցի «Խուց» գողատեղիում	Կիսավեր, ժայռափոր
14		Սպիտակ վանք (Զանգակատուն)	13-րդ դար	Արարատի մարզ	Զանգակատուն գյուղից 3 կմ հս, Հորթուն գյուղատեղիից 1 կմ ամ, բարձրադիր բլրի վրա՝ «Սպիտակ վանք» (Աղքիլիսա) գյուղատեղիում
15		Եկեղեցական համալիր Վանք	14-15-րդ դարեր	Արարատի մարզ	Ուրցաձոր գյուղից 7 կմ հս-աե, Քաղաքատեղի Ուրծի հս մասում, բարձունքի վրա
16		Եկեղեցական համալիր Վանք	15-16-րդ դարեր	Արարատի մարզ	Ուրցաձոր գյուղից 7 կմ հս-աե, Քաղաքատեղի Ուրծի աե մասում	Կիսավեր
17		Զվարթնոց	5-7-րդ դարեր	Արմավիրի մարզ	Վաղարշապատ քաղաքից 3 կմ աե, Երևան - Էջմիածին մայրուղուց 0,5 կմ հվ	Կիսավեր։ Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում
18		Էջմիածնի Մայր Տաճար	303 թվական	Արմավիրի մարզ	Վաղարշապատ քաղաքի Մովսես Խորենացի - Արարատյան փ. խաչմերուկ, խաչմերուկից 200 մ հվ-ամ	Վերանորոգվում է։ Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում
19		Սուրբ Գայանե եկեղեցի	630 թվական	Արմավիրի մարզ	Վաղարշապատ քաղաքի հվ մասում, կից է Կոմերիտմիության փ.	Վերանորոգված է։ Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում
19		Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի	618 թվական	Արմավիրի մարզ	Վաղարշապատ քաղաքի Մեսրոպ Մաշտոց - Գր. Նարեկացի փ. խաչմերուկ	Վերանորոգված է։ Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում
20		Շողակաթ	1694 թվական	Արմավիրի մարզ	Վաղարշապատ քաղաքի Նալբանդյան - Սահակ Պարթև փ. խաչմերուկ	Վերանորոգված է։ Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՈ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում
21		Առնեղի վանք	7-19-րդ դարեր	Գեղարքունիքի մարզ	Գավառ քաղաքի հվ-ամ մասում, Հացառատ թաղամասի կենտրոնական հատվածում	Վերանորոգված է։
22		Եկեղեցական համալիր «Կարմիր եղցի» (Հին Գետիկ)	9-12-րդ դարեր	Գեղարքունիքի մարզ	Մարտունի գյուղից 5 կմ հս-ամ	Կիսավեր։
23		Կոթի Սբ. Աստվածածին	851-902 թվականներ	Գեղարքունիքի մարզ	Ներքին Գետաշեն գյուղի ամ մասում	Վերանորոգվում է։
24		Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի	13-14-րդ դարեր	Լոռու մարզ	Վանաձոր քաղաքի մեջ, Փամբակ և Տանձուտ գետերի միախառնման վայրում, բլրի վրա	Վերանորոգված է
25		Աքորի Սուրբ Գևորգ եկեղեցի	13-19-րդ դարեր	Լոռու մարզ	Աքորի գյուղի մեջ	Եկեղեցիներից մեկը միանավ սրահ է
26		Բենդիկի եկեղեցիական համալիր	10-13-րդ դարեր	Լոռու մարզ	Բենդիկ գյուղի մեջ
27		Շփրթանավանք	17-րդ դար	Լոռու մարզ	Ճոճկան գյուղից 4 կմ ամ	Կիսավեր
28		Օձունի տաճար (Սբ. Հովհաննես եկեղեցի, Խաչգունդ վանք)	6-րդ դար	Լոռու մարզ	Ճոճկան գյուղից 4 կմ ամ	Վերանորոգված է, 1, գմբեթավոր, եռանավ սրահ, 19 դ. վերջին տանիքի աե մասում ավելացվել են զույգ զանգաշտարակներ
29		Սուրբ Մինաս եկեղեցիական համալիր	5-19-րդ դարեր	Լոռու մարզ	Լեռնանցք գյուղի մեջ	Վերակառուցվել է 19 դ.-ում
30		Աբովյանի Սբ. Հովհաննես եկեղեցի	2014 թվական	Կոտայքի մարզ	Աբովյան քաղաքի մեջ	Նորակառույց
31		Ալափարսի Վարդան Զորավար	10-19-րդ դարեր	Կոտայքի մարզ	Ալափարս գյուղի մեջ մեջ	Վերականգնված է
32		Եկեղեցական համալիր Պողոս-Պետրոս	12-19-րդ դարեր	Կոտայքի մարզ	Ակունք գյուղից 2 կմ հս-աե	Վերակառուցվում է
33		Գհուկի վանք	13-14-րդ դարեր	Կոտայքի մարզ	Արզական գյուղից 3-4 կմ հյուսիս-արևմուտք, երկու սարերի միջև	Կիսավեր, հարուստ է արձանագրություններով։
34		Չորուտի վանք	12-րդ դար	Կոտայքի մարզ	Արզական գյուղից գյուղից 5 կմ հս հանգստյան տան տարածքում	Կիսավեր
35		Եղվարդի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի	1301 թվական	Կոտայքի մարզ	Եղվարդ քաղաքի կենտրոնական մասում	Վերանորոգված է, տարածքը պարսպապատված է։
36		Եկեղեցի Զորավար (Սբ. Թեոդորոս, «Ղարղավանք»)	7-րդ դար	Կոտայքի մարզ	Զորավան գյուղից գյուղից 1,5 կմ ամ, գյուղատեղիի տարածքում	Կիսավեր, բազմախորան, կառուցել է Գր. Մամիկոնյան իշխանը, ներսում պահպանվել են որմնանկարի հատվածներ
37		Եկեղեցի Պտղավանք, Պտղնիի տաճար	6-7-րդ դարեր	Կոտայքի մարզ	Պտղնի գյուղի մեջ	Կիսավեր
38		Գառնու տաճար	1-ին դար	Կոտայքի մարզ	Գառնի գյուղի հվ եզրին, լեռնային հրվանդանի վրա	Վերանորոգված է
39		Երերույքի տաճար	5-րդ դար	Շիրակի մարզ	Անիպեմզա գյուղի աե կողմում	Կիսավեր
40		Պեմզաշենի եկեղեցի	5-7-րդ դարեր	Շիրակի մարզ	Պեմզաշեն գյուղի մեջ	Կիսավեր
41		Ամենափրկիչ	1858-1876 թվականներ	Շիրակի մարզ	Գյումրի քաղաքի մեջ, Աբովյան փող. վրա	Վերականգնվում է, կառուցել են Թադևոս Անտիկյանը և Մանուկ Պետրոսյանը (Արդար Մանուկ)
42		Սյունի վանք	670-689 թվականներ	Սյունիքի մարզ	Սիսիան քաղաքի ամ կողմում	Վերանորոգված է, գործող, հռիփսիմեա­տիպ կառույց է
43		Չորեքդռնի վանք	10-11-րդ դարեր	Սյունիքի մարզ	Խդրանց գյուղից 2 կմ աե	Ունեցել է 3 եկեղե­ցի, որոնցից 2-ն ավերված են
44		Եկեղեցական համալիր Սբ. Աստվածածին (Մարտիրոսաց վանք)	1286 թվական	Վայոց ձորի մարզ	Մարտիրոս գյուղից 2 կմ հվ-աե, Նզար լեռան լանջին	Վիմափոր, ճարտ.՝ Գրիգորիկ պատվիրատու՝ Մատթեոս վարդապետ
45		Վանք Սբ. Անդրե (Վարդան Արևելացու մենաստան)	10-12-րդ դարեր	Տավուշի մարզ	Իջևան քաղաքից 18-19 կմ հվ-ամ, «Աղջկա բերդ» ամրոցից 1.5 կմ ամ	Ավերված
46		Աղավնավանք (Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին, Անապատ)	11-12-րդ դարեր	Տավուշի մարզ	Աղավնավանք գյուղից 2.5 կմ հս-աե, ձորի մեջ, գետակի աջ ափին, «Աղնաբադ» անտառամասում	Կանգուն, կիսավեր
47		Օկոնավանք (Օկոնախաչ Եկեղեցի)	1863 թվական	Տավուշի մարզ	Ենոքավան գյուղում, Խաչաղբյուրի կիրճի վերին հոսանքում։	Կանգուն, կիսավեր

Տես նաև

• Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ
• ՀՀ վանական համալիրների ցանկ
• Արցախի վանական համալիրների ցանկ

Ծանոթագրություններ

1. Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․
2. Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․
3. Հայաստանի կառավարության որոշում N 754-Ն, 17 հունիսի 2003 թ․
4. Հայաստանի կառավարության որոշում N 1793, 24 դեկտեմբերի 2003 թ․
5. Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․
6. Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․
7. Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․
8. Հայկական սովետական հանրագիտարան

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել ՀՀ տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկ կատեգորիայում։