From Wikipedia, the free encyclopedia
سنتهای مختلف در هنر آشپزی افغانی بخشی جداییناپذیر از رسم ریشهدار مهماننوازی مردم افغانستان را تشکیل میدهند. غذا ابزاری است برای نشاندادن خصلتهای معنوی و شیوهٔ زندگی مردم و رسم آبروداری، همسایهداری و ازخودگذشتگی. همهٔ رویدادهای خوش زندگی، و همچنین تغییرات فصلها، همگی در بزمهای فامیلی جشن گرفته میشوند.[1] ویژگیهای آشپزی هر منطقه بازتابکنندهٔ تنوع جغرافیایی و قومی افغانستان است و در مجموع با آشپزی آسیای مرکزی، ایران، و پاکستان اشتراکات فراوانی دارد. ترکیب گروههای غذایی گوناگون غلات، حبوبات، سبزیها و پروتئینهای گیاهی و حیوانی در همه غذاها دیده میشود. نان در شکلها و اندازههای مختلف از آرد گندم، جو یا ذرت (جواری) طبخ میشود و انواع مختلفی دارد که بر اساس آداب اقوام مختلف متفاوت است و هریک به تناسب و فراخور اقلیم مردم منطقه طبخ میشود. انواع نان در افغانستان عبارتند از: نان خاصه، نان چپاتی، نان رُت، نان روغنی، نان لواشه، نان اُزبکی، نان تاوگی، نان پرکی و غیره. نان معمولاً بر دیوارهٔ تنور گِلی طبخ میشود.[2]
خورشها معمولاً ترکیبی از گوشت، سبزیجات خشک یا تازه و حبوباتی چون نخود و لوبیا هستند و قورمه نامیده میشوند و معمولاً با نان یا پلو سِرو میشوند. در برخی از چایخانهها، نوعی خورش گوشت بنام چاینکی متداول است که در چاینک (قوری) و بر روی زغال طبخ میشود. بیش از ۱۰۰ نوع قورمه وجود دارد و در زیر چند نمونه آن آورده شدهاست:
توجه داشته باشید که کرائی (غذا) افغانی نیز وجود دارد. تفاوت بین قورمه و کرائی در این است که برخلاف قورمه، کرائی در ظروف آشپزی مانند ماهیتابه تهیه میشود که در آن همه مواد بهطور همزمان سرخ میشوند و سپس آن را میدهند تا بخارپز شود. در حالیکه قورمه، روغن و پیاز ابتدا کارامل میشوند. سپس گوجه فرنگی (بانجان رومی)، ادویهها و در آخر ماده اصلی آن اضافه میشوند.
یکی از معروفترین خوراکهاست و مورد علاقهٔ مردم آسیای میانه و خاورمیانه است که در تهیه و پخت بیشتر کبابها از گوشت سرخ استفاده میشود و همچنین در اکثر کبابها از پیاز و ادویهجات استفاده زیادی میشود.
معروفترین انواع کباب عبارتند از:
منتو از غذاهای خانواده خمیرباب است و اغلب به صورت کوفته خورده میشود. این غذای بومی مردم کابلیان میباشد خیلی محبوب است، اما به دلیل زمان بر بودن فرایند ایجاد خمیر پیراشکی (زواله)، به ندرت در مجالس چون مهمانی های خانوادگی ودور همی سرو میشوند و برای موارد خاص بیشتر در خانه درست میشود:
است در کابل درمهمانی ها حتما آشک را آماده میکنند ، آشَک نوعی غذا محلی است که با استفاده از خمیر گندم و گندنه (تره) تهیه میشود. آشک را با سس قروت، سیر و نعناع یا سس ماست روکش میکنند.
هر خانواده یا روستایی روش مخصوص خود را در آماده کردن منتو و آشک دارد، که مقدار مختلفی از انواع دلمهها را ایجاد میکند. یک سبزی محلی به نام گندنه ،،تره،، روی تخته چوبی قرار داده و باچاقوی بزرگ اندازه یک سانت ،برش داده میشود ، به عنوان مواد آشک استفاده میشود. گندنه،،تره، را به صورت پودر پودینه که روی سوپ اضافه شدهاست، همراه با سرکه، به صورت غلیظ جوشانده و سرخ میکنند.
کِچِری قروت: یکی از غذاهای مشهور ولایت هرات در غرب افغانستان است که اکثراً در زمستان پخته میشود. روز اول زمستان مردم صندلی (کُرسی) یا بخاری میگذارند و کچری قروت میپزند. در پُخت کچری قروت از برنج لک، قُروت (کشک) و کوفته استفاده میشود.
شولهٔ غوربندی: در ولسوالی غوربند ولایت پروان شولهای پخته میکنند که به نام «شولهٔ غوربندی» یاد میشود. این شوله را از برنج، ماش و قورمهٔ لَپهدار و گوشت گوسفند تهیه میکنند.
آش: یکی از از غذاهای سنتی است که تقریباً در تمام افغانستان و ایران پخته میشود. آش از سبزیجات، حبوبات و رشته و کشک تشکیل شده و از سیر داغ، پیاز داغ و نعناع داغ برای تزیین آن استفاده میکنند.
بولانی: یکی از غذاهای مشهور افغانستانی است که خمیر گندم زغاله شده را گندنه یا کچالو (سیب زمینی) پُر نموده به شکل نیمدایره در تابه انداخته در روغن سرخ میکنند. بولانی را در تنور نیز طبخ میکنند که بنام بولانی تندوری یاد میشود.
بادنجانِ بورانی: خوراکی است از بادنجان که با چکه سِرو میشود.
بوسراق: ترکیبی از خمیر، روغن و شکر. این خوردنی در گذشتهها جای کیک و کلوچه را پر میکرد.[3]
انواع تُرشی و چَتنی: از چاشنیهایی است که در تهیهٔ آن سبزیجاتی مانند فلفل سرخ، گشنیز، بادنجان رومی (گوجه فرنگی)، پیاز، یا میوهجات را در محلول سرکه قرار میدهند. از آب نارنج نیز برای طعم دادن به پلو و کبابها استفاده میشود.
قیماق یا سرشیر: از لبنیات است که از چربی شیر تشکیل شده و هنگام میل صبحانه با شکر یا عسل یا مربا سِرو میشود. از قیماق در تهیهٔ یک نوع نوشیدنی لبنی بنام قیماقچای یا شیرچای نیز استفاده میشود که در تهیهٔ آن ابتدا چای سبز را جوشانده و سپس به آن قیماق، هِل و شکر اضافه میکنند.
دوغ: گونهای نوشیدنی لبنی است که در تهیهٔ آن ابتدا ماست ترش را خوب هم میزنند، سپس مقداری آب، نمک، نعنا یا بادرنگ (خیار) به آن اضافه میکنند. دوغ معمولاً در تابستان نوشیده میشود.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.