فواصل موسیقی ایرانی
From Wikipedia, the free encyclopedia
فواصل موسیقی ایرانی نوعی فاصلهٔ مختص موسیقی سنتی ایران است که بر اساس ریز پرده شناخته میشود. علامتهای عَرَضی و سرکلید که برای نمایش این فواصل به کار میروند سُری () و کُرُن () نام دارند. فاصله در موسیقی از قرنها پیش از میلاد به صورت طبیعی و فیزیکی وجود داشته و سپس توسط بشر به تکامل رسیدهاست.
موسیقی در ایران | |
---|---|
تاریخ | |
پیش از اسلام | هخامنشیان • ساسانیان |
پس از اسلام | صدر اسلام • مروگی |
معاصر | قاجار • پهلوی • لسآنجلسی • زیرزمینی |
موسیقی سنتی ایرانی | |
مقامها • نظریهٔ ادوار • دستگاهها • تحول مقام به دستگاه • ردیف • فواصل موسیقی ایرانی • گوشه • آوازها • سازها • فرمها | |
دیگر سبکها | |
پاپ • رپ • راک • سمفونیک • جاز • متال • کرال | |
نواحی | |
آذربایجانی • شوشتری • ایلامی • جنوبی • باصری • مازندرانی • بختیاری • سیستانی • بخشیهای خراسان شمالی • بلوچی • بندری • ترکمنی • خراسانی • علوانیه • کردی • کرمانی • گیلکی • لری | |
مناسبتی | |
زرتشتی • نوروزخوانی • تعزیه • رمضان • صلواتخوانی • مداحی | |
تاریخِ موسیقی ایرانی بعد از دوران فارابی به نگارش درآمده است. از این دوره به بعد موسیقیدانان با پردهبندی روی ساز، به فاصلهها و مقامهای جدیدی دست پیدا کردند. طبق تحقیقات دانشمندان، ایرانیها در قدیم، از فاصلههایی کوچکتر از نیمپرده استفاده میکردهاند و اساس موسیقی ایرانی بر دانگ و فاصلهٔ چهارم درست استوار بودهاست که با گامهای امروزی به فاصلهٔ یک اکتاو متفاوت است. در موسیقی شرق، از ریز پردههایی چون «ثلث پرده» و ربع پرده نام میبرند، اما در تحقیقات موسیقیدانان معاصری چون مهدی برکشلی و هرمز فرهت، موسیقی ایرانی دارای فواصل ثابتی مبتنی بر اعتدال نبوده و متغیر است و در قالبهایی چون «ثلث پرده» و «ربع پرده» نمیگنجد. در تکامل فاصله و گامهای ایران قدیم، از موسیقیدانانی چون فارابی، ابن سینا، اسحق موصلی، صفیالدین ارموی، عبدالقادر مراغهای، محمود شیرازی و در دوران معاصر از علینقی وزیری با کتاب دستور تار و روحالله خالقی با کتاب نظری به موسیقی نام برده میشود.