Gordon Tootoosis

Gordon Tootoosis (Cut Knife (Saskatchewan), 25 oktober 1941 – Saskatoon (Saskatchewan), 5 july 2011) wie in Kanadeesk akteur en aktivist fan mingd Yndiaansk etnysk komôf. Hy wie ferneamd om syn krewearjen foar it behâld fan 'e kultuer en it fertellen fan 'e myten en leginden fan syn folk, en om syn wurk mei de Yndiaanske jongerein. As akteur waard er benammen bekend mei syn rol yn 'e Amerikaanske spylfilm Legends of the Fall.

Gordon Tootoosis
akteur
persoanlike bysûnderheden
echte namme	Gordon Tootoosis
nasjonaliteit	Kanadeesk
berne	25 oktober 1941
berteplak	Cut Knife (Saskatchewan)
stoarn	5 july 2011
stjerplak	Saskatoon (Saskatchewan)
etnisiteit	Kry Súdlik Stony
jierren aktyf	1973 – 2011
offisjele webside
Gordon Tootoosis yn 'e IMDb

Libben en karriêre

Jonkheid

Tootoosis waard yn 1941 berne yn it Poundmaker Reservaat 114 yn Cut Knife, yn 'e Kanadeeske provinsje Saskatchewan. Hy wie fan mingd etnysk komôf, mei't er sawol bloed fan 'e Kry (Cree) as fan 'e Stony (Stoney) hie. Syn heit wie de Yndiaanske aktivist John Tootoosis, en ien fan syn foarâlden wie Giele Moddertekken, de broer fan it ferneamde opperhaad Bizonfâlemakker (Pîhtokahanapiwiyin of Poundmaker), dy't de Kry oanfierde ûnder de Noardwestlike Opstân fan 1885.

De jonge Tootoosis waard mei syn trettjin bruorren en susters grutbrocht neffens de tradysjes fan 'e Flakte-Kry oant er troch de Kanadeeske oerheid by syn âlden weihelle en yn in kostskoalle pleatst waard, sa't doedestiden it belied wie foar alle Yndiaanske bern. Op 'e roomske kostskoalle waard it Tootoosis ferbean om syn memmetaal, it Kry, te sprekken, en waard er ek op oare manearen min behannele. Hy hie it der noch minder as syn mei-learlingen, om't er der troch de skoallieding op oansjoen waard dat syn heit in aktivist wie dy't foar de minskerjochten fan 'e Yndianen yn Kanada opkaam.

Oplieding en ier wurk

Nei syn traumatyske skoaljierren, learde Tootoosis foar sosjaal wurker, wêrby't er him spesjalisearre yn bern en jeugdkriminelen. Troch syn belangstelling foar de eigen kulturele tradysjes fan syn folk, ûntjoech Tootoosis him ta in earsten dûnser fan 'e lânseigen dûnsen fan 'e Kry, en ek ta in tige goed lassosmiter yn rodeowedstriden. Yn 'e 1960-er en 1970-er jierren gied er op toernee as lid fan 'e Plains InterTribal Dance Troupe, wêrmei't er net inkeld troch hiel Kanada reizge, mar ek Jeropa en Súd-Amearika besocht. Letter waard er ien fan 'e populêrste live-kommentators fan powwows yn Noard-Amearika.

Aktearkarriêre

Tootoosis syn karriêre as akteur begûn yn 1973, doe't er mei Donald Sutherland en Chief Dan George yn 'e film Alien Thunder spile (útbrocht yn 1974). Mids 1980-er jierren hied er ien seizoen lang in fêste rol yn 'e tillefyzjesearje Red Serge, en yn 'e tillefyzjerige North of 60 spile er fan 1992 ôf 52 ôfleverings lang de rol fan Albert Golo. Gastrollen ferfolle Tootosis û.m. yn searjes as Dead Man's Gun, Due South en Smallville. Yn 1992 spile er mei Eric Schweig en Tantoo Cardinal yn 'e minysearje By Way of the Stars, en yn 1995 wie Russell Means ien fan syn tsjinspilers yn 'e Disney-filmproduksje Pocahontas. Ek spile er yn films as Black Robe (1991), Leaving Normal (1992), Crazy Horse (1996) en The Edge (1997).

De rol dêr't er de measte bekendheid mei wûn, wie foar Tootoosis dy yn 'e bekroande Amerikaanske spylfilm Legends of the Fall (1994), wêryn't er û.m. Brad Pitt, Anthony Hopkins, Aidan Quinn, Julia Ormond, Tantoo Cardinal en Karina Lombard as tsjinspilers hie. Tootoosis fertolke dêryn de rol fan 'e Yndiaan One Stab, de ferteller fan it ferhaal. Yn 1998 hied er fierders de titelrol yn 'e minysearje Big Bear, as it opperhaad Big Bear, en it jiers dêrop spile er it opperhaad Powhatan yn 'e film Pocahontas: The Legend. Yn Grut-Brittanje krige er benammen bekendheid as Joe Saugus yn 'e searje Auf Wiedersehen, Pet, út 2002. Yn 1999 rjochte Tootoosis mei Tantoo Cardinal de Saskatchewan Native Theatre Company op, in Yndiaansk toanielselskip yn Saskatchewan, en yn dy hoedanichheid bea er oanmoediging, stipe en aktearlessen oan jonge Yndiaanske akteurs.

Tootoosis hie in lytse rol yn 'e Amerikaanske minysearje Into the West (2005), spile datselde jiers in famyljelid fan sjongster Shania Twain yn 'e biografyske film Shania: A Life in Eight Albums, en fertolke de rol fan it Lakota-opperhaad Reade Wolk yn Bury My Heart at Wounded Knee (2007). Njonken syn live-action-aktearjen wie Tootoosis ek aktyf as stimakteur. Sa liende er syn stim oan it personaazje Sheriff Gordy yn Open Season en Boog and Elliott's Midnight Bun Run (beide út 2006), en oan Mushom yn 'e tekenfilmsearje Wapos Bay: The Series (2005-2010). Foar dy lêste rol wûn er in Gemini Award. Yn 2011 stied er foar it earst yn fyftjin jier wer op it toaniel, yn it stik Gordon Winter, dêr't er mei optrede yn Saskatoon en Ottawa.

Oar wurk

Tootoosis syn heit John Tootoosis wie ien fan 'e oprjochters fan 'e Nasjonale Yndiaanske Bruorskip en de foarsitter fan 'e Federaasje fan Yndiaanske Naasjes yn Saskatchewan (FSIN). Gordon Tootoosis sels tsjinne in termyn as keazen opperhaad fan syn bertestamme, de Poundmaker Kry Naasje, en wie fise-foarsitter fan 'e FSIN.

Priveelibben

Yn 1965 troude Tootoosis mei Irene Seseequasis, mei wa't er trije dochters krige, Glynis, Alanna en Disa, en trije soannen, Lee, Winston Bear en Clint. Dêropta namen hja ferskate Yndiaanske bern oan, sadat harren gesin ek de oannommen dochters Rebecca Brady, Bertrille Fox, Irene Oaks, Patrice Kautzman, Danielle Thunderchild, René Daoust-Thompson en Melanie Favel omfieme, en de oannommen soan Derek Thompson. Doe't harren dochter Glynis yn 1997 oan kanker kaam te ferstjerren, namen Tootoosis en de frou de soarch foar har fjouwer bern op harren. Dêrfoar setten se har nei wenjen yn 'e stêd Saskatoon.

Tootoosis waard op 29 oktober 2004 beneamd yn 'e Oarder fan Kanada, foar sawol syn bydragen oan film- en tillefyzjeproduksjes yn Kanada en de Feriene Steaten, as syn status as in ynspirearjend rolmodel foar de Yndiaanske jongerein. De oan dy keninklike ûnderskieding ferbûne wijingsseremoanje fûn plak op 9 septimber 2005.

Ferstjerren

Tootoosis beswiek op 5 july 2011 oan longûntstekking, dêr't er foar opnommen wie yn it St. Paul's Hospital yn syn wenplak Saskatoon. De begraffenisplechtichheid en de beïerdiging waarden holden yn Cut Knife, yn it Poundmaker Reservaat 114, dêr't Tootoosis ek berne wie.

Filmografy

Filmografy as akteur
jier	titel	rol of funksje	opmerkings
films
1974	Alien Thunder	Almighty Voice
1978	Marie Ann	opperhaad Many Horses
1978	The Mad Trapper	?
1991	Black Robe	Alde Aenons
1992	Leaving Normal	Hank Amaruk
1994	Legends of the Fall	One Stab	ek ferteller
1995	Pocahontas	Kekata	as stimakteur
1995	Pocahontas: The Legend	opperhaad Powhatan
1996	Lone Star	Wesley Birdsong
1996	Alaska	Ben
1996	Coyote Summer	Mopeah
1997	The Edge	Jack Hawk
1997	Song of Hiawatha	Iagoo
1998	Que la lumière soit	Yndiaanske god	Frânsktalige film
1999	Stories from the Seventh Fire	ferhaleferteller	koarte film
2000	Reindeer Games	âlde gûverneur
2000	Bear with Me	John Ours
2001	Nobody's Baby	Dog Havasu
2001	Zoe	Red Shirt
2001	The Doe Boy	Marvin
2002	Christmas at Wapos Bay	Mushom
2002	Black Point	Standing Bear
2002	Now & Forever	Ghost Fox
2003	On the Corner	Floyd
2004	Seven Times Lucky	Five Wounds
2004	The Reawakening	Wesley Good Voice
2005	Hank William's First Nation	Adelard Fox
2005	Fugitives Run	Dan John
2006	That Beautiful Somewhere	Harold
2006	Open Season	Gordy	as stimakteur
2006	Boog & Elliot's Midnight Bun Run	Gordy	as stimakteur; koarte film
2006	Mr. Soul	Clifford
2007	Juliana and the Medicine Fish	John Smoke	koarte film
2008	Out in the Cold	Soft as Snow	koarte film
2010	The Closer You Get to Canada	Mason	koarte film
2011	Wapos Bay: Long Goodbyes	Mushom
2011	Guns, Girls and Gambling	opperhaad
tillefyzje
1980	Matt and Jenny	opperhaad	weromkearende rol; 2 ôfl., A Woman's Place en Ceremony at Whispering Pines
1986	Red Serge	Lakota-opperhaad	gastrol; ôfl. The Sioux Came to Dinner
1986	Red Serge	opperhaad Mighty Buffalo	gastrol; ôfl. School Ma'am
1986–1990	The Campbells	Irokeesk opperhaad	weromkearende rol; 3 ôfl.
1987	Stone Fox	Stone Fox	tillefyzjefilm
1987	Airwolf	Charlie Moon Rising	weromkearende rol; 2 ôfl., Welcome to Paradise en Salvage
1988	Danger Bay	Bill Bragg	gastrol; ôfl. A Man's Sport
1988	Higher Ground	Willingham	tillefyzjefilm
1988	MacGyver	Perry	gastrol; ôfl. Mask of the Wolf
1989	Friday the 13th: The Series	Spotted Owl	gastrol; ôfl. The Shaman's Apprentice
1989	Last Train Home	opperhaad Bizonfâlemakker	tillefyzjefilm
1990	Bordertown	opperhaad Wild Eagle	gastrol, ôfl. Ancient Claims
1990	The Campbells	Mohâk-kriger	gastrol; ôfl. The Hunting Party
1991	Blood River	Smiling Knife	tillefyzjefilm
1991	MacGyver	Phil Crow	gastrol; ôfl. Trail of Tears
1991	Palace Guard	Joe Horse Killer	gastrol; pilotôflevering
1992	Lost in the Barrens II: The Curse of the Viking Grave	Mewasin	tillefyzjefilm
1992	Heritage Minutes	pake	gastrol; ôfl. Peacemaker
1992	Kefi's Garage	boadskipper	tillefyzjefilm
1992	Noarthwood	?	gastrol; ôfl. Suspicion
1992	Call of the Wild	Charlie	tillefyzjefilm
1992–1993	By Way of the Stars	Kry-opperhaad	6-dielige minysearje
1992–1997	North of 60	Albert Golo	weromkearende rol; 52 ôfl.
1993	Northern Exposure	Pete	gastrol; ôfl. Duets
1993	Spirit Rider	Joe Moon	tillefyzjefilm
1993	Madison	Frank	gastrol; ôfl. The Circle
1994	Hawkeye	Ravenoak	gastrol; ôfl. The Furlough
1994	Lonesome Dove	Indian John	minysearje; yn 3 ôfl.
1995	500 Nations	ferskaat	as stimakteur; minysearje; yn 3 ôfl.
1996	The X-Files	sjamaan	gastrol; ôfl. Teso dos Bichos
1996	Crazy Horse	Akicita	tillefyzjefilm
1996	My Mother's Ghost	?	tillefyzjefilm
1997	Keeping the Promise	Sakniss	tillefyzjefilm
1998	The Magnificent Seven	opperhaad Ko-Je	gastrol; ôfl. Manhunt
1998	Witness to Yesterday	Dzjengis Khan	gastrol; ôfl. Genghis Khan
1998	Due South	Tom Quinn	gastrol; ôfl. Easy Money
1998	Dead Man's Gun	Charlie Three Claws	gastrol; ôfl. The Trapper
1998	Big Bear	opperhaad Big Bear	minysearje
1999	Lakota Moon	Rolling Thunder	tillefyzjefilm
2000	Incredible Story Studio	himsels	gast yn in tillefyzjeprogramma; ôfl. Historical Hijinks
2001	Canada: A People's History	Saukamapee	dokumintêresearje; ôfl. The Pathfinders
2001	MythQuest	Red Wolf	gastrol; ôfl. Red Wolf's Daughter
2001	Dream Storm	Albert Golo	tillefyzjefilm
2002	Auf Wiedersehen, Pet	Joe Saugus	weromkearende rol; 6 ôfl.
2002–2004	Smallville	prof. Joseph Willowbrook	weromkearende rol; 2 ôfl., Skinwalker en Talisman
2003	DreamKeeper	Kills Enemy	tillefyzjefilm
2003	Cowboys and Indians: The J.J. Harper Story	James Harper	tillefyzjefilm
2003–2006	Moccasin Flats	Joe Redsky	weromkearende rol; 22 ôfl.
2004	Seven Journeys in the American West	Swarte Wapity	tillefyzjefilm
2005	Into the West	Growling Bear	minysearje; ôfl. Wheel to the Stars
2005	Shania: A Life in Eight Albums	Greey Twain	tillefyzjefilm
2005	Shoebox Zoo	Nathaniel	weromkearende rol; 13 ôfl.
2005–2010	Wapos Bay	Mushom	weromkearende rol; 33 ôfl.
2006	One Dead Indian	Clifford George	tillefyzjefilm
2006–2007	Hank William's First Nation	Adelard Fox	weromkearende rol; 7 ôfl.
2007	Bury My Heart at Wounded Knee	opperhaad Reade Wolk	tillefyzjefilm
2007	Hybrid	pake	tillefyzjefilm
2008	The Border	sheriff	gastrol; ôfl. Gray Zone
2008	Fear Itself	Eddie Bear	gastrol; ôfl. Skin and Bones
2009–2011	Blackstone	Cecil Delaronde	weromkearende rol; 9 ôfl.
2011	Doomsday Prophecy	John	tillefyzjefilm

Keppelings om utens

• (in) Folsleine filmografy fan Gordon Tootoosis yn 'e Internet Movie Database (IMDb)

Boarnen, noaten en referinsjes