ગંગા નદી
ભારતની નદી / From Wikipedia, the free encyclopedia
ગંગા નદી ભારતની મહાનતમ નદીઓ માંની એક ગણાય છે. હિંદુ ધર્મમાં તે સૌથી પવિત્ર નદી છે. ગંગાનું મૂળ ઉત્તરાંચલ રાજ્યમાં હિમાલયની ગંગોત્રી હિમનદીમાં છે. શરુઆતની નદીને ભાગીરથી કહેવાય છે. દેવ પ્રયાગ નજીક તે અલકનંદા નદીને મળે છે. આ બેય નદીના સંગમ પછી તે ગંગા નદીને નામે ઓળખાય છે.
ગંગા | |
---|---|
વારાણસીમાં ગંગા | |
ગંગા, બ્રહ્મપુત્રા અને મેઘના નદીઓ સાથેનો નકશો | |
સ્થાન | |
દેશ | ભારત, બાંગ્લાદેશ (પદ્મા તરીકે) |
શહેરો | ઋષિકેશ, હરદ્વાર, ફારુખાબાદ, કનૌજ, બિથૂર, કાનપુર, જૈમાઉ, પ્રયાગરાજ, વારાણસી, બક્સર, પટના, ભાગલપુર, ફરાક્કા, મુર્સિદાબાદ, પ્લાસી, નબદ્વિપ, કોલકાતા, રાજશાહી, ચંદનપુર, બારાનગર |
ભૌગોલિક લક્ષણો | |
સ્રોત | ગંગોત્રી હિમનદી, સતોપંથ હિમનદી, ખાટલિંગ હિમનદી, તેમજ નંદા દેવી, ત્રિશૂળ, કેદારનાથ, નંદ કોટ અને કામેતના શિખરોમાંથી વહેતા ઝરણાંઓ. |
⁃ સ્થાન | ઉત્તરાખંડ, ભારત |
⁃ અક્ષાંસ-રેખાંશ | 30°59′N 78°55′E |
⁃ ઊંચાઇ | 3,892 m (12,769 ft) |
નદીનું મુખ | |
• સ્થાન | ગિરજા ખાતે પદ્મા અને હૂગલી નદીઓમાં વિભાજન |
લંબાઇ | 2,525 km (1,569 mi)[1] |
વિસ્તાર | 1,080,000 km2 (420,000 sq mi)[2] |
સ્રાવ | |
⁃ સ્થાન | ફરકા બેરેજ[3] |
⁃ સરેરાશ | 16,648 m3/s (587,900 cu ft/s) |
⁃ ન્યૂનતમ | 2,000 m3/s (71,000 cu ft/s) |
⁃ મહત્તમ | 70,000 m3/s (2,500,000 cu ft/s) |
સ્રાવ | |
⁃ સ્થાન | બંગાળનો અખાત[3] |
⁃ સરેરાશ | 38,129 m3/s (1,346,500 cu ft/s) |
કાંઠાની લાક્ષણિકતાઓ | |
ઉપનદીઓ | |
• ડાબે | રામગંગા, ગર્રા, ગોમતી, ઘાઘરા, ગંડક, બુરહી ગંડક, કોસી, મહાનંદા |
• જમણે | યમુના, તમસા, સોન, પુનપુન, કિઉલ, કર્મનાશા, ચંદન નદી |
ગંગાની લંબાઇ ૨૫૧૦ કિ.મી. (૧૫૫૭ માઇલ) છે. યમુના અને ગંગા મળીને ઉતર ભારત અને બાંગ્લાદેશનાં ફળદ્રુપ અને સપાટ પ્રદેશો રચે છે અને દુનિયાની સૌથી વધુ વસ્તીને પોષણ પુરું પાડે છે. દુનિયાના ૧૨ માંથી ૧ માણસ (દુનિયાની વસ્તીના ૮.૫%) ગંગા અને યમુનાના પાણીથી સિંચાતા પ્રદેશમાં રહે છે. વસતીને લીધે પર્યાવરણ અને વનચર પ્રાણીઓનો નાશ એક ચિંતાનો વિષય બની ગયો છે.
ગંગામાં બે પ્રકારની ડોલ્ફિન માછલી મળી આવે છે - ગંગા ડોલ્ફિન અને ઇરાવાડી ડોલ્ફિન. ગંગામાં શાર્ક માછલી - ગ્લીફીસ ગંગેટિકસ - પણ મળી આવે છે - નદીના પાણીમાં શાર્ક ભાગ્યે જ મળી આવતી હોય છે.