جنگهای ایران و روم
جنگ های بین ایران و رم و یا یونان در جهان باستان / From Wikipedia, the free encyclopedia
جنگهای ایران و روم اشاره به مجموعهای از نبردها و کشمکشها میان قدرتهای جهان رومی-یونانی و جهان ایرانی بود که برای حدود هفت قرن دنیای متمدن روزگاران باستان را تحت تأثیر خود قرار داده بود.
جنگهای ایران و روم | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
|
| ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
رهبران متحد: |
رهبران متحد: |
این جنگها با نخستین برخورد نظامی ایرانیان و رومیان که با عبور کراسوس از رود فرات در دوره متاخر جمهوری روم و اواسط دوران اشکانی، یعنی در سال ۵۳ پیش از میلاد آغاز شد و در طول همزیستی اشکانیان و ساسانیان با امپراتوری روم و امپراتوری روم شرقی ادامه پیدا کرد.
این کشمکشها تنها محدود به ایران و روم نبود و دولتهای دستنشانده دو امپراتوری و متحدان آنها را نیز درگیر خود میکرد. جنگهای ایران و روم سرانجام راه را برای فتوحات مسلمانان هموار ساخت که منجر به سقوط شاهنشاهی ایران و کاهش شدید مساحت امپراتوری روم شد و رومیان هرگز نتوانستند مانند قبل به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه تأثیرگذار باشند.
گرچه جنگهای ایران و روم برای هفت قرن ادامه پیدا کرد، اما مرزهای دو امپراتوری، با در نظر نگرفتن دستبهدست شدن شهرهای مرزی مانند دورا اروپوس و نصیبین، تا حد بسیار زیادی ثابت ماند. در واقع این جنگها آئین رومیان را نیز عوض کرده بود، زمانی که شاپور یکم به روم حمله کرد به نوعی باعث تغییر دین رومیان از اله پرستی و بتپرستی به پرستش خداوند یگانه و دین مسیحیت شد. این کشمکشها مانند یک طنابکشی قدرت بود: شهرها، دژها و استانهای مرزی به صورت متوالی و پی در پی غارت، تسخیر و دست به دست میشدند، اما هیچکدام از دو دولت قادر نبود به صورت طولانی مدت در قلمروی دیگری پیشروی کند. هر دو امپراتوری فتوحاتی در فرای مرزهای خود داشتند، اما توازن قدرت تقریباً همیشه ثابت بود. باوجود اینکه ارتشهای ایرانی و رومی در ابتدا به شیوههای متفاوتی در جنگها حضور پیدا میکردند، اما استراتژیهای جنگی یکدیگر را تقلید کردند و در قرون نهایی جنگها، عملاً دو ارتش یکسان و با تاکتیکهای جنگی مشابه در برابر هم صفآرایی میکردند.[1]
در نهایت ایران و روم برای این جنگها هزینه بسیار گزافی پرداخت کردند.طولانی و فرسایشی شدن نبردها طی سدههای ششم و هفتم میلادی هر دو امپراتوری را در برابر ظهور رعد آسای خلافت راشدین آسیبپذیر قرار داد. ارتشهای مسلمان که درست پس از پایان آخرین جنگ ایران و روم از صحرای عربستان سر برآوردند. شاهنشاهی ایران در عرض چند سال تصرف و سقوط کرد و امپراتوری روم را از قلمروهایش در شام، قفقاز، مصر و شمال آفریقا بیرون راندند. سایر قلمروهای باقی مانده امپراتوری روم نیز به مرور زمان توسط مسلمانان فتح شد که در نهایت منجر به سقوط این امپراتوری و فتح قسطنطنیه گردید.[2] آخرین دور از این سلسله جنگها با پیروزی رومیان به پایان رسید.