واژه معرب
واژهای که در اصل عربی نبوده و از دیگر زبانها وارد عربی شده و صورتِ عربی گرفته / From Wikipedia, the free encyclopedia
واژهٔ معرّب بهمعنای واژهای است که در اصل عربی نبوده و از دیگر زبانها وارد عربی شده و همراه با دگرگونی، صورتِ عربی گرفتهاست. بهویژه این اصطلاح در فارسی بهمعنای واژههای فارسی است که در عربی وارد شده و بهکار میرود.[1] پس از اسلام، زبان عربی در ایران رواج یافت و شمار زیادی از واژگان این زبان وارد فارسی شد. از سوی دیگر، واژگان فارسی نیز یا بهصورت دخیل یا بهصورت تعریب وارد زبان عربی شدهاست. چون حروف پ، چ، ژ و گ در فارسی، در الفبای زبان عربی همتا ندارند (در تمام گویشهای عربی این حروف تلفظ میشوند) و نیز برخی از حروف الفبای عربی مانند ص، ض، ط، ظ، ع، ذ، ث، خ، غ، ق، در الفبای فارسی نیستند هنگام وامگیری واژگان، این حروف را معرّب یا مفرَّس کردهاند. برای مثال، واژهٔ «طست» که همان «تَشْت» فارسی و «نرجس» که همان «نرگس» فارسی است. چند مثال دیگر: سَلجَم (شلغم)، سِراج (چراغ)، طازَج (تازه)، شَوَندَر (چغندر)، خیارشَنبَر (خیارچنبر)، فُستُق (پسته)، بابوج (پاپوش)، باذِنجان (بادنجان)، بِرکار (پرگار)، بَرنامَج (برنامه)، سُنباذَج (سنباده)، نیشان (نشان)، شیک.[2]
سیبویه نوشتهاست که واژگان فارسی که شامل حرف گ هستند، در زبان عربی به شکل ج یا ق درمیآیند و حرف پ به ب و ف درمیآید. او همچنین مینویسد که پسوند ـَک در فارسی، در زبان عربی به شکل ـَج یا ـَق درمیآید.[3]