Ernesto Guerra da Cal

Ernesto Román Laureano Pérez Guerra, máis coñecido como Ernesto Guerra da Cal, nado en Ferrol o 19 de decembro de 1911 e finado en Lisboa o 28 de xullo de 1994, foi un filólogo e escritor galego.

Ernesto Guerra da Cal

Nome orixinal	Ernesto Román Laureano Ernesto Pérez Güerra Ernesto Guerra da Cal [1]
Biografía
Nacemento	(es-419) Ernesto Román Laureano Pérez Guerra 19 de decembro de 1911 Ferrol
Morte	28 de xullo de 1994 Lisboa
Lugar de sepultura	Lisboa
País de nacionalidade	Española e estadounidense
Actividade
Ocupación	Filólogo e escritor
Empregador	Universidade da Cidade de Nova York
Carreira militar
Lealdade	Segunda República Española
Rama militar	Exército Popular da República
Rango militar	capitán
Conflito	guerra civil española
Familia
Cónxuxe	Margarita Ucelay Maórtua
Fillos	Enric Ucelay Da Cal
Parentes	Matilde Ucelay, cuñada Pura Maortua, sogra
Premios
Bolsa de estudos Guggenheim

Traxectoria

Nado en Ferrol, tras a temperá morte do seu pai, a súa nai trasladouse a Madrid para retomar os seus estudos na Escola Superior Normal, deixándoo a el e o seu irmán ao cargo da familia de Quiroga, Lugo, vila onde pasou a súa infancia e coa que conservou sempre unha fonda ligazón sentimental.

Cando contaba con apenas once anos a súa nai obtivo praza de mestra en Madrid, e levou a ambos os fillos con ela. Ernesto viviu na capital entre os once e os vinte e cinco anos. Nela cursou o bacharelato e a carreira de Filosofía e Letras, ao tempo que comezou a desenvolver unha certa conciencia política que o levou a participar das protestas estudantís contra a ditadura de Miguel Primo de Rivera, sendo detido varias veces. Tamén entrou en contacto coa vida intelectual da capital, asistindo ás sesións do Ateneo e entrando en contacto con algunhas figuras destacadas. No ano 1931 coñeceu a Federico García Lorca, persoa coa que vai ter unha grande amizade e coa que compartirá a ideoloxía republicana. Nos primeiros anos da Segunda República Española, ambos acudiron xuntos a diversos faladoiros da capital, tanto aos da Casa de las Flores, organizados por Pablo Neruda, como aos do Café Regina, de carácter galeguista. Guerra da Cal asistiu tamén á fundación de La barraca, o grupo teatral de Lorca, e puxo a este en relación con algúns intelectuais galegos, destacadamente con Eduardo Blanco Amor. A relación entre ambos está tamén no fondo da composición do seu libro Seis poemas galegos, do que Guerra da Cal actuaría como un dos incitadores e como puntual auxilio lingüístico^[2].

Guerra da Cal (cun vaso na man) con Castelao, nunha reunión con amigos en Nova York.

Cando comezou a Guerra civil española, Ernesto foi combater do lado republicano formando parte das Milicias Gallegas. No 1937 apareceu na revista Nova Galiza o seu poema Mariñeiro fusilado, a súa primeira publicación literaria. En 1939, a derrota republicana sorprendeuno en Nova York, cumprindo unha misión para o goberno da República. Ficou exiliado na cidade norteamericana, onde nos primeiros anos entrou en contacto novamente con Castelao e outros exiliados.

Nos Estados Unidos de América desenvolveu unha frutífera carreira académica. Primeiro ocupou a cátedra de Linguas e Literaturas Románicas, e despois foi director do Departamento de Español e Portugués do Washington Square College. Neses anos publicou Língua e estilo de Eça de Queirós (1954), un dos estudos máis importantes sobre o autor portugués. En 1956 colaborou tamén no Dicionário das Literaturas Portuguesa, Galega e Brasileira de Jacinto do Prado Coelho, encargándose das entradas referidas á literatura galega. Tamén neses anos desenvolveu a creación literaria, dando ao prelo libros de poemas como Lua de alén mar (1959), Poemas (1961), Rio de sonho e tempo (1962) ou Motivos de eu (1966).

Ao adoptar a nacionalidade estadounidense, no ano 1954 adoptou tamén legalmente o nome de Ernesto Guerra da Cal, aplicando as regras anglosaxoas de formación de nomes, nas que o apelido da nai vai en primeiro lugar, motivo polo que o seu fillo Enric leva os apelidos Ucelay da Cal.

No ano 1977, xa xubilado, pasou a vivir en Estoril, Portugal. Neses anos publicou entre outros libros, os poemarios Futuro inmemorial (1985), Deus, tempo, morte, amor e outras bagatelas (1987), Espelho cego (1990) e Caracol ao Pôr-do-Sol.

É de destacar, tanto na súa traxectoria académica como literaria, o firme compromiso, político e ortográfico, coa unidade da lingua galego-portuguesa e co espazo da lusofonía.

Placa en Ferrol.

Morreu en xullo do ano 1994, en Lisboa, cidade na que está enterrado.

Obra

• Lengua y Estilo de Eça de Queiroz - I - Elementos Básicos (1954).
• Lua de alén mar (1959).
• Poemas (1961).
• Rio de sonho e tempo (1963).
• Motivos de eu (1966).
• Futuro inmemorial (1985).
• Deus Tempo Morte Amor e outras bagatelas (1987). Lisboa: LIvros Horizonte.
• Espelho cego (1990). Plaza de la Marina, 35.
• Caracol ao Pôr-do-Sol (2003). AGAL. ISBN 978-84-87305-17-7.
• Antologia da poesia em galego (2021). Através. Ed. de Paulo Fernándes Mirás. 240 páxs. ISBN 978-84-16545-61-2.

Vida persoal

A súa primeira muller foi Margarita Ucelay Maórtua, irmá da arquitecta Matilde Ucelay^[2].