فیلسوف، نویسنده، و تاریخنگار آلمانی From Wikipedia, the free encyclopedia
اسوالد مانوئل آرنولد گاتفرید اشپنگلر (آلمانی: Oswald Spengler) (تولد ۲۹ می ۱۸۸۰ - درگذشت ۸ می ۱۹۳۶) مورخ و فیلسوف تاریخ آلمانی بود. او در شهر بلنکنبورگ (هارتس) آلمان متولد شد. تحصیلات خویش را در رشتههای ریاضیات فلسفه و تاریخ در اساس و ساختمان تمدن مشرق زمین پرداخت. اشپیگلر بیشتر دوران زندگی خود در گوشه آرامی در شهر مونیخ گذراند و نتیجه بررسیها و مطالعات و اندیشههای خویش را در قالب کتابهای ارزندهای به چاپ رساند و سرانجام در ۵۶ سالگی درگذشت.
اسوالد اشپنگلر | |
---|---|
نام هنگام تولد | اسوالد آرنولد گوتفرید اشپنگلر |
زادهٔ | ۲۹ مهٔ ۱۸۸۰ |
درگذشت | ۸ مهٔ ۱۹۳۶ (۵۵ سال) |
محل تحصیل | دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ دانشگاه هومبولت برلین دانشگاه هاله-ویتنبرگ |
دوره | فلسفه قرن بیستم |
حیطه | فلسفه غرب |
علایق اصلی | فلسفه تاریخ, فلسفه سیاسی |
ایدههای چشمگیر | انحطاط غرب |
امضاء | |
روش اشپنگلر در فلسفۀ تاریخ ساختارگرایانه بود؛ بنابراین تلاش میکرد ساختارها و ویژگیهای تمدنهای مختلف را تبیین کند. او معتقد بود دید مورخان مبنی بر تقسیمبندی دورههای تاریخ به سه دورۀ باستان، قرون وسطی و مدرن همچون سنت بطلمیوسی در نجوم است و باید انقلابی کپرنیکی در این زمینه کرد. او در این مورد گفت: «مفهوم ساده تاریخ در راستای یک خط مستقیم و تقسیمبندی بیمعنای آن، با گذشت زمان ارزش و اعتبارش را بیش از پیش از دست میدهد». از دید او از آنجا که وجود انسانیت یکسان نیست به جای تقسیم تاریخ به ادوار مختلف باید اقسام فرهنگها را مدنظر قرار داد. اشپنگلر دیدی دوری نسبت به تاریخ داشت و معتقد بود تاریخ مجموعهای از تمدنهاست که هر کدام پس از طلوع و طی کردن مراحلی غروب میکنند و تمدنهای بعدی هم همین دور را به همین شکل طی خواهند کرد و این دور باطل همیشه ادامه پیدا خواهد کرد؛ تاریخ جهان تصویری درامگونه از تکوین و تطور ابدی حیات و مرگ تمدنهاست. او در نظر داشت روند تاریخ را قانونمند کند ولی برای تاریخ هدفی و غایتی قائل نبود. از دید او از آنجا که هر جامعه بر پایۀ اصل کلی و نماد نخستین خود پایهگذاری میشود پس ویژگیهای خاص خود را دارد. این پیشفرضهای اصلی یا نمادهای نخستین تعیین کنندۀ ویژگیهای اصلی، علم، فلسفه، سبکهای زندگی، هنر، باورها و شیوههای تفکر و حیات و عمل فرهنگها هستند. او هشت فرهنگ برتر و بزرگ را شناسایی کرده که در زادگاه خود به وجود آمدند و ویژگیهای مذکور را تا آخر با خود همراه داشتند که شامل مصر، بابل، هند، چین، باستان، اسلام، غربی و مکزیک هستند. نکتۀ جالب توجه این است که اشپنگلر برخلاف اسلافش هیچ تفوقی میان فرهنگ غربی و سایر این فرهنگها نمیدید و آنها را به یک اندازه مهم میشمارد. تنها شباهتی که می توان بین جوامع مختلف یافت همان شباهت موجودات زنده (تولد، زندگی و مرگ) است از دید او منحصربهفرد بودن جوامع مانند جانداران منافاتی با مقایسه و تطبیق ساختاری آنان ندارد و اگر بتوانیم تشخیص دهیم که در کدام مرحله از زیست جامعه قرار داریم میتوانیم پیشبینی کنیم دقیقاً چه خواهد شد. او در کتاب انحطاط غرب دورههای هر جامعۀ را به فصلهای سال و دورههای زندگی انسان تشبیه و طبقهبندی کرد:
اشپنگلر اصل علیت را در شکلگیری فرهنگ ناممکن میداند. از دید او علیت تنها در جهان طبیعی صدق میکند و تعمیم آن به جهان تاریخی اشتباه بزرگی است. از دید او چگونگی و چرایی شکلگیری فرهنگ قابل توضیح نیست و آن را امری مرموز و ناشناخته طبقهبندی کردهاست. او این مسئله را یک اصل ذاتی و درونی میدانست که تنها از راه بینش شهودی قابل درک است. او مسیر آیندۀ فرهنگ را تقدیر میدانست و تلاش برای توضیح آینده با علیت را مسبب زنده میراندن آیندۀ تحقق نیافته برمیشمارد. از دید او مردم فرهنگ را نمیسازند بلکه این فرهنگ است که با پیدایشی ناگهانی از منشاءای کیهانی فرهنگ، آداب و رسوم، اسطوره و تکنیک و حتی هنر را در مردم برمیانگیزد. از دید او تمام مراحل فرهنگ و تمدن درونیاند و عوامل خارجی در آن نقشی ندارند. عوامل خارجی تنها می توانند باعث تندی یا کندی این حرکت شوند، در مواردی کژدیسی فرهنگی (مانند کاری که تمدن های باستانی با فرهنگ عرب قبل از اسلام کردند) به وجود آورند و در مواردی بسیار نادر مرگ تمدن را رقم بزنند (مانند کاری که تمدن غرب با مکزیکی کرد).
غایت گرایی با فلسفۀ تاریخ اشپنگلر در تناقض است اما غایت و هدفی که برای تاریخ قائل شده بود ظهور امپراتوری جهانی به رهبری آلمان بود که بیانگر تفوق واقعگرایی (فلسفه) شکگرا بر عقلگرایی رمانتیستیک خواهد شد. این عقیده بعدها دستآویزی برای ایدئالیسم توسعهطلب نازیست برای برپایی امپراتوری جهانی به سرکردگی رایش سوم شد. اشپنگلر ظهور دیکتاتورها را قبل از این که آثاری از آنان در تمدن غرب باشد در کتاب انحطاط غرب پیشگویی کرد که باعث شهرت وی گردید به طوری که این کتاب چندین بار در آمریکا چاپ شد.[1]